Αν νιώθετε ανεξήγητο εκνευρισμό, οξυθυμία ή οι γύρω σας παραπονούνται ότι γκρινιάζετε πολύ, ελέγξτε τη διατροφή σας. Είναι πιθανό να τρώτε λιγότερο απ’ ό,τι χρειάζεται ο οργανισμός σας, με συνέπεια να διαταράσσεται η ορμονική ισορροπία του.
Η δραστική μείωση της τροφής είναι συνηθισμένο φαινόμενο σε όσους προσπαθούν να χάσουν βάρος. Το ίδιο και σε όσους υποσιτίζονται για οποιονδήποτε λόγο. Εξίσου συχνό φαινόμενο, όμως, είναι και ο συνεχής εκνευρισμός τους. Πώς θα μπορούσε να συσχετίζεται το ένα με το άλλο;
Όπως εξηγεί η ενδοκρινολόγος Γεωργία Κάσση, διευθύντρια ΕΣΥ, επιστημονικά υπεύθυνη στο Ενδοκρινολογικό Τμήμα του Γενικού Νοσοκομείου Αλεξάνδρα, η απάντηση είναι διπλή. Κατ’ αρχάς, μελέτες έχουν δείξει πως όταν προσπαθούμε να δείξουμε αυτοέλεγχο και αυτοσυγκράτηση, αναπτύσσουμε αισθήματα θυμού. Αυτό συμβαίνει συχνά κατά τη μετάβαση από μία πλούσια, ανεξέλεγκτη διατροφή, σε μία συγκεκριμένη δίαιτα με πολλούς περιορισμούς.
Μία από τις σχετικές μελέτες διεξήχθη από επιστήμονες των πανεπιστημίων UCSD και Northwestern στις ΗΠΑ. Οι επιστήμονες διεξήγαγαν σειρά τεστ σε φοιτητές για να δουν αν η επιλογή υγιεινών τροφίμων σχετίζεται με τη συναισθηματική κατάστασή τους.
Σε ένα από αυτά, ανακάλυψαν πως οι φοιτητές που επέλεγαν ένα μήλο αντί για μια μπάρα σοκολάτα, ήταν πιθανότερο να επιλέξουν στη συνέχεια να δουν ταινίες με πλοκή γύρω από την εκδίκηση! Σε ένα άλλο, όσοι επέλεξαν ένα υγιεινό αντί για ένα παχυντικό σνακ, εκνευρίστηκαν περισσότερο όταν τους ζήτησαν να δουν ένα διαφημιστικό σποτ με αυστηρό, προστακτικό περιεχόμενο.
Τα ευρήματα αυτά ενισχύουν εκείνα προγενέστερων μελετών. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν πόσο οξύθυμοι γίνονται όταν κάνουν δίαιτα, γράφουν οι ερευνητές στην επιθεώρηση Journal of Consumer Research.
Ο ρόλος της υπογλυκαιμίας
Επιπλέον, ο εκνευρισμός της δίαιτας έχει και ορμονική συνιστώσα. Όταν κάποιος κάνει δίαιτα, μία από τις πρώτες συνήθειες που αλλάζει είναι τα ακατάστατα γεύματα, εξηγεί η κυρία Κάσση. Οι δίαιτες συνήθως συνιστούν 3-5 γεύματα σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας, που συνήθως τηρούμε – τουλάχιστον για τον πρώτο καιρό.
Όταν, όμως, ένας οργανισμός έχει συνηθίσει το τσιμπολόγημα και ξαφνικά πρέπει να καταναλώνει τροφή κάθε 4-6 ώρες, τα επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου) αίματος μειώνονται.
Το ίδιο συμβαίνει και όταν μένει κάποιος χωρίς τροφή για 12-16 ώρες, όπως είναι οι συστάσεις της διαλειμματικής δίαιτας. Ή όταν κάποιος δεν τρέφεται επαρκώς, αλλά λιμοκτονεί κάνοντας δίαιτα-αστραπή.
Η σημαντική μείωση της γλυκόζης οδηγεί στην υπογλυκαιμία. Όταν συμβεί αυτό, ενεργοποιούνται άλλες ορμόνες, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η κορτιζόλη και η αδρεναλίνη. Η κορτιζόλη είναι η ορμόνη του στρες και η αδρεναλίνη η ορμόνη που προετοιμάζει τον οργανισμό για «μάχη». Στην περίπτωση της δίαιτας, αυξάνεται η παραγωγή και των δύο για να αυξηθεί και να εξισορροπιστεί η γλυκόζη αίματος. Ωστόσο «η έκκριση κορτιζόλης μπορεί να προκαλέσει επιθετικότητα και εκνευρισμό σε μερικούς ανθρώπους», λέει η ειδικός.
Επιπλέον, η υπογλυκαιμία μπορεί να επηρεάσει ανώτερες εγκεφαλικές λειτουργίες, όπως ο έλεγχος:
- Των παρορμήσεων
- Των πρωτόγονων επιθυμιών
- Της συμπεριφοράς
Επομένως, «ο εκνευρισμός κατά τη δίαιτα μπορεί να είναι και μία βιοχημική αντίδραση εξαιτίας της χαμηλής γλυκόζης αίματος. Μπορεί όμως να αποτελεί και απόρροια της κόπωσης, της ανίας ή της δυσφορίας που συχνά προκαλεί η δίαιτα καθώς περνά ο καιρός», προσθέτει η κυρία Κάσση.
Οι πιθανοί κίνδυνοι
Για τους υγιείς ανθρώπους, ο εκνευρισμός της δίαιτας δεν συνιστά ιδιαίτερο πρόβλημα. Δεν είναι όμως υγιής ένδειξη σε όσους:
- Πάσχουν από προβλήματα υγείας
- Λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή
- Έχουν χαμηλό σωματικό βάρος, αλλά παρ’ όλα αυτά κάνουν δίαιτα
- Υποσιτίζονται
«Ειδικά οι ασθενείς με μεταβολικά νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, οι παγκρεατικές διαταραχές, οι ηπατικές διαταραχές και τα σύνδρομα επινεφριδικής ανεπάρκειας διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών ή παρενεργειών από τη χαμηλή γλυκόζη αίματος. Και αυτό διότι ο οργανισμός τους έχει ανεπαρκή ικανότητα γλυκαιμικής ρύθμισης», προειδοποιεί η κυρία Κάσση.
Συμπερασματικά, η υπογλυκαιμία και ο εκνευρισμός που αυτή επιφέρει, αποτελούν συχνά μη-φυσιολογικές συνέπειες μιας ελλιπώς σχεδιασμένης δίαιτας για αδυνάτισμα ή της υπερπροσπάθειας που καταβάλλει ο οργανισμός να συνηθίσει τη νέα διατροφή.
Ο εκνευρισμός δεν είναι αναπόφευκτος
Για να αποφευχθούν οι δυνητικοί κίνδυνοι, απαραίτητη είναι η επίσκεψη στον ενδοκρινολόγο ιατρό, ο οποίος θα αξιολογήσει την υγεία, το σωματικό βάρος και τις ανάγκες του ατόμου σε θερμίδες και θρεπτικά συστατικά, πριν καταρτιστεί το οποιοδήποτε πρόγραμμα αδυνατίσματος, τονίζει η κυρία Κάσση. Το πρόγραμμα που θα επιλεγεί πρέπει να πληροί τους εξής κανόνες:
- Κατανάλωση αρκετών μικρών γευμάτων μέσα στην ημέρα. Ή τριών κυρίων γευμάτων (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό) που θα καλύπτουν τις διατροφικές και θερμιδικές ανάγκες του οργανισμού
- Αποφυγή των πρόχειρων φαγητών. Μπορεί να προκαλέσουν «κατάρρευση» της γλυκόζης αίματος αμέσως μετά την απότομη αύξησή της. Τα θρεπτικά, υγιεινά, με πολλές φυτικές ίνες τρόφιμα προκαλούν βαθμιαία αύξηση και μείωση της γλυκόζης αίματος, αποτρέποντας τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας
- Τσιμπολόγημα υγιεινών σνακ. Αυτό προϋποθέτει να έχετε κάποια διαθέσιμα στην τσάντα, το αυτοκίνητο ή/και στο γραφείο σας
- Συστηματική γυμναστική
- Επαρκής ύπνος (τουλάχιστον 7-8 ώρες κάθε βράδυ)
- Κατανάλωση άφθονων υγρών
Φωτογραφία: iStock