Από τα μέσα Νοεμβρίου και έως τις αρχές του χρόνου η μία γιορτή διαδέχεται την άλλη και το πιθανότερο είναι ότι τα παρευρεθείτε σε αρκετά εορταστικά τραπέζια. Γιατί όμως νιώθουμε υπνηλία όταν καταναλώνουμε πλούσιο φαγητό;
Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι υπαίτια είναι τρόφιμα όπως το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα πουλερικά (κοτόπουλο, γαλοπούλα), τα ασπράδια των αυγών, το ψάρι κ.λπ. Αυτός είναι και ο λόγος που συνιστάται ευρέως, λ.χ., ένα ποτήρι γάλα το βράδυ για καλό ύπνο.
Η πεποίθηση αυτή έχει κάποια λογική. Τα συγκεκριμένα τρόφιμα είναι πλούσια σε ένα βασικό αμινοξύ (την τρυπτοφάνη). Η τρυπτοφάνη είναι απαραίτητη για τη σύνθεση στον εγκέφαλο μίας ορμόνης (σεροτονίνη) που ρυθμίζει τον ύπνο.
Επιπλέον, το υποπροϊόν της διαδικασίας με την οποίο η τρυπτοφάνη οδηγεί στη σεροτονίνη, είναι η μελατονίνη. Αυτή είναι μία άλλη ορμόνη του εγκεφάλου, που ρυθμίζει τον κύκλο ύπνου-αγρυπνίας, εξηγεί ο Dr. Raj Dasgupta, αναπληρωτής καθηγητής Κλινικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας.
«Ο οργανισμός μας δεν παράγει τρυπτοφάνη», λέει. «Επομένως πρέπει να την προσλαμβάνουμε μέσω της διατροφής μας».
Αυτό όμως δεν σημαίνει πως η τρυπτοφάνη προκαλεί υπνηλία, σπεύδει να διευκρινίσει ο Dr. Steven Malin, αναπληρωτής καθηγητής Μεταβολισμού & Ενδοκρινολογίας στο Πανεπιστήμιο Rutgers, στο Νιού Τζέρσι.
Για να προκαλέσει η τρυπτοφάνη υπνηλία, πρέπει να καταναλώσει κανείς τεράστιες ποσότητες τροφής. Ανά 100 γρ., λ.χ., η γαλοπούλα παρέχει 250-310 mg τρυπτοφάνης και χρειαζόμαστε σχεδόν 4 κιλά γαλοπούλα για να νυστάξουμε!
«Όταν ένας άνθρωπος τρώει φυσιολογικές ποσότητες, είναι απίθανο να καταναλώσει αρκετή τρυπτοφάνη ώστε να εκδηλώσει υπνηλία», ξεκαθαρίζει ο Dr. Malin.
Οι αληθινοί ένοχοι
Τι φταίει τότε για την μεταγευματική υπνηλία; Η πρώτη περίπτωση είναι η συσσωρευμένη κούραση των ημερών που προηγήθηκαν, απαντά η Dr. Kristen Knutson, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατρικής Ύπνου & Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο Northwestern.
«Όταν έχει κάποιος συσσωρευμένη κούραση και έρθει επιτέλους η στιγμή να χαλαρώσει, είναι πολύ πιθανό να τον πάρει αμέσως ο ύπνος», εξηγεί.
Η υπερκατανάλωση τροφής επίσης είναι σημαντικός ένοχος για την υπνηλία μετά το φαγητό, προσθέτει ο Dr. Dasgupta. Αυτό ισχύει πρωτίστως όταν υπερκαταναλώνουμε υδατάνθρακες, σαν κι αυτούς που περιέχουν όλα τα συνοδευτικά του κρέατος σε ένα πλούσιο τραπέζι:
- Πατάτες
- Πίτες
- Ζυμαρικά και ρύζι
- Επιδόρπια με ζάχαρη ή/και αλεύρι
- Αναψυκτικά με ζάχαρη
Η υπνηλία μετά το φαγητό σχετίζεται επίσης με την αύξηση της ροής αίματος στο πεπτικό και τη μείωση στον εγκέφαλο. «Η αυξημένη ροή αίματος στο στομάχι είναι απαραίτητη για να αρχίσει η πέψη του πλούσιου φαγητού», εξηγεί ο Dr. Dasgupta.
Μην ξεχνάτε, τέλος, την επίδραση του αλκοόλ, συνιστά. Τα γιορτινά γεύματα είθισται να συνοδεύονται (και) από οινοπνευματώδη ποτά. Το αλκοόλ μπαίνει γρήγορα στην κυκλοφορία του αίματος και επιβραδύνει τις εγκεφαλικές λειτουργίες. Ταυτοχρόνως χαλαρώνει τους μυς και έτσι μετά από 1-2 ποτά εμφανίζεται υπνηλία.
Φωτογραφία: iStock