Η συχνότητα του διαβήτη αυξάνεται συνεχώς: ο τύπου 1 καθώς είναι μια αυτοάνοση νόσος, φαίνεται ότι ακολουθεί τον αυξημένο επιπολασμό αυτών των νόσων, ενώ ο τύου 2 ακολουθεί την επιδημία παχυσαρκίας που υπάρχει στη χώρα μας.
Ο διαβήτης τύπου 1 φαίνεται να εμφανίζεται και σε νεαρότερες ηλικίες (κάτω από την ηλικία των 6 ετών), όλο και περισσότερο. Κάποιος θα σκεφτόταν ότι η αντιμετώπιση του θα ήταν εύκολη, με τη χορήγηση ινσουλίνης, αλλά η πρακτική θα τον είχε διαψεύσει. Οι προκλήσεις και οι παγίδες για τον ιατρό αλλά και για τον ασθενή εμφανίζονται ακόμη από τη διάγνωση και σίγουρα επιτείνονται από την μικρή ηλικία των ασθενών.
Με την ανακοίνωση της διάγνωσης στον ασθενή και την οικογένειά του, υπάρχει, σχεδόν πάντα, ένα «πένθος» για το γεγονός αυτό. Κυρίως η οικογένεια του νεοδιαγνωσμένου διαβητικού, ιδιαίτερα αν αυτό είναι μικρό παιδί, θεωρεί ότι έχει έρθει το «τέλος» για αυτό. Είναι στα χέρια των εκπαιδευτών και της οικογένειας, αυτό να ξεπεραστεί γρήγορα.
Η εκπαίδευση της διαβητικής οικογένειας έχει αρκετά σημεία που πρέπει να καλυφθούν: διάφορες ινσουλίνες που κυκλοφορούν, νέου τύπου ινσουλίνες, υπογλυκαιμίες, υπεργλυκαιμίες, άσκηση, ασθένειες, διατροφή, τρόπος χορήγησης ινσουλίνης, μέτρηση σακχάρου αίματος, πρόγραμμα ημέρας του διαβητικού, ψυχολογία του διαβητικού, στόχοι για τον διαβήτη και τον ασθενή.
Οι στόχοι αυτοί πρέπει να είναι ρεαλιστικοί, ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς και το επίπεδο της οικογένειας, χωρίς να παραβλέπουμε έναν καλό έλεγχο. Για την καλύτερη και αρτιότερη εκπαίδευση, καθώς και για την επαφή με την οικογένεια, είναι απαραίτητη η παρουσία μιας ομάδας ειδικών: νοσηλεύτρια εκπαιδευμένη στον διαβήτη, διαιτολόγος, ψυχολόγος και τελευταίος και σίγουρα όχι ο πιο σημαντικός, ο ιατρός. Το κάθε μέλος της ομάδας θα επικεντρώσει στο κομμάτι της θεραπείας που ξέρει καλύτερα. Η ομάδα αυτή θα πρέπει να επικοινωνεί μεταξύ της, ώστε να εκτιμηθούν τυχόν ιδιαιτερότητες του ασθενούς και της οικογένειας του.
Η ρύθμιση του σακχαρώδη διαβήτη, ανεξάρτητα ηλικίας, είναι μια ισορροπία ανάμεσα σε ινσουλίνη, διατροφή και φυσική δραστηριότητα. Αυτό ακριβώς φοβίζει τους γονείς μικρών παιδιών με διαβήτη: θα δεχθούν εύκολα να κάνουν μετρήσεις και ενεσεις; Θα μπορούν να ελέγξουν την διατροφή τους και τη δραστηριότητα τους; Θα μπορούν να αντιληφθούν τις υπογλυκαιμίες; Το γεγονός ότι τα παιδιά είναι μικρά είναι το πλεονέκτημα τους. Ο τρόπος συμπεριφοράς τους μπορει να διαμορφωθεί και να διδαχθεί. Εδώ κομβικό ρόλο παίζουν οι γονείς και η ομάδα του διαβήτη. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τα συστήματα χορήγησης ινσουλίνης (στυλό ή αντλίες) καθως και οι τεχνολογίες ελέγχου σακχάρου με πολλά χρώματα, σχήματα και ελάχιστη ποσότητα αίματος (3 μl) είναι εξαιρετικά φιλικά σε παιδιά και η εξοικείωση τους με αυτά είναι θαυμαστή. Οι στερητικές δίαιτες του διαβήτη είναι πλέον παρελθόν. Σε συνδυασμό με τις νέες ινσουλίνες, μπορούμε να είμαστε πιο ευέλικτοι στο διατροφικό πρόγραμμα των μικρών παιδιών με διαβήτη, σχετικά με τις ποσότητες φαγητού και την ώρα του γεύματος. Όσο για τις υπογλυκαιμίες συχνός έλεγχος και ο χρόνος θα φέρουν και την αντίληψη τους.
Πολλοί γονείς με μικρά παιδιά με διαβήτη, ανησυχούν ότι θα εμφανίσουν επιπλοκές από αυτόν, καθως θα έχουν περισσότερο καιρό τη νόσο, σε σχέση με ένα μεγαλύτερο παιδί. Αυτό φαίνεται να μην είναι αληθές. Μελέτες που έχουν γίνει, έχουν δείξει ότι η ηλικία εμφάνισης διαβήτη δεν παίζει ρόλο στην εμφάνιση επιπλοκών. Αυτό που παίζει σίγουρα ρόλο είναι ο έλεγχος του διαβήτη και εκεί πρέπει να επικεντρωθεί η ομάδα και η οικογένεια του διαβητικού.
Ο διαβήτης τύπου 2 είναι μια ασθένεια που οφείλεται σε δυσλειτουργία του μορίου της ινσουλίνης σε κυτταρικό επίπεδο. Χαρακτηρίζεται από αυξημένο σωματικό βάρος των ατόμων που πάσχουν. Τα ελληνόπουλα είναι από τα πιο παχύσαρκα παιδιά παγκοσμίως. Ενώ μερικά χρόνια πριν, βλέπαμε αρκετά παιδιά να έχουν δυσανεξία στη γλυκόζη (προδιαβήτης), τώρα αρχίζουμε να βλέπουμε αρκετά παιδιά με διαβήτη τύπου 2. Η θεραπεία τους είναι μια πρόκληση: βασικό κομμάτι είναι ο έλεγχος του σωματικού βάρους ώστε να διορθωθεί η αντίσταση στην ινσουλίνη, καθώς η φαρμακευτική αγωγή είναι περιορισμένη στις ηλικίες αυτές.
Συμπερασματικά, ο διαβήτης σε παιδιά δεν πρέπει να τρομάζει. Τα παιδιά προσαρμόζονται εξαιρετικά καλά στις όποιες προκλήσεις παρουσιάζονται. Οι νέες τεχνολογίες επιτυγχάνουν καλύτερο έλεγχο με ίσως πιο πολύπλοκο αλλά και πιο φιλικό προς το παιδί τρόπο. Οι γονείς, μετά την αρχική απογοήτευση θα πρέπει να είναι αισιόδοξοι.
Νικόλαος Κεφαλάς
Παιδίατρος – Ενδοκρινολόγος, Διαβητολογικό Ιατρείο Νοσοκομείου Παίδων ΜΗΤΕΡΑ