Ποια υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα κάνουν καλό στην υγεία, ποια τη βλάπτουν, σύμφωνα με τον ΠΟΥ

Ορισμένα υπερβολικά επεξεργασμένα τρόφιμα αυξάνουν τον κίνδυνο αναπτύξεως σοβαρών προβλημάτων υγείας, αλλά μερικά άλλα ωφελούν την υγεία, αναφέρουν επιστήμονες από την Διεθνή Υπηρεσία Έρευνας του Καρκίνου (IARC).

Εξετάζοντας στοιχεία από χιλιάδες εθελοντές από επτά χώρες της Ευρώπης, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα πως δεν είναι όλα τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα εξίσου επιζήμια για την υγεία.

Στόχος της μελέτης τους ήταν να δουν ποια σχετίζονται με συννοσηρότητες, δηλαδή με εμφάνιση πολλαπλών προβλημάτων υγείας σε ένα άτομο. Συνολικά η μελέτη έδειξε πως όσοι συμμετέχοντες κατανάλωναν τα περισσότερα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα, είχαν αυξημένες πιθανότητες να εκδηλώσουν καρδιαγγειακά προβλήματα και καρκίνο μαζί. Είχε όμως σημασία τι ακριβώς έτρωγαν.

Τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα συνήθως περιέχουν συστατικά που σπανίως χρησιμοποιούνται στην καθημερινή μαγειρική (π.χ. υδρογονωμένα έλαια, σιρόπι καλαμποκιού με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη). Μπορεί επίσης να περιέχουν  πρόσθετα που βελτιώνουν τη γεύση ή την εμφάνισή τους (π.χ. ενισχυτικά γεύσης, χρωστικές, γαλακτωματοποιητές, γλυκαντικά, διογκωτικά, ανθρακικά κ.λπ.).

Τα νέα ευρήματα δημοσιεύονται στην ιατρική επιθεώρηση The Lancet Regional Health. Όπως εξηγούν οι ερευνητές, εξέτασαν στοιχεία από 266.666 συμμετέχοντες στην περίφημη ευρωπαϊκή μελέτη EPIC. Η μελέτη αυτή συγκέντρωνε επί σειρά ετών στοιχεία από εκατοντάδες χιλιάδες εθελοντές από εννέα ευρωπαϊκές χώρες. Στην παρούσα μελέτη εξετάστηκαν στοιχεία από τις επτά.

Το 60% των εθελοντών ήταν γυναίκες. Κατά την έναρξής της, η ηλικία τους κυμαινόταν από 35 έως 74 ετών. Οι ερευνητές εξέτασαν πόσοι εθελοντές ανέπτυξαν συννοσηρότητας, δηλαδή είχαν ταυτοχρόνως τύπου 2 διαβήτη, καρδιαγγειακό νόσημα ή/και καρκίνο.

Τα ευρήματα

Οι συμμετέχοντες είχαν συμπληρώσει αναλυτικά ερωτηματολόγια διατροφής, βάσει των οποίων οι ερευνητές υπολόγισαν ότι η μέση κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων ήταν:

• 413 γραμμάρια την ημέρα (ή το 34% των ημερήσιων θερμίδων) για τους άνδρες
• 326 γραμμάρια την ημέρα (ή το 32% των ημερήσιων θερμίδων) για τις γυναίκες

Μετά από παρακολούθηση 11 ετών, οι 4.461 από τους συμμετέχοντες είχαν διαγνωστεί με καρκίνο και καρδιομεταβολικά νοσήματα. Το 39% των ασθενών ήταν γυναίκες.

Η πιο συχνή συννοσηρότητα στη μελέτη ήταν η ανίχνευση καρκίνου σε ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο. Η δεύτερη συχνότερη συννοσηρότητα ήταν ανάπτυξη καρκίνου σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2. Και η τρίτη, ο διαβήτης τύπου 2 σε ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο.

Όπως έδειξαν τα στοιχεία, τον υψηλότερο κίνδυνο να διαγνωστούν ταυτοχρόνως με καρκίνο και καρδιομεταβολικά νοσήματα είχαν όσοι εθελοντές κατανάλωναν τις μεγαλύτερες ποσότητες από:

• Ζωικής προελεύσεως υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα (επεξεργασμένα κρεατικά από μοσχάρι, χοιρινό και ψάρι, επεξεργασμένα τυριά)
• Υπερ-επεξεργασμένα ροφήματα (αναψυκτικά, καθώς και φρουτοποτά, παγωμένο τσάι και άλλα ροφήματα με ζάχαρη)

Αυξημένο κίνδυνο συννοσηροτήτων είχαν και όσοι κατανάλωναν υπερ-επεξεργασμένες σος και αλείμματα, αν και τα στοιχεία δεν ήταν τόσο ισχυρά όσο με τα κρεατικά και τα ροφήματα. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν σάλτσες, ντρέσινγκ και ζωμοί σε  όλες τις μορφές (ακόμα και σε σκόνη ή συμπυκνωμένοι). Επίσης τα αλείμματα και τα προϊόντα από λαχανικά, καθώς και η μαργαρίνη.

Οριακή προστατευτική δράση

Αντιθέτως, ορισμένα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα έδειξαν να ασκούν κάποια οριακή προστατευτική δράση. Πρόκειται για τα τρόφιμα της κατηγορίας του άρτου και των δημητριακών, που συμπεριλαμβάνει σύμφωνα με τους ερευνητές:

• Ψωμιά
• Μπισκότα
• Δημητριακά πρωινού

Τα υπόλοιπα είδη υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων (π.χ. έτοιμα γεύματα, γλυκά και επιδόρπια, φυτικά υποκατάστατα κρέατος κ.λπ.) φάνηκε να ασκούν ουδέτερη δράση.

Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι «δεν είναι απαραίτητο να αποφεύγει κανείς εντελώς τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα. Ωστόσο η κατανάλωσή τους πρέπει να είναι περιορισμένη και η έμφαση να δίνεται σε φρέσκα ή ελάχιστα επεξεργασμένα προϊόντα», δήλωσε ο επιβλέπων ερευνητής Dr. Heinz Freisling από το IARC.

Φωτογραφία: iStock