Η προσεγμένη διατροφή μπορεί να κάνει τη διαφορά στην προστασία από τα εκκολπώματα του εντέρου, αλλά και τη διαχείρισή τους. Η έμφαση πρέπει να δίνεται σε τρόφιμα «φιλικά» προς το έντερο, ενώ εκείνα που επιβαρύνουν τη λειτουργία του πρέπει να περιορίζονται.
Η πιο επιτυχημένη πρακτική για την αποφυγή των εκκολπωμάτων είναι η ακολούθηση μιας διατροφής, η οποία έχει ως βασικούς πυλώνες:
- Την υψηλή πρόσληψη φυτικών ινών και προβιοτικών
- Τη μειωμένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος και λιπαρών
Ο συνδυασμός αυτός συμβάλλει στην καλή κινητικότητα του εντέρου, την πρόληψη της δυσκοιλιότητας και τη μείωση της πίεσης εντός του παχέος εντέρου. Με αυτό τον τρόπο μειώνεται ο κίνδυνος σχηματισμού και φλεγμονής αυτών των μικρών και επώδυνων κοιλοτήτων στο έντερο.
Όπως αναφέρει ο γενικός χειρουργός δρ Σπύρος Αυλωνίτης, η εκκολπωματική νόσος εμφανίζεται συνήθως μετά την ηλικία των 40 ετών. Προσβάλλει κατά μέσον όρο το 20% του πληθυσμού, με το αντίστοιχο ποσοστό στις ηλικίες άνω των 60 ετών να φθάνει στο 60%.
Η νόσος χαρακτηρίζεται από τον σχηματισμό μικρών προεξοχών (λέγονται εκκολπώματα) στα αδύναμα τοιχώματα του πεπτικού σωλήνα. Στο παχύ έντερο εμφανίζονται λόγω των υψηλών πιέσεων εντός αυτού ή/και ανωμαλιών στην κινητικότητά του.
Κάποιες φορές ένα ή περισσότερα εκκολπώματα παρουσιάζουν φλεγμονή. Αυτή η πάθηση ονομάζεται εκκολπωματίτιδα κα εμφανίζεται στο 10-25% των ασθενών με εκκολπωματική νόσο.
Αυξάνεται στους νέους
Η ανάπτυξή της ήταν σχετικά ασυνήθιστο φαινόμενο στις ηλικίες κάτω των 40 ετών. Τις δύο τελευταίες δεκαετίες, όμως, αυξάνονται τα ποσοστά της σε νεότερες ηλικίες, λόγω της προτίμησης στη δυτικού τύπου διατροφή. Αυτό επιβεβαιώθηκε προσφάτως σε μεγάλη μελέτη που δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση Annals of Medicine and Medical Science.
Δυστυχώς, «οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ούτε την εκκολπωματική νόσο, ούτε τη σημασία της διατροφής και των φυτικών ινών για την αποφυγή της επιδείνωσης της», τονίζει ο δρ Αυλωνίτης.
Εκτός από την ηλικία, άλλοι παράγοντες κινδύνου για να αναπτυχθούν εκκολπώματα και εκκολπωματίτιδα είναι:
- Το οικογενειακό ιστορικό
- Η καθιστική ζωή
- Η παχυσαρκία
- Το κάπνισμα
Τα εκκολπώματα είναι πιθανόν να μην προκαλέσουν ποτέ συμπτώματα. Εάν, όμως, αναπτυχθεί φλεγμονή (δηλαδή εκκολπωματίτιδα), ο ασθενής πονά στην κοιλιά. Μπορεί να έχει επίσης αιμορραγία, πυρετό, κόπωση, ναυτία και έμετο. Η παρουσία αποστήματος, συριγγίου, απόφραξης ή διάτρησης εντέρου είναι χαρακτηριστικά συμπτώματα της επιπλεγμένης εκκολπωματίτιδας.
Η αντιμετώπιση
Η αρχική αντιμετώπιση της οξείας εκκολπωματίτιδας είναι συντηρητική. Συνίσταται στη λήψη αναλγητικών και στον περιορισμό της τροφής. Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι αναγκαία και η λήψη αντιβιοτικών (από το στόμα ή ενδοφλεβίως). Η χειρουργική θεραπεία είναι αναγκαία όταν:
- Δεν υπάρχει βελτίωση από τη συντηρητική θεραπεία εντός 2-3 ημερών και
- Όταν παρουσιαστούν επιπλοκές που απειλούν τη ζωή του ασθενή
Σε εγχείρηση μπορεί να οδηγηθούν δηλαδή ασθενείς με απόστημα που δεν παροχετεύεται, με συρίγγιο, όσοι έχουν παρουσιάσει αιμορραγία, διάτρηση εντέρου ή περιτονίτιδα.
Προκειμένου να αποφευχθεί μία έκτακτη επέμβαση λόγω επιπλοκών, πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο προληπτικής εκτομής μετά το πρώτο επεισόδιο εκκολπωματίτιδας. Με την προγραμματισμένη επέμβαση μειώνεται ο κίνδυνος επιπλοκών, ιδίως όταν αυτή διενεργείται λαπαροσκοπικά, αναφέρει ο δρ Αυλωνίτης. Στα πλεονεκτήματα που προσφέρει αυτή η χειρουργική μέθοδος συμπεριλαμβάνονται:
- Το μικρό χειρουργικό τραύμα
- Ο περιορισμός στο ελάχιστο του πόνου και των καρδιαγγειακών και αναπνευστικών επιπλοκών
- Η εξάλειψη των μετεγχειρητικών συμφύσεων που μπορούν να προκαλέσουν ειλεό
- Η ταχύτερη ανάρρωση
Η διατροφή
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, όμως, όλα αυτά αποφεύγονται και η εκκολπωματίτιδα αντιμετωπίζεται με αλλαγές στον τρόπο ζωής και πρωτίστως στη διατροφή. Με αυτό τον τρόπο ο ασθενής θα έχει υπό έλεγχο τα εκκολπώματα και θα αποφεύγει τις φλεγμονές.
Ο πρωταρχικός στόχος της διαιτητικής διαχείρισης είναι η πρόληψη της δυσκοιλιότητας. Επιτυγχάνεται με την αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών από:
- Φρούτα
- Λαχανικά
- Δημητριακά ολικής αλέσεως
- Όσπρια
- Ξηρούς καρπούς
Απαραίτητη είναι και η αυξημένη πρόσληψη υγρών, διότι διατηρεί τα κόπρανα μαλακά, διευκολύνοντας τη διέλευση και αποβολή τους από το έντερο.
Εν τούτοις, οι φυτικές ίνες πρέπει να αποφεύγονται από τους ασθενείς με οξεία εκκολπωματίτιδα ή κατά τη διάρκεια έξαρσης. Σε τέτοιες περιπτώσεις συνιστάται σταδιακή επαναπρόσληψή τους, όσο βελτιώνονται τα συμπτώματα.
Επειδή η πάθηση προκαλεί δυσμενείς αλλαγές στο μικροβίωμα του εντέρου, οι ασθενείς με εκκολπώματα πρέπει να προσθέτουν στη διατροφή τους και προϊόντα που έχουν υποστεί ζύμωση και περιέχουν ευεργετικά βακτήρια. Στα προβιοτικά αυτά ανήκουν, π.χ., το κεφίρ, το γιαούρτι, ορισμένα τυριά.
Μαζί με τα φρέσκα λαχανικά και φρούτα, που φτάνουν στο παχύ έντερο άθικτα, τα προβιοτικά παρέχουν τροφή στα ωφέλιμα βακτήρια που ζουν στο παχύ έντερο.
Στην αποφυγή κοιλιακών ενοχλήσεων ή φουσκώματος μπορεί να βοηθήσει και κατανάλωση μικρότερων, συχνότερων γευμάτων στη διάρκεια της ημέρας.
Τι να αποφεύγετε
Στον αντίποδα, στα τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγονται συμπεριλαμβάνονται:
- Τα κόκκινα κρέατα
- Τα λιπαρά φαγητά (π.χ. μαγιονέζα)
- Η υπερβολική κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων με πλήρη λιπαρά
- Τα επεξεργασμένα τρόφιμα επειδή στερούνται φυτικών ινών και θρεπτικών συστατικών
- Τα πικάντικα φαγητά επειδή ερεθίζουν το πεπτικό σύστημα
- Τα αλκοολούχα και καφεϊνούχα ροφήματα επειδή αφυδατώνουν τον οργανισμό και επιδεινώνουν τα συμπτώματα
«Η εκκολπωματίτιδα επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής ενός πάσχοντα, αλλά με την κατάλληλη διαχείριση, τα συμπτώματα μπορούν να ανακουφιστούν και οι εξάρσεις να περιοριστούν στο ελάχιστο», τονίζει ο δρ Αυλωνίτης.
Πρόσθετα μέτρα
Εκτός από τη διατροφή, οι ασθενείς με εκκολπώματα πρέπει να διαχειρίζονται το άγχος τους. Το χρόνιο στρες μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα της εκκολπωματίτιδας. Πρακτικές όπως η γιόγκα και ο διαλογισμός, τους βοηθούν να αντιμετωπίσουν καλύτερα το συναισθηματικό τίμημα της πάθησης και να βελτιώσουν τη συνολική ευεξία τους.
Συνιστάται επίσης τακτική σωματική δραστηριότητα, η οποία αφενός μπορεί να συμβάλει στην αποφυγή της δυσκοιλιότητας, αφετέρου στη μείωση του στρες.
Οι πάσχοντες πρέπει ακόμα να επισκέπτονται τακτικά τον γιατρό τους ώστε να παρακολουθείται η εξέλιξη της νόσου, να αξιολογείται η αποτελεσματικότητα της θεραπείας (η οποία εξαρτάται από τη σοβαρότητα της κατάστασης), να αντιμετωπίζονται εγκαίρως τυχόν νέα ή επίμονα συμπτώματα, αλλά και να προλαμβάνονται πιθανές επιπλοκές.
«Με την σωστή, ολιστική προσέγγιση, τα άτομα με εκκολπωματίτιδα μπορούν να περιορίσουν τα συμπτώματα και να απολαύσουν καλύτερη γαστρεντερική υγεία και συνολική ευεξία», καταλήγει ο δρ Αυλωνίτης.
Φωτογραφία: iStock