Γιατί το καστανό ρύζι είναι τόσο υγιεινό: Βρήκαν το βασικό συστατικό για τον διατροφικό του πλούτο

Μιχάλης Θερμόπουλος
12 Μαρτίου 2023 | 18:00

Το καστανό ρύζι είναι ένα δημητριακό ολικής αλέσεως.

Το καστανό ρύζι παράγεται αφαιρώντας το εξωτερικό στρώμα του κόκκου του ρυζιού (φλοιός) και αφήνοντας το στρώμα του πίτουρου και το φύτρο ανέπαφα. Αυτή η διαδικασία διατηρεί τα θρεπτικά συστατικά που βρίσκονται σε αυτά τα στρώματα, καθιστώντας το καστανό ρύζι μια θρεπτική εναλλακτική λύση στο λευκό ρύζι.

Τώρα, ερευνητές ανακάλυψαν ότι η εστερική ένωση φερουλικό κυκλοαρτενύλιο (cycloartenyl ferulate) είναι ο πρωταρχικός παράγοντας που συμβάλλει στα οφέλη που έχει το καστανό ρύζι για την υγεία.

Στην Ασία, το ρύζι είναι βασική τροφή. Εκεί γίνεται σχεδόν το 90% της παγκόσμιας κατανάλωσης ρυζιού. Το καστανό ρύζι, ειδικότερα, έχει κερδίσει αναγνώριση για τα πολυάριθμα οφέλη του για την υγεία. Η τακτική κατανάλωση καστανού ρυζιού έχει συνδεθεί με την μείωση του βάρους, τον έλεγχο της χοληστερόλης και την μείωση της φλεγμονής. Οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες του καστανού ρυζιού είναι καλά τεκμηριωμένες μέσα από μελέτες.

Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι οι αντιοξειδωτικές ενώσεις στο καστανό ρύζι μπορούν να προστατεύσουν από το οξειδωτικό στρες. Αλλά το ποια συγκεκριμένη ένωση είναι υπεύθυνη γι’ αυτές τις ευεργετικές επιδράσεις παρέμενε μυστήριο.

Αρκετές λιποδιαλυτές ενώσεις που υπάρχουν στο καστανό ρύζι έχουν αντιοξειδωτική ικανότητα αλλά υπάρχουν σε μικρές ποσότητες. Το φερουλικό κυκλοαρτενύλιο (CAF), όμως, υπάρχει σε αφθονία και αναγνωρίστηκε πλέον ως η κύρια ένωση που ευθύνεται για πολλά οφέλη του καστανού ρυζιού για την υγεία.

Σε μια πρόσφατη μελέτη με επικεφαλής τον καθηγητή Yoshimasa Nakamura από το Graduate School of Environmental and Life Science του Πανεπιστημίου Okayama, ερευνητές από την Ιαπωνία εντόπισαν το φερουλικό κυκλοαρτενύλιο (CAF) ως την κύρια “κυτταροπροστατευτική” ένωση στο καστανό ρύζι.

Το CAF είναι μια μοναδική ένωση λόγω της υβριδικής του δομής. Όπως εξηγεί ο καθηγητής Nakamura, “το CAF είναι μια υβριδική ένωση πολυφαινόλης και φυτοστερόλης και αναμένεται να είναι μια ισχυρή βιοδραστική ουσία με διάφορες φαρμακολογικές ιδιότητες, όπως αντιοξειδωτική δράση και δράση μείωσης του λίπους στο αίμα”.

Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο International Journal of Molecular Sciences, συντάχθηκε από τον Hongyan Wu, από το Πολυτεχνείο Dalian, και τον Toshiyuki Nakamura, από το Graduate School of Environmental and Life Science στο Πανεπιστήμιο της Okayama.

Σε αυτήν, οι ερευνητές παρέχουν στοιχεία για τις αντιοξειδωτικές ιδιότητες του CAF, αποδεικνύοντας ότι μπορεί να προστατεύσει τα κύτταρα από το στρες που προκαλείται από το υπεροξείδιο του υδρογόνου.

Το υπεροξείδιο του υδρογόνου είναι υποπροϊόν των μεταβολικών διεργασιών ενός κυττάρου. Αλλά σε μη φυσιολογικές ποσότητες μπορεί να είναι τοξικό για τα κύτταρα και να προκαλέσει μη αναστρέψιμη βλάβη. Η θεραπεία των κυττάρων με CAF αύξησε την αντοχή τους στο τοξικό στρες που προκαλείται από το υπεροξείδιο του υδρογόνου.

Επιπλέον, το CAF παρείχε μεγαλύτερη προστασία από το υπεροξείδιο του υδρογόνου σε σύγκριση με την άλφα-τοκοφερόλη (alpha-tocopherol) και γάμμα-τοκοφερόλη (gamma-tocopherol), δύο άλλες εξέχουσες αντιοξειδωτικές ενώσεις, που εικαζόταν έως τώρα ότι συμβάλλουν σημαντικά στην αντιοξειδωτική ικανότητα του καστανού ρυζιού.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της μελέτης, η ποσότητα CAF σε ολόκληρο τον κόκκο του καστανού ρυζιού είναι πέντε φορές μεγαλύτερη από εκείνη άλλων αντιοξειδωτικών ενώσεων που βρίσκονται στο καστανό ρύζι.

Επιπλέον, το CAF αυξάνει τη συγκέντρωση της αίμης οξυγενάσης-1 (HO-1), ενός ενζύμου που διευκολύνει την παραγωγή αντιοξειδωτικών.

“Αποδείξαμε ότι το CAF αύξησε σημαντικά το επίπεδο mRNA του HO-1 σε συγκεντρώσεις παρόμοιες με εκείνες που απαιτούνται για κυτταροπροστατευτικά αποτελέσματα στην αντίσταση στην οξειδωτική βλάβη”, εξηγεί ο καθηγητής Nakamura.

Οι ερευνητές διερεύνησαν περαιτέρω αυτόν τον μηχανισμό δράσης μέσω πειραμάτων όπου ο αποκλεισμός της δραστηριότητας του HO-1 χρησιμοποιώντας αναστολείς μείωσε σημαντικά την αντιοξειδωτική δράση του CAF.