Καρκίνος της ουροδόχου κύστης*

• Από Iatropedia

Τι είναι η νόσος

Με τον όρο Καρκίνος της Ουροδόχου Κύστης περιγράφουμε τις κακοήθειες που αναπτύσσονται στα τμήματα της Ουροδόχου. (Στο εσωτερικό του οργάνου διακρίνουμε στο επάνω μέρος τον θόλο και κάτω το έδαφος ή πυθμένα).

Πού οφείλεται η νόσος – Αίτια - Παράγοντες που την πυροδοτούν

Για την εμφάνιση κακοήθειας στην Ουροδόχο Κύστη ενοχοποιούνται τα εξής:

• Το κάπνισμα. Αυξάνει τη συχνότητα 2-3 φορές. Κατά την καύση του τσιγάρου τα προϊόντα της καύσης χημικές τοξικές ουσίες περνάνε μέσα στην κυκλοφορία και μεγάλο κομμάτι αυτών συγκεντρώνεται μέσα στην ουροδόχο κύστη η οποία μετατρέπεται σε μία δεξαμενή χημικών τοξικών για τον οργανισμό που προκαλούν βλάβες στο εσωτερικά τοιχώματα τα διαβρώνουν ενεργοποιούν μηχανισμούς  χρόνιας φλεγμονής που οδηγεί στην καρκινογένεση. Ο βαθμός της καπνιστικής συνήθειας είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την αύξηση καρκινωματωδών βλαβών .Η έκθεση στις χημικές ουσίες του τσιγάρου (νιτροσαμίνες,αρωματικοί υδρογονάνθρακες, κ.α) δρα αθροιστικά.
• Χημικοί παράγοντες- Περιβάλλον .Εργάτες σε βιομηχανίες χρωμάτων (π.χ ανιλίνη) εμφανίζουν τη νόσο  30 φορές συχνότερα σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Αυξημένη τάση παρατηρείται επίσης σε εργαζόμενους  σε βιομηχανίες δέρματος, χρωμάτων και καουτσούκ. Επίσης αμινοδιφαινύλιο , β-ναφθυλαμίνη, πίσσα, ατμοί άνθρακα, βενζιδίνη, αλουμίνιο και τα παράγωγά του.
• Πέτρες στην ουροδόχο. Συνεχείς  τραυματισμός του βλεννογόνου της κύστης που προκαλεί χρόνιες  και διαλείπουσες φλεγμονές.
•  Μακροχρόνια χρήση Ουροκαθετήρων. Μηχανικός τραυματισμός& φλεγμονές.
• Χρόνιες Ουρολοιμώξεις.
• Παρασίτωση. Το παράσιτο σχιστοσώμα το αιματόβιο που ευδοκιμεί σε χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής είναι υπεύθυνο για επιθηλιακό καρκίνωμα της ουροδόχου.
• Η κυκλοφωσφαμίδη αυξάνει επίσης την πιθανότητα προσβολής.  

Επιδημιολογικά στοιχεία

Είναι μία από τις παθήσεις  που εμφανίζονται κυρίως στις ηλικίες 60-70 και άνω  με μεγαλύτερη συχνότητα στους άνδρες. Η Ετήσια επίπτωση είναι 90/100.000 άνδρες και 26/100.00 γυναίκες.

 Πως εκδηλώνεται η νόσος - Συμπτώματα

Η ασθένεια εκδηλώνεται  με αιματουρία-παρουσία αίματος  στα ούρα σε ποσοστό >80% των ασθενών. Επίσης συχνοουρία, δυσουρία, άλγος στην πύελο,αποφρακτική ουροπάθεια, υδρονέφρωση, οίδημα κάτω άκρων.

Διάγνωση της νόσου – Εξετάσεις

Εκτός απο τις κλασσικές εξετάσεις για τον έλεγχο του Ουροποιητικού Συστήματος κρεατινίνη, αλκαλική φωσφατάση, ουρικό οξύ. Σημαντική εξέταση είναι η κυταρρολογική ούρων όπου βοηθά στην ανίχνευση του 50%-80% των χαμηλά διαφοροποιημένων καρκίνων αλλά μόνο το 20% των καλώς διαφοροποιημένων.

Την κύρια εξέταση για τον έλεγχο της Ουροδόχου Κύστης αποτελεί η κυστεοσκόπηση και ειδικά η φθορίζουσα κυστεοσκόπηση (εξέταση που χρησιμοποιεί τελευταίας τεχνολογίας κυστεοσκόπια που έχουν τη δυνατότητα εκπέμποντας φως σε συχνότητα που ενεργοποιεί ειδικές χρωστικές οι οποίες έχουν πρωτίστερα εγχυθεί με καθετήρα στην ουροδόχο κύστη και έχουν την δυνατότητα να ανιχνεύσουν μη εξωφυτικές καρκινωματώδεις βλάβες.)

Σε περίπτωση  εξωφυτικής μάζα-όγκου που εξορμάται απο τα τοιχώματα της κύστης (άλλοτε χαρακτηρίζεται σαν κουνουπιδάκι ή ακόμα και ώς κοράλι γίνεται λήψη βιοψιών ή ακόμα και πλήρης καθαρισμός αν είναι εφικτό και παθολογοανατομική εξέταση που θα μας δώσει την ιστολογική έκθεση στην οποία θα αναφέρεται μάζα, μέγεθος, θέση, ιστολογικός τύπος , βαθμός διήθησης, και τέλος σταδιοποίηση.

Μαζί με την κυστεοσκόπηση θα γίνει και χαρτογράφηση της ουροδόχου υπό αναισθησία .Βάση των τελευταίων  πληροφοριών θα αποφασιστεί το είδος του χειρουργείου και οι περαιτέρω θεραπείες -χημειοθεραπείες με συγκεκριμένα χημειοθεραπευτικά  σκευάσματα είτε με έγχυσεις κατευθείαν στην ουροδόχο κύστη είτε συστηματικές απο τη φλέβα .Επικουρικό ρόλο έχει επίσης και η ακτινοθεραπέια στην ουροδόχο ειδικά για περιστατικά που είναι προχωρημένα ,ανεγχείρητα είτε έχει αποφασιστεί λόγω συμπαρομαρτούντων νοσημάτων η αδυναμία χειρουργείου και η διατήρηση της κύστης. Μετά την ταυτοποίηση ιστολογικά (> το 90% είναι καρκίνοι εκ μεταβατικού επιθηλίου-ουροθήλιο) ακολουθούν Γενικός Αιματολογικός και Βιοχημικός Έλεγχος  ,Kαρκινικοί Δείκτες (CEA)-οι οποίοι είναι χρήσιμοι για την παρακολούθηση της πορείας της  νόσου αλλά όχι ειδικοί για την κύστη.

Σημαντικές εξετάσεις είναι επίσης η ενδοφλέβιος πυελογραφία, η Αξονική Κάτω Κοιλίας, η Μαγνητική Τομογραφία υψηλής ανάλυσης τριών επιπέδων με την οποία διαπιστώνουμε  τον βαθμό διήθησης και την παρουσία διογκωμένων λεμφαδένων. Τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (Pet Scan) χρησιμοποιείται σπάνια για αρχική διάγνωση νόσου παρα μόνο μετά το χειρουργείο και την τελευταία χημειοθεραπεία 4-6 εβδομάδες μετά για έλεγχο πιθανής διασποράς νόσου  ως εξέταση ελέγχου και επανασταδιοποίησης καθώς και το καθορισμό του ακτινοθεραπευτικού πεδίου (πχ  εκτός απο πυελικό και  παραορτικό σε περίπτωση διηθημένων  παραορτικών λεμφαδένων).

Ποιες είναι οι επιπλοκές

Μεγάλος αριθμός  ασθενών ειδικά ηλικιωμένοι παραμελημένες περιπτώσεις πεθαίνουν λόγω ενεργού τοπικής νόσου. Σε περιπτώσεις  που η κύστη και έλικες λεπτού ή τμήματα παχέος εντέρου έχουν γίνει  μία μάζα τότε  η νόσος οδηγεί σε (ειλεό, διάτρηση, περιτονίτιδα, σηψαιμία) σε περίπτωση απόφραξης ουρητήρων και υδρονέφρωση σε νεφρική ανεπάρκεια. Στις παραπάνω περιπτώσεις που όλα έντερα& κύστη έχουν μετατραπεί σε άμορφη μάζα  δηλαδή ανεγχείρητα περιστατικά απεικονιστικά η κάτω κοιλία χαρακτηρίζεται παγωμένη πύελος( frozen pelvis). 

Προγνωστικοί παράγοντες είναι: Το στάδιο της νόσου (Stage 1-4), η εντόπιση ,η κλινική εικόνα (χειρότερη πρόγνωση έχουν όσοι παρουσιάζουν απόφραξη ή διάτρηση ), ο ιστολογικός τύπος πχ καρκίνωμα απο πλακώδες επιθήλιο υψηλού grade, αν υπάρχει διήθηση περικυστικού λίπους( η νόσος έχει διασπάση την κύστη-καρκινικη διασπορά σε όλη την πύελο) διήθηση πυελικών λεμφαδένων, διήθηση ουρητηρικών στομίων, υδρονέφρωση.

Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης

Η αρχική θεραπεία είναι η χειρουργική. Ανάλογα με την εντόπιση και έκταση  της νόσου εφαρμόζονται απλή διουρηθρική  εκτομή, Τμηματική Κυστεκτομή, Ριζική κυστεκτομή Έπειτα το χειρουργικό παρασκεύασμα αποστέλλεται στο παθολογοανατομικό εργαστήριο και με το πόρισμα της Ιστολογικής  αποφασίζεται η κατάλληλη χημειοθεραπευτική αντιμετώπιση με φάρμακα από τον παθολόγο -ογκολόγο.(Είτε με ενδοκυστικές εγχύσεις, είτε με επικουρική ΧΜΘ μετά απο κυστεκτομή,είτε με εισαγωγική ΧΜΘ-χορήγηση πρίν απο οποιαδήποτε άλλη αγωγή για να μειωθεί ο όγκος ελαττώνοντας το κυτταρικό καρκινικό φορτίο).Ακτινοθεραπεία σε περιπτώσεις ακατάσχετης αιματουρίας (για αιμόσταση) ή  ώς συμπληρωματική θεραπεία μετά απο ΧΜΘ για την μείωση των τοπικών υποτροπών.

 Πώς να προφυλαχτείτε από τη νόσο

Η διατήρηση της φυσικής κατάστασης ,η σωστή διατροφή, η αποφυγή καπνίσματος, οινοπνευματωδών και τροφών με χημική επεξεργασία είναι μερικά απο τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν. Επίσης η προστασία απο εξωγενείς καρκινογόνους παράγοντες του περιβάλλοντος είτε σε χώρους εργασίας, προστασία απο χημικές ουσίες με ενδεδειγμένα μέτρα προφύλαξης, αποφυγή έκθεσης σε ιοντίζουσες ακτινοβολίες και έντονα ηλεκτρομαγνητικά πεδία.

Ολοκληρώνοντας θα λέγαμε ότι για την πρόληψη της νόσου σημαντική είναι και η αντιμετώπιση των συχνών λοιμώξεων της κύστης ειδικά στις γυναίκες  γιατί χρόνιες φλεγμονές ουροποιητικού  απο μικροβιακούς παράγοντες  διαλείπουσες ουρολοιμώξεις σε βάθος 15ετίας αυξάνουν τον κίνδυνο για  καρκινωματώδεις βλάβες που με τη σειρά τους εξελίσσονται σε καρκίνο.       

Φωτεινέας Ανδρέας, Ειδ. Ακτινοθεραπευτής