Χαλκός: Σε ποιες τροφές υπάρχει – Σημάδια ανεπάρκειας

Μιχάλης Θερμόπουλος
28 Νοεμβρίου 2022 | 10:00

Ο χαλκός μπορεί να μην είναι το πρώτο πράγμα που σας έρχεται στο μυαλό, όσον αφορά τα βασικά μέταλλα που παίρνουμε μέσω διατροφής. Αλλά αυτό το μικροθρεπτικό συστατικό παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία και την ευεξία του σώματός σας.

Ως μικροθρεπτικό συστατικό, ο χαλκός χρειάζεται σε μικρές ποσότητες στον οργανισμό. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και στην παραγωγή ενέργειας, συνδετικών ιστών και αιμοφόρων αγγείων. Ο χαλκός εμπλέκεται στη διατήρηση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού και στην ενεργοποίηση των γονιδίων. Συμβάλλει επίσης στην πήξη του αίματος και στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης.

Για να απολαύσετε αυτά τα οφέλη, η ποσότητα χαλκού στο σώμα πρέπει να είναι η σωστή. Όταν αντιμετωπίζετε ανεπάρκεια χαλκού, το σώμα μπορεί να μην είναι σε θέση να εκτελέσει όλες αυτές τις λειτουργίες και μπορεί να αντιμετωπίσετε ορισμένες αρνητικές παρενέργειες.

Ποια είναι τα συμπτώματα αν έχετε ανεπάρκεια χαλκού

Επειδή ο χαλκός χρειάζεται σε τόσο περιορισμένες ποσότητες, η ανάπτυξη ανεπάρκειας είναι ασυνήθιστη. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα επειδή ο χαλκός είναι άμεσα διαθέσιμος σε τρόφιμα που μπορεί να καταναλώνετε καθημερινά.

Ωστόσο, μια ανεπάρκεια χαλκού μπορεί να εμφανιστεί ως επιπλοκή της κοιλιοκάκης, μιας ανοσολογικής κατάστασης όπου το σώμα αντιδρά στην κατανάλωση γλουτένης. Ανεπάρκεια χαλκού μπορεί επίσης να προκύψει από μια σπάνια γενετική διαταραχή, τη νόσο Menkes, καθώς και από τη συχνή χρήση συμπληρωμάτων ψευδαργύρου σε υψηλές δόσεις. Τα υψηλά επίπεδα ψευδαργύρου μπορεί να διαταράξουν την ικανότητα του σώματός σας να απορροφά τον χαλκό, με αποτέλεσμα να έχετε έλλειψη. Ίσως η πιο κοινή αιτία ανεπάρκειας χαλκού είναι η αδυναμία απορρόφησης θρεπτικών συστατικών μετά από βαριατρική χειρουργική επέμβαση.

Η ανεπάρκεια χαλκού μπορεί να προκαλέσει τα ακόλουθα συμπτώματα:

Αύξηση της χοληστερόλης αίματος

Η καλή χοληστερόλη εμφανίζεται στις λιποπρωτεΐνες υψηλής πυκνότητας (HDL), ενώ η κακή χοληστερόλη βρίσκεται στις λιποπρωτεΐνες χαμηλής πυκνότητας (LDL). Η ανεπάρκεια χαλκού μπορεί να οδηγήσει στην οξείδωση της LDL, η οποία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την επικίνδυνη εναπόθεση λιπώδους υλικού στις αρτηρίες. Αυτές οι εναποθέσεις μπορεί τελικά να οδηγήσουν σε απόφραξη στις αρτηρίες.

Η ανεπάρκεια χαλκού μπορεί επίσης να προκαλέσει υψηλά επίπεδα συνολικής χοληστερόλης στο αίμα (υπερχοληστερολαιμία). Αυτή η κατάσταση μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, καθώς ακόμη και η καλή χοληστερόλη σε υψηλές ποσότητες μπορεί να είναι επικίνδυνη.

Χλωμό δέρμα

Το χρώμα του δέρματός σας καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από μια χρωστική ουσία που ονομάζεται μελανίνη. Ο χαλκός παίζει μεγάλο ρόλο στην παραγωγή μελανίνης. Είναι απαραίτητο μέρος της παραγωγής ενζύμων όπως η τυροσινάση, η οποία είναι απαραίτητη για την παραγωγή μελανίνης.

Όταν σας λείπει χαλκός, μπορεί να εμφανιστεί υπομελάγχρωση στο δέρμα σας. Αυτό συμβαίνει όταν το δέρμα ή τα μαλλιά εμφανίζονται πιο ανοιχτόχρωμα από το κανονικό.

Εύθραυστα οστά

Ο σίδηρος και το ασβέστιο μπορεί να είναι τα διασημότερα στοιχεία για την υγεία των οστών, αλλά ο χαλκός είναι επίσης πολύ σημαντικός.

Καθώς ο χαλκός επηρεάζει άμεσα την ανάπτυξη των οστών, τα χαμηλά επίπεδα αντιστοιχούν σε μειωμένη οστική πυκνότητα. Αυτό εξηγεί γιατί η ανεπάρκεια χαλκού έχει συνδεθεί με την οστεοπόρωση.

Συχνές λοιμώξεις

Δεν είναι ακριβώς σαφές το πώς, αλλά ο χαλκός παίζει βασικό ρόλο στην ανοσολογική απόκριση του οργανισμού.

Σημαντικά κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, όπως η ιντερλευκίνη-2 (η οποία είναι απαραίτητη για την παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων) μειώνονται όταν το σώμα έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε χαλκό.

Αυτό αποδυναμώνει τις πιθανότητες του σώματος να καταπολεμήσει λοιμώξεις και ασθένειες.

Επίμονη κόπωση

Εάν βιώνετε ανεξήγητη κούραση για αρκετό χρονικό διάστημα, αυτό θα μπορούσε να είναι σημάδια ότι σας λείπει χαλκός.

Ο χαλκός είναι ένα σημαντικό στοιχείο στον μεταβολισμό, την μεταφορά και την απορρόφηση του σιδήρου, καίρια διαδικασία στην παραγωγή αιμοσφαιρίνης στα ερυθρά αιμοσφαίρια.

Η ανεπάρκεια χαλκού μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του σιδήρου (σιδηροπενική αναιμία). Η αναιμία εκδηλώνεται -μεταξύ άλλων- με επίμονη κόπωση στο σώμα, η οποία μπορεί να οφείλεται σε χαμηλά επίπεδα χαλκού.

Απώλεια όρασης

Είναι πολύ απίθανο να αναπτυχθεί από διατροφικό έλλειμμα χαλκού. Ωστόσο, κάποια απώλεια όρασης λόγω έλλειψης χαλκού έχει παρατηρηθεί μετά από βαριατρική χειρουργική επέμβαση, λόγω δυσαπορρόφησης.

Αν και δεν είναι σαφές το πώς η μείωση των επιπέδων χαλκού μπορεί να επηρεάσει την όραση, η βλάβη του οπτικού νεύρου πιστεύεται ότι προκαλείται από αυτήν την ανεπάρκεια. Θεωρείται ότι η έλλειψη χαλκού βλάπτει το προστατευτικό κάλυμμα που περιβάλλει τα οπτικά νεύρα, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει την όραση.

Χαλκός: Πόσο πρέπει να παίρνετε κάθε μέρα

Η ηλικία σας είναι ένας καθοριστικός παράγοντας για την ποσότητα χαλκού που χρειάζεστε σε καθημερινή βάση:

Εάν είστε μεταξύ 14 και 18 ετών, θα πρέπει να παίρνετε 890 μικρογραμμάρια (mcg) χαλκού καθημερινά.
Οι ηλικίες 19 και άνω απαιτούν 900 mcg ημερησίως.
Επιλεγμένες ομάδες ανθρώπων, όπως οι έγκυες έφηβες και οι γυναίκες, χρειάζονται περίπου 1.000 mcg ημερησίως, ενώ οι γυναίκες που θηλάζουν χρειάζονται 1.300 mcg.