Έτσι το doodle της Google για τις 29 Νοεμβρίου 2019 είναι αφιερωμένο στην María Ylagan Orosa.
María Ylagan Orosa: Καταγωγή και σπουδές
Η María Ylagan Orosa, γνωστή απλά ως María Orosa, πιστώνεται με πάνω από 700 συνταγές. Γεννήθηκε στον δήμο Taal στην επαρχία Batangas στις Φιλιππίνες. Ήταν το τέταρτο από τα οκτώ παιδιά του Simplicio A. Orosa και της Juliana Ylagan-Orosa.
Η María Orosa ήταν εξαιρετική φοιτήτρια, κερδίζοντας μερική κυβερνητική υποτροφία το 1916 για να φοιτήσει στο Πανεπιστήμιο του Σιάτλ των ΗΠΑ. Ενώ ζούσε εκεί και πήγαινε από την μία δουλειά στην άλλη για να ζήσει, ολοκλήρωσε τις σπουδές της σε μεταπτυχιακό επίπεδο στη φαρμακευτική χημεία, καθώς και ένα πρόσθετο πτυχίο στην χημεία τροφίμων.
María Ylagan Orosa: Επανάσταση στην γαστρονομία
Στη συνέχεια, η María Ylagan Orosa αποδέχτηκε πρόταση για να εργαστεί βοηθός χημικός για την πολιτεία της Ουάσιγκτον προτού επιστρέψει στις Φιλιππίνες το 1922 για να επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση του προβλήματος υποσιτισμού στην πατρίδα της. Η βαθιά της γνώση σε θέματα χημείας την οδήγησε σε πολυάριθμες γαστρονομικές καινοτομίες. Για παράδειγμα, εγκαθιστώντας δύο μεταλλικά φύλα σε ένα παραδοσιακό πήλινο δοχείο, εφηύρε τον φούρνο Palayok, παρέχοντας σε απομακρυσμένα χωριά που δεν είχαν πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια ένα πιο αποτελεσματικό μέσο μαγειρέματος πάνω σε μια ανοιχτή φωτιά.
Κατά τη διάρκεια του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου, η María Ylagan Orosa χρησιμοποίησε τις γνώσεις της για να εφεύρει το Soyalac (ένα πλούσιο σε πρωτεΐνες προϊόν σε σκόνη από σόγια) και το Darak (πούδρα ρυζιού πλούσια σε θειαμίνη και άλλες βιταμίνες που θα μπορούσαν επίσης να θεραπεύσουν το beri-beri). Έλαβε επίσης τον βαθμό του λοχαγού στους πολεμιστές της πόλης Marking των Φιλιππίνων, και πολέμησε στο πλευρό των Αμερικανών ενάντια στους κατακτητές Ιάπωνες. Βοήθησε τα συμμαχικά στρατεύματα δίνοντας οδηγίες σε ντόπιους ξυλουργούς ώστε να εισάγουν Soyalac και Darak στα κοίλα τμήματα από μπαμπού, τα οποία έστειλαν σε φυλακισμένους αμάχους στο πανεπιστήμιο του Santo Tomas στην πρωτεύουσα, καθώς και στους ιαπωνικούς καταυλισμούς αιχμαλώτων πολέμου στις περιοχές Capas και Corregigor. Οι τροφές μέσα στα μπαμπού έσωσαν πολλούς στρατιώτες από την λιμοκτονία. Τα μπισκότα «Tiki-Tiki» (που παράγονταν με τη χρήση του Darak) έσωσαν επίσης πολλές ζωές πολιτών κατά τη διάρκεια της μεγάλης έλλειψης τροφίμων στον πόλεμο.
María Ylagan Orosa: Ανακάλυψε πάνω από 700 συνταγές
Παρόλο που τα adobo και lumpia είναι πιάτα συνώνυμα με την κουζίνα των Φιλιππίνων, η κέτσαπ μπανάνας της María Orosa έμεινε στην ιστορία. Χρησιμοποιώντας πολτό από μπανάνες ως βάση αντί για ντομάτα, έκανε την εν λόγω σάλτσα μια διαχρονική επιτυχία.
Σε αναγνώριση της συνεισφοράς της στην κοινωνία των Φιλιππίνων, το Εθνικό Ιστορικό Ινστιτούτο έστησε μια προτομή προς τιμήν της στο Γραφείο Βιομηχανίας Φυτών στην Μανίλα το 1983. Οι Φιλιππίνες έχουν αναγνωρίσει επίσημα τις συνεισφορές της. Ένας δρόμος στην Ερμίτα, στη Μανίλα (όπου βρίσκεται το Φιλιππινέζικο Εφετείο), έχει πάρει το όνομά της, καθώς και ένα κτήριο στο Γραφείο Φυτών και Βιομηχανίας. Κατά την 65η επέτειο του Ινστιτούτου Επιστήμης και Τεχνολογίας, η María Ylagan Orosa έγινε μία από συνολικά 19 επιστήμονες που έλαβαν ειδική αναγνώριση.
Στα 100 χρόνια από την γέννησή της, Ταχυδρομική Εταιρεία των Φιλιππίνων εξέδωσε ταχυδρομική σφραγίδα προς τιμήν της. Η πατρίδα της, Taal Batangas, γιόρτασε επίσης την 125η επέτειο από τη γέννησή της στις 29 Νοεμβρίου 2018. Η Google γιορτάζει τα 126α γενέθλιά της στις 29 Νοεμβρίου του 2019 με ένα εκπληκτικό doodle.