Φασκόμηλο: Ιδιότητες, πιθανά οφέλη και κίνδυνοι για την υγεία – Τι να προσέχετε πάντα

Μιχάλης Θερμόπουλος
05 Οκτωβρίου 2021 | 10:00

Το φασκόμηλο είναι βότανο. Πέρα από τσάι και την χρήση του στην μαγειρική, ως μυρωδικό, τα φύλλα του χρησιμοποιούνται για την παρασκευή φαρμάκων.

Το φασκόμηλο χρησιμοποιείται για πεπτικά προβλήματα, όπως απώλεια όρεξης, αέρια (μετεωρισμός), πόνος στο στομάχι (γαστρίτιδα), διάρροια, φούσκωμα και καούρα. Χρησιμοποιείται επίσης για την μείωση της υπερπαραγωγής ιδρώτα και σάλιου, καθώς και ενάντια σε κατάθλιψη, απώλεια μνήμης και νόσο Αλτσχάιμερ.

Οι γυναίκες χρησιμοποιούν φασκόμηλο για να μειώσουν τους πόνους της εμμήνου ρύσεως, για να διορθώσουν την υπερβολική ροή γάλακτος κατά τη διάρκεια του θηλασμού και για να μειώσουν τις εξάψεις κατά την εμμηνόπαυση.

Επίσης, το φασκόμηλο εφαρμόζεται απευθείας στο δέρμα για την αντιμετώπιση του έρπητα στο στόμα, την ασθένεια των ούλων (ουλίτιδα), τον πονόλαιμο, την φλεγμονή σε λαιμό, γλώσσα, ή ρινικές οδούς.

Μερικοί άνθρωποι εισπνέουν φασκόμηλο για το άσθμα.

Στα τρόφιμα, το φασκόμηλο χρησιμοποιείται ως μπαχαρικό.

Επίσης, χρησιμοποιείται ως συστατικό αρώματος σε σαπούνια και καλλυντικά.

Φασκόμηλο: Θερμίδες και λοιπά θρεπτικά συστατικά

Το φασκόμηλο περιέχει πληθώρα θρεπτικών συστατικών και βιταμινών. Ωστόσο, δεδομένου ότι συνήθως καταναλώνεται σε πολύ μικρές ποσότητες, δεν αποτελεί μεγάλη πηγή θερμίδων, υδατανθράκων, πρωτεϊνών, ή φυτικών ινών.

Εντούτοις, ένα κουταλάκι του γλυκού φασκόμηλο εξακολουθεί να περιέχει αρκετά ισχυρά θρεπτικά συστατικά, όπως:

2 θερμίδες
3 χιλιοστόγραμμα (mg) μαγνησίου
1 mg φωσφόρου
7 mg καλίου
2 μικρογραμμάρια (mcg) φολικού οξέος
24 mcg βήτα-καροτίνης
41 διεθνείς μονάδες (IU) βιταμίνης Α
12 mcg βιταμίνης Κ

Το φασκόμηλο περιέχει επίσης πολλές αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ενώσεις που μπορεί να είναι ευεργετικές για την υγεία. Αυτές οι ενώσεις περιλαμβάνουν:

1,8-κινεόλη (cineole)
κάμφορα
βορνεόλη (borneol)
οξικός βορνυλεστέρας (bornyl acetate)
καμφένη (camphene)

Αν και απαιτείται περαιτέρω μελέτη για την επιβεβαίωση των δράσεων αυτών των ενώσεων, πολλές έχουν ήδη αποδείξει θετικές επιδράσεις στον οργανισμό του ανθρώπου.

Φασκόμηλο: Χρήσεις και με με ποιες καταστάσεις υγείας συνδέεται

Το φασκόμηλο είναι πιθανώς αποτελεσματικό στα εξής:

Νόσος Αλτσχάϊμερ

Η λήψη εκχυλισμάτων δύο διαφορετικών ειδών φασκόμηλου (Salvia officinalis και Salvia lavandulaefolia) για 4 μήνες φαίνεται να βελτιώνει την μάθηση, την μνήμη και την επεξεργασία πληροφοριών σε άτομα με ήπια έως μέτρια νόσο Αλτσχάιμερ.

Νοητική απόδοση

Η λήψη μιας εφάπαξ δόσης κοινού φασκόμηλου (Salvia officinalis) ή ισπανικού φασκόμηλου (Salvia lavandulaefolia) από το στόμα φαίνεται να βελτιώνει την μνήμη, την εγρήγορση και την προσοχή σε υγιείς ενήλικες. Όταν χρησιμοποιούνται ως αρωματοθεραπεία, αυτά τα είδη φασκόμηλου φαίνεται να βελτιώνουν την εγρήγορση, αλλά όχι την προσοχή και την μνήμη.

Έρπητες (όταν εφαρμόζεται ως αλοιφή που περιέχει φασκόμηλο και ραβέντι)

Η εφαρμογή μιας αλοιφής που περιέχει κοινό φασκόμηλο (Salvia officinalis) και ραβέντι (Rheum officinale και Rheum palmatum) σε έρπητα μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματική με την κρέμα ακυκλοβίρης (εμπορικό σκεύασμα Zovirax). Η κρέμα με ακυκλοβίρη (acyclovir) θεραπεύει τις πληγές του έρπητα σε περίπου 6 ημέρες. Η αλοιφή με φασκόμηλο και ραβέντι χρειάζεται περίπου 7 ημέρες. Το φασκόμηλο και το ραβέντι μαζί λειτουργούν γρηγορότερα από το φασκόμηλο μόνο.

Υψηλή χοληστερόλη

Η λήψη κοινού φασκόμηλου (Salvia officinalis) τρεις φορές την ημέρα για 2 μήνες φαίνεται ότι μειώνει την “κακή” χοληστερόλη (λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας, ή LDL) και τα τριγλυκερίδια και αυξάνει την “καλή” χοληστερόλη (λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας, ή HDL).

Μνήμη

Η λήψη μιας εφάπαξ δόσης κοινού φασκόμηλου (Salvia officinalis) ή ισπανικού φασκόμηλου (Salvia lavandulaefolia) από το στόμα φαίνεται να βελτιώνει την μνήμη σε υγιείς ενήλικες. Ωστόσο, αυτά τα είδη φασκόμηλου δεν φαίνεται να βελτιώνουν την μνήμη όταν χρησιμοποιούνται ως αρωματοθεραπεία.

Συμπτώματα εμμηνόπαυσης

Πρώιμες έρευνες δείχνουν ότι η λήψη εκχυλίσματος κοινού φασκόμηλου (Sage Menopause, Bioforce AG) για 8 εβδομάδες βελτιώνει τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, ιδιαίτερα τις εξάψεις. Επίσης, άλλες εν εξελίξει έρευνες υποδεικνύουν ότι η λήψη συνδυασμού κοινού φασκόμηλου (Salvia officinalis) και εκχυλίσματος alfalfa για 3 μήνες μειώνει τις εξάψεις και τις νυχτερινές εφιδρώσεις.

Τα επιστημονικά στοιχεία είναι προς το παρόν ΑΝΕΠΑΡΚΗ, για τα πιθανά οφέλη του φασκόμηλου στα εξής:

Καρκίνος του πνεύμονα

Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν τακτικά φασκόμηλο ως μπαχαρικό φαίνεται να έχουν 54% μικρότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του πνεύμονα σε σύγκριση με εκείνους που δεν το κάνουν.

Πονόλαιμος

Η χρήση ενός συγκεκριμένου σπρέι που περιέχει 15% εκχύλισμα κοινού φασκόμηλου (Valverde Salvia Rachenspray) φαίνεται να μειώνει τον πόνο στον λαιμό. Ωστόσο, τα σπρέι που περιέχουν υψηλότερες (30%) και χαμηλότερες (5%) ποσότητες εκχυλίσματος κοινού φασκόμηλου δεν φαίνεται να μειώνουν τον πονόλαιμο. Άλλες πρώιμες έρευνες υποδεικνύουν ότι ο ψεκασμός του λαιμού με ένα συγκεκριμένο προϊόν που περιέχει κοινό φασκόμηλο και εχινάκεια για έως και 5 ημέρες βελτιώνει τα συμπτώματα του πονόλαιμου με τρόπο όμοιο με ένα φαρμακευτικό σπρέι.

Πόνος μετά από χειρουργική επέμβαση

Πρώιμες έρευνες δείχνουν ότι η λήψη κοινού φασκόμηλου (Salvia officinalis) μαζί με τα φάρμακα ιβουπροφαίνη ή δικλοφενάκη είναι λιγότερο αποτελεσματική για την μείωση του πόνου μετά από χειρουργική επέμβαση σε σύγκριση με τη χρήση του φαρμάκου υδροχλωρική βενζυδαμίνη (benzydamine hydrochloride). Επίσης, η χρήση κοινού φασκόμηλου φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο λοιμώξεων μετά από χειρουργική επέμβαση σε σύγκριση με την υδροχλωρική βενζυδαμίνη.

Ηλιακό έγκαυμα

Η εφαρμογή εκχυλίσματος με 2% κοινού φασκόμηλου (Salvia officinalis) στο δέρμα μετά από έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία φαίνεται να μειώνει την ερυθρότητα του δέρματος.

Οίδημα των αμυγδαλών (αμυγδαλίτιδα)

Πρώιμες έρευνες δείχνουν ότι ο ψεκασμός του λαιμού με ένα συγκεκριμένο προϊόν που περιέχει κοινό φασκόμηλο και εχινάκεια για έως και 5 ημέρες βελτιώνει τα συμπτώματα της αμυγδαλίτιδας με τρόπο παρόμοιο με ένα φαρμακευτικό προϊόν.

Απώλεια όρεξης
Στομαχόπονος
Ξηροστομία
Επώδυνη έμμηνος ρύση
Άσθμα
Διάρροια
Αέρια (μετεωρισμός)
Φούσκωμα
Δυσπεψία
Υπερβολική εφίδρωση

Χρειάζονται περισσότερα στοιχεία για να αξιολογηθεί το φασκόμηλο γι’ αυτές τις χρήσεις.

Φασκόμηλο: Πιθανές παρενέργειες

Το φασκόμηλο είναι ΠΙΘΑΝΩΣ ΑΣΦΑΛΕΣ σε ποσότητες που συνήθως χρησιμοποιούνται στα τρόφιμα. Είναι ΠΙΘΑΝΩΣ ΑΣΦΑΛΕΣ όταν λαμβάνεται από το στόμα ή εφαρμόζεται στο δέρμα σε φαρμακευτικές ποσότητες βραχυπρόθεσμα (έως 4 μήνες).

Επίσης, είναι ΠΙΘΑΝΩΣ ΑΣΦΑΛΕΣ, όταν λαμβάνεται από το στόμα σε υψηλές δόσεις ή για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ορισμένα είδη φασκόμηλου, όπως το κοινό φασκόμηλο (Salvia officinalis), περιέχουν μια χημική ουσία που ονομάζεται θουγιόνη (thujone). Η θουγιόνη μπορεί να είναι δηλητηριώδης, εάν πάρετε μεγάλη δόση. Αυτή η χημική ουσία μπορεί να προκαλέσει επιληπτικές κρίσεις και βλάβες στο ήπαρ και το νευρικό σύστημα. Η περιεκτικότητα του φασκόμηλου σε θουγιόνη ποικίλλει ανάλογα με το είδος του φυτού, τον χρόνο συγκομιδής, τις συνθήκες καλλιέργειας και άλλους παράγοντες.

Φασκόμηλο: Ειδικές προφυλάξεις και προειδοποιήσεις

Κύηση και θηλασμός

Η λήψη φασκόμηλου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι ΠΙΘΑΝΩΣ ΑΣΦΑΛΗ λόγω της πιθανότητας κατανάλωσης θουγιόνης. Η θουγιόνη μπορεί να φέρει εμμηνόρροια σε μια γυναίκα και αυτό μπορεί να προκαλέσει αποβολή. Αποφύγετε το φασκόμηλο εάν θηλάζετε επίσης. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η θουγιόνη μπορεί να μειώσει την παροχή μητρικού γάλακτος.

Διαβήτης

Το φασκόμηλο μπορεί να μειώσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σε άτομα με διαβήτη. Προσέξτε για σημάδια χαμηλού σακχάρου στο αίμα (υπογλυκαιμία) και παρακολουθήστε προσεκτικά το σάκχαρό σας, εάν έχετε σακχαρώδη διαβήτη και χρησιμοποιείτε φασκόμηλο. Η δόση των φαρμάκων για τον διαβήτη μπορεί να χρειαστεί προσαρμογή από τον γιατρό σας.

Ευαίσθητες σε ορμόνες καταστάσεις, όπως καρκίνος του μαστού, καρκίνος της μήτρας, καρκίνος των ωοθηκών, ενδομητρίωση, ή ινομυώματα μήτρας

Το ισπανικό (Salvia lavandulaefolia) μπορεί να έχει τα ίδια αποτελέσματα με την γυναικεία ορμόνη (οιστρογόνα). Εάν έχετε οποιαδήποτε κατάσταση που μπορεί να επιδεινωθεί από την έκθεση στα οιστρογόνα, μην χρησιμοποιήσετε ισπανικό φασκόμηλο.

Υψηλή ή χαμηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση ή υπόταση)

Το ισπανικό (Salvia lavandulaefolia) μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή πίεση σε ορισμένα άτομα που έχουν ήδη με υπέρταση, ενώ το κοινό φασκόμηλο (Salvia officinalis) μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση σε άτομα που έχουν ήδη υπόταση. Φροντίστε να παρακολουθείτε την αρτηριακή σας πίεση.

Διαταραχές επιληπτικών κρίσεων

Εάν έχετε διαταραχή επιληπτικών κρίσεων, μην πάρετε φασκόμηλο σε ποσότητες υψηλότερες από αυτές που συνήθως βρίσκονται στα τρόφιμα.

Χειρουργική επέμβαση

Το κοινό φασκόμηλο μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Υπάρχει ανησυχία ότι μπορεί να επηρεάσει τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα κατά τη διάρκεια και μετά από μια χειρουργική επέμβαση. Σταματήστε να το χρησιμοποιείτε ως φάρμακο τουλάχιστον δύο εβδομάδες πριν από μια προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση.

Πηγές: https://www.rxlist.com, https://www.medicalnewstoday.com

φωτό: iStock