Το έλκος είναι μία πληγή που αναπτύσσεται στο τοίχωμα του στομάχου ή του ανώτερου τμήματος του λεπτού εντέρου (δωδεκαδάκτυλο). Εκδηλώνεται όταν τα γαστρικά οξέα διαβρώνουν την προστατευτική στοιβάδα του (τον βλεννογόνο). Η πληγή μπορεί να αιμορραγεί και να προκαλεί καυστικό πόνο.
Υπολογίζεται ότι έως και ένας στους δέκα ανθρώπους αναπτύσσουν πεπτικό έλκος κάποια στιγμή στη ζωή του. Όπως αναφέρουν ειδικοί από την Cleveland Clinic, στο Οχάιο, οι κύριες αιτίες του είναι:
- Η λοίμωξη από ένα βακτήριο (λέγεται ελικοβακτήριο του πυλωρού ή H. Pylori)
- Η κατάχρηση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων
Το ελικοβακτήριο του πυλωρού μολύνει έως και τον μισό παγκόσμιο πληθυσμό. Ζει κυρίως στο στομάχι, αλλά σε πολλούς ανθρώπους δεν δημιουργεί προβλήματα. Σε άλλους, όμως, μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια φλεγμονή και πεπτικό έλκος. Η λοίμωξη από αυτό σχετίζεται:
- Με το περίπου 60% των περιστατικών έλκους στο δωδεκαδάκτυλο
- Με το 40% των κρουσμάτων έλκους στο στομάχι
Η κατάχρηση των αντιφλεγμονωδών φαρμάκων συμβάλλει με αρκετούς τρόπους στην ανάπτυξη του έλκους. Τα φάρμακα ερεθίζουν το εσωτερικό τοίχωμα του στομάχου και καταστέλλουν ορισμένες ουσίες που επιδιορθώνουν σε αυτό τις βλάβες.
Ποσοστό έως και 30% των ανθρώπων που παίρνουν τακτικά μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη αναπτύσσουν πεπτικό έλκος, λένε οι ειδικοί της Cleveland Clinic. Και επειδή οι ασθενείς αυτοί είναι πολλοί, ποσοστό έως και 50% των κρουσμάτων πεπτικού έλκους προκαλείται από την κατάχρηση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων.
Ο ρόλος της διατροφής
Κατά το παρελθόν, η διατροφή θεωρείτο πολύ σημαντική για τη θεραπεία του πεπτικού έλκους. Σήμερα, όμως, τα πράγματα έχουν αλλάξει. «Έχει διαπιστωθεί πως λίγα είναι τα τρόφιμα που προκαλούν έλκος, επιδεινώνουν τα συμπτώματά του ή εμποδίζουν την επούλωσή του», λέει ο κλινικός διαιτολόγος-βιολόγος Χάρης Δημοσθενόπουλος, προϊστάμενος στο Τμήμα Διατροφής του Νοσοκομείου Λαϊκό στην Αθήνα.
Στην πραγματικότητα, η διατροφή είναι πολύ σημαντική κυρίως σε φάσεις που το έλκος έχει έξαρση. Σε τέτοιες περιπτώσεις, να κάνετε τα εξής:
- Να αποφεύγετε το μαύρο ή κόκκινο καυτερό πιπέρι, την ξερή κόκκινη πιπεριά, την πάπρικα.
- Να περιορίσετε το αλκοόλ, το λεμόνι, το ξύδι.
- Να αποφεύγετε τις αυξημένες ποσότητες αλατιού και έτοιμων προϊόντων που το περιέχουν (π.χ. αλλαντικά, τουρσί, καπνιστά, παστά).
- Περιορίστε την πρόσληψη καφέ (ακόμα και του ντεκαφεϊνέ), τσαγιού και αναψυκτικών με καφεΐνη.
- Να αποφεύγετε τα ροφήματα με ανθρακικό
- Να διακόψετε ή τουλάχιστον να περιορίσετε το κάπνισμα
Απαραίτητες αλλαγές
Για να αντιμετωπιστεί οριστικά το έλκος είναι απαραίτητες ορισμένες αλλαγές στη διατροφική συμπεριφορά. Ο κ. Δημοσθενόπουλος συνιστά τα εξής:
- Να αποφεύγετε τα τρόφιμα που αποδεδειγμένα σας προκαλούν ενόχληση.
- Να αποφεύγετε τα πολύ μεγάλα γεύματα που προκαλούν διάταση του στομάχου.
- Να αποφεύγετε το φαγητό αργά τη νύκτα.
- Να καταναλώνετε τουλάχιστον τρία γεύματα την ημέρα.
- Να αποφεύγετε τα βαριά φαγητά (π.χ. τηγανητά, σάλτσες με πολλά λιπαρά και καρυκεύματα). Να προτιμάτε το βράσιμο, το ψήσιμο και το μαγείρεμα στον ατμό.
- Να μασάτε καλά την τροφή σας.
- Να αποφεύγετε τις πίττες με φύλλο κρούστας ή σφολιάτα.
- Να καταναλώνετε μικρή ποσότητα καφέ ή αλκοόλ και πάντα με συνοδεία φαγητού.
Ενδεικτικό διαιτολόγιο για τις πρώτες ημέρες
Τις πρώτες μέρες που το έλκος παρουσιάζει έξαρση, η διατροφή πρέπει να είναι λιτή και εύπεπτη. Ενδεικτικά δοκιμάστε τα εξής:
Πρωινό
- Γάλα 1,5% λιπαρά ή άπαχο τυρί (π.χ. κότατζ τσιζ) με
- 2 φέτες ψωμί ή 2-3 φρυγανιές ή 2 κουταλιές της σούπας νιφάδες βρώμης (να φάτε δημητριακά πρωινού 1 εβδομάδα αργότερα)
Δεκατιανό
- 1 κομπόστα ή 1 φρούτο χωρίς φλούδα ή 1 κρέμα ή 1 ζελέ
Μεσημεριανό και βραδινό
- 120 γραμμάρια άπαχο κρέας ή ψάρι ή κοτόπουλο/γαλοπούλα (στήθος, χωρίς πέτσα) με
- Μικρή μερίδα ρύζι ή ζυμαρικό ή πατάτες βραστές (χωρίς σάλτσες αλμυρές ή πικάντικες) και
- Ψωμί ή φρυγανιές, λαχανικά κατά προτίμηση βραστά (κολοκυθάκι, καρότο, πατάτα)
- 2 κουταλάκια του γλυκού ελαιόλαδο
Απογευματινό
- 1 κομπόστα ή 1 κρέμα ή 1 ζελέ
Φωτογραφία: iStock