Η μεγάλη πανδημία της βουβωνικής πανώλους του 14ου αιώνα, που αφάνισε τον μισό πληθυσμό της Ευρώπης και έμεινε γνωστή ως Μαύρος Θάνατος, μπορεί να παίζει ρόλο στη λατρεία που έχουμε στα πρόχειρα φαγητά, αναφέρει διεθνής ομάδα επιστημόνων.
Η πανδημία αυτή ξέσπασε την περίοδο 1348-1353 και θεωρείται η πιο καταστροφική της ανθρώπινης ιστορίας. Υπολογίζεται ότι σκότωσε 100-200 εκατομμύρια ανθρώπους σε Ευρώπη, Ασία και Βόρειο Αφρική.
Η νέα μελέτη υποδηλώνει ότι οι αλλαγές που προκάλεσε η βουβωνική πανώλη (πανούκλα) εκείνης της εποχής στις διατροφικές συνήθειες και στην υγιεινή, επηρέασαν το μικροβίωμα του στόματος των ανθρώπων. Το μικροβίωμα είναι οι αποικίες των βακτηρίων που εκ φύσεως υπάρχουν στο σώμα μας.
Οι ερευνητές ανέλυσαν δείγματα οδοντικής πλάκας από σκελετούς ηλικίας εκατοντάδων και χιλιάδων ετών. Έτσι ανακάλυψαν ότι τα κυρίαρχα βακτήρια στο στόμα μας σήμερα σχετίζονται με διατροφή φτωχή σε φυτικές ίνες και πλούσια σε υδατάνθρακες. Σχετίζονται επίσης με την αυξημένη κατανάλωση γαλακτοκομικών.
Διαβάστε ακόμα Ο Μαύρος Θάνατος του 14ου αιώνα ακόμα επηρεάζει την υγεία μας, σύμφωνα με νέα έρευνα
Τα χαρακτηριστικά αυτά αντιστοιχούν στην σύγχρονη, δυτικού τύπου διατροφή που είναι πλούσια σε πρόχειρα φαγητά. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι παγκόσμια γεγονότα, όπως ο Μαύρος Θάνατος, έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στην κυριαρχία αυτών των βακτηρίων.
Η νέα μελέτη
Της νέας μελέτης ηγήθηκαν επιστήμονες από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πεννσυλβάνια (Penn State) και το Πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας, στην Αυστραλία. Τα ευρήματά της δημοσιεύονται στην ιατρική επιθεώρηση Nature Microbiology.
Οι επιστήμονες εξέτασαν δείγματα οδοντικής πλάκας από 235 σκελετούς που βρέθηκαν σε 27 αρχαιολογικούς χώρους της Αγγλίας και της Σκωτίας. Οι σκελετοί χρονολογούνταν από το 2200 π.Χ. έως το 1835 μ.Χ.
Η επεξεργασία των δειγμάτων αποκάλυψε την ύπαρξη 954 μικροβιακών ειδών, τα οποία ταξινομήθηκαν σε δύο ξεχωριστές κοινότητες βακτηρίων:
- Στη μία επικρατεί το γένος του σταφυλόκοκκου, που είναι συνηθισμένο στο στόμα των σύγχρονων ανθρώπων
- Στην άλλη επικρατεί το γένος ενός μεθανιογόνου βακτηρίου που λέγεται methanobrevibacter. Αυτό έχει εν πολλοίς εκλείψει από τους υγιείς ανθρώπους
Οι αναλύσεις έδειξαν ότι το 11% της ποικιλομορφίας που ανιχνεύθηκε στο οδοντικό μικροβίωμα, μπορεί να εξηγείται από αλλαγές που συνέβησαν στην Ιστορία όπως ο Μαύρος Θάνατος.
«Το μικροβίωμα του ανθρώπινου σώματος σχετίζεται με την υγεία και με νοσήματα όπως η παχυσαρκία και η καρδιαγγειακή υγεία», δήλωσε η επιβλέπουσα ερευνήτρια Dr. Laura Weyrich, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ανθρωπολογίας στο Penn State. «Δεν είναι όμως στατικό, αλλά αλλάζει. Και ένας από τους παράγοντες που το επηρεάζουν σημαντικά είναι οι διατροφικές συνήθειες».
Οι διατροφικές συνήθειες
Αρχαιολογικά ευρήματα έχουν δείξει πως οι επιζήσαντες από τον Μαύρο Θάνατο τροποποίησαν τη διατροφή τους και κατανάλωναν τρόφιμα με πολλές θερμίδες, σαν τα δικά μας πρόχειρα φαγητά.
Είναι πιθανό η αλλαγή στη διατροφή τους, να επηρέασε τη σύνθεση του μικροβιώματος στο στόμα τους. Η αλλαγή αυτή με τη σειρά της μπορεί να έφτασε έως τους σύγχρονους ανθρώπους.
Εξετάζοντας τη δραστηριότητα των σταφυλοκόκκων και των methanobrevibacter, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι οι σταφυλόκοκκοι είχαν περισσότερα λειτουργικά χαρακτηριστικά που ταιριάζουν στη σύγχρονη διατροφή. Τα χαρακτηριστικά αυτά σχετίζονται με τη διατροφή που περιέχει πολλούς υδατάνθρακες αλλά λίγες φυτικές ίνες, όπως είναι τα πρόχειρα φαγητά.
Αντιθέτως, τα βακτήρια του γένους methanobrevibacter δεν έφεραν χαρακτηριστικά σχετιζόμενα με τα γαλακτοκομικά και τη ζάχαρη. Αυτά ακριβώς τα τρόφιμα έλειπαν από την διατροφή των αρχαίων ανθρώπων.
Η μελέτη έδειξε ακόμα ότι η εμφάνιση των σταφυλοκόκκων σχετιζόταν με την ανάπτυξη περιοδοντικής νόσου. Αυτή προκαλείται από βακτήρια τα οποία μπορεί να εισέλθουν στο αίμα προκαλώντας πολλά νοσήματα, όπως τα ρευματικά. Αντιθέτως, η ύπαρξη των βακτηρίων methanobrevibacter συσχετιζόταν με την παρουσία σκελετικών παθολογιών.
Φωτογραφία: iStock