Αν ανήκετε στην κατηγορία των ανθρώπων που αρέσκονται να πίνουν ένα καφεδάκι μετά το φαγητό, ίσως πρέπει να το ξανασκεφθείτε. Ο καφές και το τσάι που συνδυάζονται με ορισμένα τρόφιμα, όπως τα σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά, αυξάνουν τον κίνδυνο ανεπάρκειας σε ένα βασικό θρεπτικό συστατικό.
Το συστατικό αυτό είναι ο σίδηρος, τον οποίο χρειάζεται ο οργανισμός μας για να συνθέσει την αιμοσφαιρίνη. Η αιμοσφαιρίνη είναι η σύνθετη πρωτεΐνη που μεταφέρει οξυγόνο σε όλα τα κύτταρα του σώματος.
Αν συνηθίζετε να πίνετε καφέ ή τσάι αμέσως μετά το φαγητό σας, υπάρχει κίνδυνος να εκδηλώσετε σιδηροπενία (ανεπάρκεια σιδήρου) και αναιμία προειδοποιεί η ειδικός στην διατροφική θεραπευτική Deborah Grayson, από το Λονδίνο. Ο κίνδυνος αυτός είναι υψηλότερος στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας και σε όσους ήδη δεν έχουν πολύ σίδηρο.
Όπως εξηγούν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο McGill, στον Καναδά, ο καφές και το τσάι παρεμποδίζουν πρωτίστως την απορρόφηση του λεγόμενου μη αιμικού (ελεύθερου) σιδήρου.
Ο σίδηρος των τροφίμων είναι δύο ειδών: ο αιμικός και ο μη αιμικός. Ο αιμικός σίδηρος προέρχεται κυρίως από τα ζωικής προελεύσεως τρόφιμα (π.χ. κρέας, οστρακοειδή, πουλερικά). Αντιθέτως, ο μη-αιμικός προέρχεται από φυτικής προελεύσεως τρόφιμα όπως:
- Όσπρια (π.χ. φασόλια, ρεβίθια, φακές, σόγια)
- Εμπλουτισμένα δημητριακά ολικής αλέσεως
- Σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά (π.χ. σπανάκι, σέσκουλα, μπρόκολο, λαχανίδα)
- Αποξηραμένα φρούτα
- Ξηροί καρποί (π.χ. κάσιους, φουντούκια, αμύγδαλα)
Η απορρόφηση του σιδήρου
Ο σίδηρος των τροφίμων γενικώς απορροφάται από το έντερο. Ωστόσο η απορρόφηση του αιμικού σιδήρου είναι εκ φύσεως πιο εύκολη. Και αυτό, διότι τα φυτικής προελεύσεως τρόφιμα συχνά περιέχουν ουσίες που δεσμεύουν τον σίδηρο και εμποδίζουν την απορρόφησή του.
Μελέτες έχουν δείξει ότι ο αιμικός σίδηρος από το κρέας απορροφάται σε ποσοστό 15-35%. Αντιθέτως, η απορρόφηση του μη-αιμικού σιδήρου είναι πολύ μικρότερη.
Την απορρόφηση αυτή εμποδίζουν ακόμα περισσότερο ο καφές και το τσάι. Μελέτες έχουν δείξει πως όταν πίνει κάποιος ένα φλιτζάνι καφέ αμέσως μετά το φαγητό, η απορρόφηση του σιδήρου μειώνεται κατά 39% έως 90%.
Αντιθέτως, αν ο καφές καταναλωθεί μία ή δύο ώρες πριν από το φαγητό, δεν ασκεί ανάλογη δράση. Ούτε αν καταναλωθεί τουλάχιστον μία ώρα μετά το φαγητό.
Πώς μπορεί, όμως, τα ροφήματα αυτά να εμποδίσουν την απορρόφηση του σιδήρου; Αν και θα περίμενε κανείς πως το πρόβλημα εντοπίζεται στην καφεΐνη που περιέχουν, αυτό δεν ισχύει. Γι’ αυτό και δεν θα ωφεληθεί η απορρόφηση του σιδήρου αν ο καφές σας είναι ντεκαφεϊνέ.
Εκτός από καφεΐνη, ο καφές και το τσάι περιέχουν διάφορες πολυφαινόλες, ένα είδος αντιοξειδωτικών συστατικών με πολλά οφέλη για την υγεία. Οι πολυφαινόλες, όμως, προσκολλώνται στον σίδηρο όταν καταναλώνονται μαζί με αυτόν, εμποδίζοντας την απορρόφησή του.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο συνιστάται να αποφεύγουμε την κατανάλωση καφέ ή τσαγιού αμέσως μετά το φαγητό. Προτιμότερο είναι να περιμένουμε μία ή καλύτερα δύο ώρες για να πιούμε καφέ.
Φωτογραφία: iStock