Διαβήτης: «Απαγορευμένα τρόφιμα» ντομάτες, πατάτες και άλλοι μύθοι για τη νόσο

Ο διαβήτης μετατρέπεται σε ένα από τα συχνότερα νοσήματα στην Ελλάδα και διεθνώς, με τον αριθμό των πασχόντων να αυξάνεται ασταμάτητα.

Υπολογίζεται ότι παγκοσμίως το 10,5% των ατόμων ηλικίας 20-79 ετών πάσχουν από τη νόσο, με τους μισούς από αυτούς να μην το γνωρίζουν. Έως το 2040, όμως, θα πάσχουν ένας στους οκτώ  ή αλλιώς 783 εκατομμύρια άνθρωποι!

Στην χώρα μας, πάνω από 1,19 εκατομμύρια άτομα όλων των ηλικιών κάνουν τουλάχιστον μία θεραπεία για τη νόσο. Από αυτούς, το 1,18 εκατομμύριο είναι πάσχοντες από διαβήτη τύπου 2, σύμφωνα με την ΗΔΙΚΑ. Ο διαβήτης αυτός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τον τρόπο ζωής (κακή διατροφή, καθιστική ζωή κ.λπ.) και την παχυσαρκία.

Μολονότι όμως ο διαβήτης είναι τόσο συχνός, ακόμα επικρατούν μύθοι που έχουν καταρριφθεί από την επιστήμη. Μάλιστα αυτό δεν συνέβη τα τελευταία χρόνια, αλλά σε μερικές περιπτώσεις χρονολογείται πριν από δεκαετίες!

Ο κλινικός διαιτολόγος-βιολόγος Χάρης Δημοσθενόπουλος, προϊστάμενος του Διαιτολογικού Τμήματος του Λαϊκού Νοσοκομείου της Αθήνας, εξηγεί ποια είναι η αλήθεια για μερικούς από τους μεγαλύτερους μύθους για τη νόσο.

ΜΥΘΟΣ: Οι ασθενείς δεν πρέπει να καταναλώνουν πολύ άμυλο και υδατάνθρακες

Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Είναι ο πιο συνηθισμένος μύθος που βασιζόταν στην αντίληψη ότι οι αμυλούχες τροφές και γενικά οι υδατάνθρακες αυξάνουν τα επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου) και συμβάλλουν στην αύξηση του σωματικού βάρους.

Ωστόσο ο μύθος αυτός έχει καταρριφθεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Η διατροφή των πασχόντων συνιστάται να αποτελείται σε ποσοστό 45-50% από σύνθετους (δηλαδή μη επεξεργασμένους, ολικής αλέσεως) υδατάνθρακες. Πρέπει επίσης να περιέχει κάτω από 10% απλά σάκχαρα. Οι υδατάνθρακες είναι απαραίτητοι για την σωστή θρέψη των ασθενών, αλλά πρέπει να κατανέμονται σε πολλά γεύματα.

ΜΥΘΟΣ: Οι ασθενείς χρειάζονται πολλές πρωτεϊνούχες τροφές για να είναι υγιείς

Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Η σύσταση για την πρωτεΐνη είναι πλέον να αποτελεί το 10-20% των ημερήσιων θερμίδων. Πρέπει επίσης να μην γίνεται υπερβολική κατανάλωση ζωικής προέλευσης πρωτεϊνών, όπως το κρέας και τα τυριά, ώστε να αποφευχθεί:

• Η παράλληλη πρόσληψη κορεσμένου λίπους
• Η επιβάρυνση της νεφρικής λειτουργίας

ΜΥΘΟΣ: Το καλύτερο φρούτο είναι το ξινόμηλο

Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Ο διαβήτης χρειάζεται υγιεινή διατροφή για να αντιμετωπιστεί, επομένως οι πάσχοντες μπορούν να καταναλώνουν όλα τα φρούτα. Να προτιμούν, όμως, εκείνα που είναι:

• Μετρίου μεγέθους
• Μέσης ωρίμανσης
• Φρούτα εποχής

Υπάρχουν επίσης ορισμένα φρούτα που μπορούν να καταναλώνονται πιο συχνά, όπως:

• Μήλο
• Αχλάδι
• Ακτινίδιο

Άλλα φρούτα πρέπει να καταναλώνονται πιο αραιά. Ενδεικτικά:

• Μπανάνα
• Καρπούζι
• Σύκο
• Σταφύλι

ΜΥΘΟΣ: Απαγορεύεται η κατανάλωση ντομάτας

Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Έχει παρέλθει η εποχή που οι άνθρωποι με «ζάχαρο» έτρωγαν μόνο μαρούλι και κολοκυθάκια. Σήμερα μπορούν να καταναλώνουν και ντομάτες στη σαλάτα τους. Αρκεί να μην είναι πολύ ώριμες και να συνδυάζονται με άλλα λαχανικά πλούσια σε φυτικές ίνες.

ΜΥΘΟΣ: Απαγορεύεται η κατανάλωση αλκοόλ

Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Οι νεότερες συστάσεις επιτρέπουν την κατανάλωση αλκοόλ με μέτρο, εφ’ όσον δεν συνυπάρχει άλλη πάθηση που να την καθιστά απαγορευτική.

Η κατανάλωση αλκοόλ πρέπει να γίνεται πάντοτε μαζί με φαγητό. Αυτό είναι απαραίτητο για να αποφευχθούν οι υπογλυκαιμίες. Το αλκοόλ πρέπει επίσης να συνυπολογίζεται στην υπόλοιπη ημερήσια διατροφή του ασθενούς.

ΜΥΘΟΣ: Ο ασθενής μπορεί να τρώει όσο θέλει, εφ’ όσον δεν περιέχει ζάχαρη

Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Η παχυσαρκία είναι αιτία για την ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2, ενώ δυσχεραίνει τη σωστή ρύθμιση του σακχάρου στους πάσχοντες. Επομένως, οι ασθενείς δεν πρέπει να προσέχουν μόνον την ποιότητα αλλά και την ποσότητα της διατροφής τους. Η τροφή πρέπει να συμβάλει στην κάλυψη των διατροφικών τους αναγκών, αλλά και στη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους.

ΜΥΘΟΣ: Τα άτομα με διαβήτη πρέπει να καταναλώνουν μόνο γλυκά με τεχνητά γλυκαντικά

Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Τα κλασσικά γλυκά αποτελούν πλούσια πηγή σουκρόζης (δηλαδή ζάχαρης) και λίπους. Με άλλα λόγια έχουν πολλές θερμίδες και επιβαρύνουν το λιπιδαιμικό προφίλ των ασθενών, γι’ αυτό αποθαρρύνεται η συχνή κατανάλωσή τους.

Αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν μπορεί ένας ασθενής να εντάσσει περιοδικά ένα γλυκό σε ένα σωστό διατροφικό ημερήσιο πρόγραμμα, χωρίς να επηρεάζει τη ρύθμιση του σακχάρου του.

ΜΥΘΟΣ: Μην ανησυχείτε για το λίπος που καταναλώνετε, διότι αυτό δεν επηρεάζει το σάκχαρο

Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Ο διαβήτης είναι μία μεταβολική νόσος που σχετίζεται με πολλές επιπλοκές, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι καρδιαγγειακές. Είναι μεγάλο λάθος να γίνεται υπερκατανάλωση λίπους σε μια προσπάθεια να αποφευχθούν οι υδατάνθρακες. Πολλοί ασθενείς π.χ. τρώνε πολλά κορεσμένα λιπαρά (π.χ. κρέατα, τυριά) ή πολλά μονοακόρεστα (ελαιόλαδο).

Με την υπερκατανάλωση αυτή, όμως, προσλαμβάνουν πολλές θερμίδες και υπάρχει κίνδυνος να παχύνουν. Αυξάνονται επίσης τα λιπίδια (χοληστερόλη, τριγλυκερίδια) στο αίμα τους.

Οι ισχύουσες συστάσεις είναι να προέρχεται από λίπη το 30-40% των ημερήσιων θερμίδων. Ωστόσο το 15-20% πρέπει να είναι μονοακόρεστα λιπίδια (π.χ. ελαιόλαδο).

ΜΥΘΟΣ: Οι ασθενείς πρέπει να κάνουν αυστηρά τρία γεύματα την ημέρα

Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Είναι πολύ σημαντικό να κατανέμουν την τροφή τους σε πολλά και μικρά γεύματα μέσα στη μέρα. Άλλα από αυτά είναι κύρια γεύματα και άλλα σνακ. Ο αριθμός και το μέγεθος των σνακ εξαρτάται από το είδος της θεραπείας, αλλά και τις ενεργειακές ανάγκες κάθε ατόμου ξεχωριστά.

ΜΥΘΟΣ: Η διατροφή για τον διαβήτη είναι μονότονη και ανιαρή

Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Κάποτε ο διαβήτης αντιμετωπιζόταν με μια δύσκολη και στερητική διατροφή. Σε αυτήν, η ενέργεια (θερμίδες) από υδατάνθρακες περιοριζόταν στο 20% των ημερήσιων θερμίδων.

Τη δεκαετία του 1980 τα πράγματα άλλαξαν. Η ενδεδειγμένη διατροφή προσεγγίζει πλέον τις συστάσεις μιας υγιεινής διατροφής για τον γενικό πληθυσμό. Αυτό σημαίνει πως οι ασθενείς μπορούν να τρώνε τα πάντα, αλλά με βάση τις συστάσεις για την καλή ρύθμιση του σακχάρου.

Φωτογραφία: iStock