Τις τελευταίες μέρες έχει προκληθεί σάλος με την πληροφορία ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναμένεται εντός του Ιουλίου να ανακοινώσει ότι η ασπαρτάμη μπαίνει στην λίστα με τις πιθανώς καρκινογόνες ουσίες για τον άνθρωπο.
Η ασπαρτάμη βρίσκεται υπό έλεγχο από την επιστημονική κοινότητα εδώ και δεκαετίες. Αυτή η απόφαση του ΠΟΥ εξακολουθεί να θεωρείται ως μια τολμηρή κίνηση στους επιστημονικούς κύκλους. Η ασπαρτάμη μπορεί να βρεθεί σε περίπου 6.000 προϊόντα διατροφής παγκοσμίως και πολλοί φορείς της βιομηχανίας έχουν επικρίνει τη νέα κατηγοριοποίηση ότι παραπλανεί και μπερδεύει τον κόσμο. Στο παρελθόν, παρόμοιες κινήσεις έχουν οδηγήσει σε μηνύσεις.
Σε αυτήν την λίστα πάντως, η οποία χωρίζεται σε 4 υποκατηγορίες, βρίσκονται ήδη και προστίθενται ή αφαιρούνται διάφορες άλλες ουσίες. Οι “πιθανώς καρκινογόνες για τον άνθρωπο” ουσίες εμπίπτουν στην Ομάδα 2Β (Group 2B) στις σχετικές λίστες του ΠΟΥ. Πολλές από τις 94 συνολικά ουσίες της λίστας δεν προκαλούν ιδιαίτερη έκπληξη, όπως: βενζίνη, μόλυνση με τον HIV τύπου 2, εργασία με άσφαλτο. Αλλά εκεί περιλαμβάνεται επίσης μια σειρά από φαινομενικά αθώες ουσίες, όπως ένα είδος φτέρης (του φυτού), το εκχύλισμα αλόης βέρα και κάποια παραδοσιακά ασιατικά τουρσί λαχανικά!
Οπότε, τι άλλο μπορεί να βρεθεί σε αυτήν την λίστα; Πώς συντάσσεται; Έχουν άραγε όλες αυτές οι ουσίες συγκρίσιμα επίπεδα κινδύνου;
Ένα περίεργο σύνολο ουσιών
Ο κατάλογος των πιθανών καρκινογόνων ουσιών του ΠΟΥ συντάσσεται από τον ερευνητικό του βραχίονα για τον καρκίνο: τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC). Συνδυάζοντας επιστημονικά στοιχεία από μελέτες σε ανθρώπους και ζώα μαζί με άλλα σχετικά δεδομένα, όπως πιθανούς μηχανισμούς καρκινογένεσης, οι επιστήμονες του IARC κατηγοριοποιούν τα στοιχεία που προκαλούν ανησυχία σε τέσσερις πιθανές ομάδες:
- Ομάδα 1 – καρκινογόνο για τον άνθρωπο: Υπάρχουν 126 ουσίες σε αυτή την ομάδα. Περιλαμβάνει το αλκοόλ, ορισμένους τύπους HPV και την ιονίζουσα ακτινοβολία.
- Ομάδα 2Α – πιθανότατα (probably) καρκινογόνο για τον άνθρωπο: Υπάρχουν 94 ουσίες σε αυτή την ομάδα. Περιλαμβάνει το κόκκινο κρέας, τη νυχτερινή εργασία και την εξωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση.
- Ομάδα 2Β – πιθανώς (possibly) καρκινογόνο για τον άνθρωπο: Υπάρχουν 322 ουσίες σε αυτή την ομάδα. Εδώ σύντομα θα συμπεριληφθεί η ασπαρτάμη, για παράδειγμα.
- Ομάδα 3 – δεν μπορεί να ταξινομηθεί ως προς την καρκινογένεσή του στον άνθρωπο: Υπάρχουν 500 ουσίες σε αυτή την ομάδα. δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία καρκινογένεσης σε ανθρώπους ή ζώα. Περιλαμβάνει ορισμένα είδη αναισθητικών, εμφυτεύματα στήθους σιλικόνης και βαφές μαλλιών.
Σημείωση: Η διαφορά στις δύο υποομάδες Α και Β της 2ης ομάδας, έγκειται στην διαφορά των αγγλικών λέξεων “probably” (2Α) και “possibly” (2Β). Αν και στα ελληνικά αποδίδονται μονολεκτικά με την λέξη “πιθανώς”, η ουσιαστική ερμηνεία τους είναι διαφορετική. Το “probably” είναι πιο ισχυρό -δείχνει κάτι πιο πιθανό να συμβεί- από το “possibly”.
Αναλυτική επεξήγηση των Ομάδων στο παρακάτω βίντεο:
Για την Ομάδα 2Β, είναι απαραίτητο να υπάρχουν «περιορισμένα στοιχεία καρκινογένεσης στον άνθρωπο και επαρκή στοιχεία καρκινογένεσης σε πειραματόζωα», αν και υπάρχουν και περιορισμοί στις σχετικές έρευνες. Κάποιες ουσίες θα μπορούσαν να εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία, ακόμη και αν δεν υπάρχουν άμεσες ενδείξεις για τις καρκινογόνες ιδιότητές τους στον άνθρωπο, αρκεί να υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι ο μηχανισμός μέσω του οποίου επηρεάζουν τα ζώα ισχύει και για τους ανθρώπους.
Καρκινογόνος η αλόη βέρα; Όχι ακριβώς…
Για παράδειγμα, η αλόη βέρα έχει προστεθεί από το 2016 στην ομάδα 2Β μετά από διετή μελέτη σε αρουραίους που διαπίστωσε ότι εκείνοι των οποίων το πόσιμο νερό ήταν ενισχυμένο με ένα εκχύλισμα αλόης είχαν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνους του παχέος εντέρου. Εδώ όμως μεγάλο ρόλο παίζουν οι δοσολογίες: το ότι μια ουσία ενδεχομένως να προκαλεί καρκίνο όταν χορηγείται/καταναλώνεται σε τεράστιες ποσότητες, δεν σημαίνει ότι είναι άμεσα επικίνδυνη για τον άνθρωπο.
Το σημαντικότερο είναι ότι άλλες έρευνες έχουν δείξει ότι ορισμένες χημικές ουσίες της αλόης μετατρέπονται σε εκείνες που μπορεί να βλάψουν το DNA -και επομένως πιθανώς να προκαλέσουν καρκίνο- στα έντερα τόσο των αρουραίων όσο και των ανθρώπων. Έτσι, υπάρχουν ενδείξεις πιθανής καρκινογένεσης στα ζώα και αυτός είναι ένας λόγος που αυτό θα μπορούσε θεωρητικά να συμβεί και σε ανθρώπους.
Τι σχολίασαν σχετικά Έλληνες ειδικοί
«Αυτή είναι μια μελέτη που είχε κάνει θόρυβο. Είχε βγει το 2016 και έδειχνε ότι έχει μια καρκινογενή δράση. Αλόη Βέρα είναι κι αυτό που χρησιμοποιούμε αλλά αυτό (το πόρισμα) ήταν από εκχύλισμα από όλο το φυτό, από όλα τα φύλλα του φυτού», λέει ο ενδοκρινολόγος Λεωνίδας Ντούντας.
Το οξύμωρο της υποθέσεως είναι το γεγονός πως όλα αυτά τα χρόνια η αλόη βέρα ήταν γνωστή για την αντικαρκινική της δράση. «Υπάρχουν κάπου 538 μελέτες που δείχνουν, οι περισσότερες είναι θετικές, ότι βοηθάει και έχει αντικαρκινική δράση και όχι προκαρκινική». Η αλόη βέρα που άρχισε να χρησιμοποιείται στη φαρμακοποιία πίσω στο 1820 εγκρίθηκε ως θεραπεία εγκαυμάτων το 1930.
«Δεν είναι ένα απλό εκχύλισμα, ελαφρά την καρδία, που μπορούμε να πάρουμε χωρίς παρακολούθηση γιατρού και μάλιστα αυτές οι παρενέργειες αυτές μπορεί να είναι πιο συχνές από την πιθανότητα να σχετίζεται με τον καρκίνο». Όπως εξηγούν οι επιστήμονες στο MEGA, τα οφέλη της είναι πολλά αν καταναλώνεται με μέτρο. Η αλόη βέρα βοηθά στις δερματικές παθήσεις, τις λοιμώξεις, τις μυκητιάσεις και τη δυσκοιλιότητα αλλά η κατάχρησή της επιφέρει σοβαρές παρενέργειες.
«Είναι γνωστό ότι η αλόη από το στόμα μπορεί να προκαλέσει διάρροιες, υποκαλιαιμία ακόμα έχει αναφερθεί και νεφρική ανεπάρκεια, αλλά είναι σε μεγάλες δόσεις και συγκεκριμένους ασθενείς».
Διαβάστε επίσης: «Η αλόη βέρα ΔΕΝ εντάσσεται στα επιβεβαιωμένα καρκινογόνα» λέει ο πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας
Ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο συντάσσει την σχετική λίστα και ο ΠΟΥ, όταν κι εφόσον χρειαστεί, προχωρά σε συστάσεις όπως αναμένεται να κάνει με την ασπαρτάμη στις 14 Ιουλίου. «Το τζελ της αλόης είναι θεραπευτικό, ενώ η πράσινη φλούδα είναι επικίνδυνη», λέει από τη μεριά της η αναπληρώτρια καθηγήτρια κλινικής φαρμακολογίας στο ΑΠΘ, Χρύσα Σαρδέλη.
«Η αλόη είναι φαρμακευτικό φυτό όταν χρησιμοποιούσε το κομμάτι το ζελέ που περιέχει και όχι το περίβλημα. Η φλούδα η πράσινη δυστυχώς είναι επικίνδυνη για την υγεία, δεν πρέπει να καταναλώνεται ποτέ, δεν πρέπει να βράζεται και μπορεί να προκαλέσει οξεία νεφρική ανεπάρκεια ακόμα και θάνατο».
Άλλες κοινές ουσίες
Εκτός από τις φτέρες και τα τουρσί, μερικά από τα πιο αξιοσημείωτα είδη στην Ομάδα 2Β περιλαμβάνουν τα αντισυλληπτικά μόνο με προγεστερόνη, τα μαγνητικά πεδία ραδιοσυχνοτήτων (τα οποία εκπέμπονται από πολλές κοινές ηλεκτρονικές συσκευές, συμπεριλαμβανομένων των κινητών τηλεφώνων) και τη ναφθαλίνη. Ο κατάλογος εμπλέκει επίσης μια σειρά μεμονωμένων φυτών, όπως το εκχύλισμα kava, που χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες στα νησιά του Νότιου Ειρηνικού ως τελετουργικό ποτό με μεθυστικές ιδιότητες, καθώς και εκχύλισμα Ginkgo biloba, που πωλούνται ως φυτικά φάρμακα.
Τέλος, υπάρχει επίσης μια σειρά από επαγγέλματα και δραστηριότητες στην Ομάδα 2Β: εκτός από την ξυλουργική και την εργασία με πίσσα/άσφαλτο, ο ΠΟΥ κατηγοριοποιεί τις βιομηχανίες στεγνού καθαρισμού και κλωστοϋφαντουργίας ως πιθανώς καρκινογόνες για τον άνθρωπο.
Προσοχή ναι, πανικός όχι
Όμως, αν και όλα αυτά τα διάφορα είδη ανήκουν στην ίδια ομάδα καρκινογένεσης του ΠΟΥ, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι π.χ. η εισπνοή αναθυμιάσεων ασφάλτου όλη την ημέρα ενώ εργάζεστε, είναι εξίσου επικίνδυνη με το να φάτε ένα πιάτο μαγειρεμένα φύλλα φτέρης (μια δημοφιλής λιχουδιά σε πολλά μέρη του κόσμου).
Οι οδηγίες του ΠΟΥ δεν ποσοτικοποιούν τον κίνδυνο οποιασδήποτε ουσίας της Ομάδας 2Β, ούτε συνιστούν όρια για την έκθεσή σας. Αντίθετα, η κατηγορία απλώς υποδεικνύει το πόσο ισχυρές είναι οι ενδείξεις ότι αυτές οι ουσίες έχουν κάποιες καρκινογόνες ιδιότητες.
Οπότε, δεν χρειάζεται να κόψετε μαχαίρι τα προϊόντα με ασπαρτάμη, για παράδειγμα, ούτε και να πετάξετε τις αλοιφές με αλόη βέρα που έχετε στο σπίτι. Εφόσον τηρείτε τις δοσολογίες και τον τρόπο χρήσης που αναγράφεται στις συσκευασίες, δεν υπάρχει πρόβλημα. Οι ουσίες στην Ομάδα 2Β δεν συνιστούν κίνδυνο για εσάς, εφόσον εκτίθεστε σε αυτές εντός λογικών ορίων.
Σύμφωνα με τον αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), η αποδεκτή συνιστώμενη πρόσληψη ασπαρτάμης είναι έως και 50 mg ανά κιλό σωματικού βάρους κάθε μέρα. Για να καταλάβετε, αυτό ισοδυναμεί με την ποσότητα σε περίπου 19 κουτάκια κανονικού μεγέθους αναψυκτικών για την μέση Αμερικανίδα!
Πηγές: https://www.bbc.com, https://www.megatv.com
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ασπαρτάμη: Οι επιστημονικές έρευνες που την συνδέουν εδώ και δεκαετίες με τον καρκίνο
Ποια κομμάτια από κρέας στα κάρβουνα μπορεί να είναι καρκινογόνα
Σε τι κάνει καλό η Aloe Vera: 9 οφέλη υγείας – Προσοχή όμως στις παρενέργειες
φωτό: iStock