Λιστερίωση: Από την καπνιστή πέστροφα μέχρι vegan τυριά – Ποια τρόφιμα θεωρούνται υψηλού κινδύνου

Τα τυριά φυτικής προέλευσης διατίθενται στο εμπόριο ως ασφαλείς εναλλακτικές σε σχέση με το τυρί που παρασκευάζεται από νωπό γάλα για πληθυσμούς υψηλού κινδύνου για τροφιμογενή μόλυνση. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι είναι πάντα ακίνδυνα, ειδικά για ευάλωτες ομάδες όπως είναι οι έγκυες.

Αυτό αποδεικνύει μελέτη που δημοσιεύθηκε στο «New England Journal of Medicine» μετά από επιδημία λιστερίωσης που ξέσπασε στη Γαλλία και σε γειτονικές χώρες, αιτία της οποίας ήταν ένα vegan τυρί που δεν είχε παστεριωθεί.

Η λιστερίωση είναι μια σοβαρή λοίμωξη (ζωονόσος), η οποία προκαλείται από την κατανάλωση τροφίμων μολυσμένων από το βακτηρίδιο Listeria monocytogenes (Λιστέρια η μονοκυτταρογόνος) και προκαλεί σοβαρή κλινική εικόνα στα νεογνά, στους ενήλικες με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα και σοβαρές επιπλοκές στα έμβρυα (οι έγκυες εκδηλώνουν ήπια νόσο).

Στην Ελλάδα το νόσημα είναι σπάνιο, παρόλα αυτά, σύμφωνα με δεδομένα του ΕΟΔΥ, κάθε χρόνο καταγράφονται στη χώρα μας περισσότερα από 20 κρούσματα. Σε επίπεδο ασφάλειας προϊόντων, μόλις χθες, Δευτέρα 22 Απριλίου, έγινε γνωστό ότι ανακλήθηκαν από τον ΕΦΕΤ λόγω παρουσίας του συγκεκριμένου βακτηριδίου προϊόντα καπνιστής πέστροφας.

Το χρονικό της επιδημίας

Το διάστημα μεταξύ Απριλίου και Δεκεμβρίου 2022, τέσσερις έγκυες γυναίκες στη Γαλλία είχαν πρόωρους τοκετούς αφού μολύνθηκαν από το βακτηρίδιο Listeria monocytogenes. Ακόμη ένα άτομο, με εξασθενημένο ανοσοποιητικό, προσβλήθηκε από μηνιγγοεγκεφαλίτιδα σε ηλικία 38 ετών.

Μετά την προειδοποίηση των γαλλικών αρχών, ανακαλύφθηκαν κι άλλα κρούσματα στο Βέλγιο, τη Γερμανία και την Ολλανδία, τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά και νεογνά.

Από την ανάλυση του γονιδιώματος των βακτηριδίων προέκυψε ότι τα απομονωμένα βακτήρια ήταν (σχεδόν) πανομοιότυπα. Όλοι δε όσοι είχαν προσβληθεί είπαν ότι είχαν καταναλώσει vegan τυρί συγκεκριμένης εταιρείας.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, στο φυτικό ή vegan τυρί, το οποίο παρασκευάζεται, μεταξύ άλλων, από γάλα αμυγδάλου, κάσιους ή καρύδας, μπορεί να αποτελεί πιθανό μέσο καλλιέργειας για το L. monocytogenes (και άλλα βακτήρια). Μάλιστα, όπως φάνηκε από συγκριτική μελέτη, η λιστέρια αναπτύχθηκε ταχύτερα σε γάλα από ξηρούς καρπούς από ό,τι σε αγελαδινό, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα τυριά φυτικής προέλευσης δεν είναι τόσο ασφαλή όσο διαφημίζονται συγκριτικά με τα τυριά που παρασκευάζονται από νωπό γάλα.

Πού απαντάται το βακτηρίδιο Listeria monocytogenes;

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, το βακτηρίδιο Listeria monocytogenes είναι διαδεδομένο στη φύση και αποικίζει το χώμα, τα φυτά και το έντερο των θηλαστικών από όπου είναι δυνατόν να μεταδοθεί σε τροφές προς κατανάλωση. H νόσος εμφανίζεται συνήθως σποραδικά. Έχουν περιγραφεί μικροεπιδημίες που προήλθαν από μολυσμένες τροφές, όπως γάλα, γαλακτοκομικά προϊόντα (μαλακά τυριά), προϊόντα κρέατος και νωπά λαχανικά.

Ποια είναι τα συμπτώματα

Ένα άτομο με Λιστερίωση εμφανίζει πυρετό, μυαλγίες και μερικές φορές συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα, όπως ναυτία ή διάρροια. Αν η λοίμωξη επεκταθεί στο νευρικό σύστημα, μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα, όπως κεφαλαλγία, δυσκαμψία του αυχένα, σύγχυση, έλλειψη ισορροπίας ή σπασμοί. Οι έγκυες γυναίκες εμφανίζουν συνήθως μόνο ήπια συμπτώματα γρίπης, με προεξάρχον τον πυρετό και στη διάρκεια του τρίτου τριμήνου της κύησης η λοίμωξη μπορεί να μεταδοθεί στο έμβρυο μέσω του πλακούντα. Ανάλογα με την ηλικία της κύησης η μόλυνση είναι δυνατόν να οδηγήσει σε αποβολή, θνησιγένεια (γέννηση νεκρού νεογνού), σε πρόωρο τοκετό ή σε σοβαρή λοίμωξη του νεογέννητου.

Με ποιον τρόπο μεταδίδεται η λιστερίωση

Η νόσος μεταδίδεται με κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων.

Η Λιστέρια η μονοκυτταρογόνος υπάρχει στο έδαφος (χώμα), στις χορτονομές, στο ζωοτροφές, στο νερό, στις λάσπες και στα λύματα. Τα λαχανικά μπορεί να μολυνθούν από το χώμα ή από την κοπριά, όταν αυτή χρησιμοποιείται σαν λίπασμα.

Ορισμένα κατοικίδια, πτηνά και άγρια θηλαστικά μπορεί να μεταφέρουν το βακτηρίδιο, χωρίς να νοσούν, και να μολύνουν τρόφιμα ζωικής προέλευσης, όπως το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Αν και τα υγιή άτομα μπορεί να καταναλώσουν μολυσμένα τρόφιμα χωρίς να νοσήσουν, τα άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου είναι πιθανό να νοσήσουν από Λιστερίωση ακόμα και μετά την κατανάλωση τροφίμων μολυσμένων με μικρό αριθμό βακτηριδίων.

Η Λιστέρια μεταδίδεται, επίσης, από τη μητέρα στο έμβρυο. Το νεογνό μπορεί να γεννηθεί με Λιστερίωση, αν η μητέρα έχει καταναλώσει μολυσμένο τρόφιμο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Τέλος, η Λιστέρια μεταδίδεται κατά την επαφή με πάσχοντα ζώα ή με τις απεκκρίσεις τους.

Ποια τρόφιμα θεωρούνται υψηλού κινδύνου

Τρόφιμα υψηλού κινδύνου για μόλυνση από Λιστέρια είναι τα παρακάτω:

• ωμά θαλασσινά, όπως καπνιστό ψάρι, καπνιστά μύδια/στρείδια
• έτοιμες ανάμεικτες σαλάτες με νωπά λαχανικά
• προμαγειρεμένα προϊόντα κρέατος, τα οποία μπορεί να καταναλωθούν χωρίς επιπλέον μαγείρεμα ή ζέσταμα, όπως πατέ, μαγειρεμένα κομμάτια κρέατος ή κοτόπουλου, αλλαντικά
• προπαρασκευασμένα γεύματα που ζεσταίνονται χωρίς να βράσουν
• μη παστεριωμένο γάλα ή γαλακτοκομικά προϊόντα προερχόμενα από μη παστεριωμένο γάλα
• μαλακά παγωτά που δεν είναι συσκευασμένα
• μαλακά τυριά, όπως μπρι, καμαμπέρ, ρικόττα
• σάλτσες για σαλάτες και dips, τα οποία ενδεχομένως έχουν έρθει σε επαφή με ωμά λαχανικά

Φωτογραφία: iStock

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Πότε ξεκινά η τρίτη ηλικία; Τι δείχνει νέα μελέτη για την αντίληψη του κόσμου

Αδυνάτισμα: Πότε και γιατί «κολλάει» η ζυγαριά;

Δεν αρέσει το φαγητό στο παιδί; Ποιες «στρατηγικές» μπορούν να ακολουθήσουν οι γονείς