Ψευδάργυρος: Όλες οι χρήσεις και παρενέργειες – Τι πρέπει να προσέχετε με τα συμπληρώματα ψευδαργύρου

Μιχάλης Θερμόπουλος
17 Ιανουαρίου 2022 | 13:00

Ο ψευδάργυρος είναι ένα απαραίτητο ιχνοστοιχείο που βρίσκεται συνήθως στο κόκκινο κρέας, τα πουλερικά και τα ψάρια. Είναι απαραίτητο σε μικρές ποσότητες για την ανθρώπινη υγεία, την ανάπτυξη και την αίσθηση της γεύσης.

Ο ψευδάργυρος βρίσκεται σε όλο το σώμα. Το σώμα δεν αποθηκεύει περίσσεια ψευδάργυρου, επομένως αυτός πρέπει να λαμβάνεται από τη διατροφή. Τον χρησιμοποιεί για την λειτουργία του ανοσοποιητικού, την επούλωση πληγών, την πήξη του αίματος, την λειτουργία του θυρεοειδούς και πολλά άλλα. Παίζει επίσης βασικό ρόλο στη διατήρηση της όρασης και μπορεί να συμβάλλει στην καταπολέμηση ιών.

Οι άνθρωποι παίρνουν συνήθως ψευδάργυρο εάν έχουν ανεπάρκεια, ή διάρροια, ή νόσο Wilson. Ο ψευδάργυρος χρησιμοποιείται επίσης για την ακμή, τον διαβήτη, την ανορεξία, τα εγκαύματα και πολλούς άλλους σκοπούς. Υπάρχουν κάποια επιστημονικά στοιχεία που υποστηρίζουν τη χρήση του για ορισμένες από αυτές τις καταστάσεις. Αλλά για τις περισσότερες, δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά στοιχεία, που να υποστηρίζουν την λήψη συμπληρώματος ψευδαργύρου ως λύση. Δεν υπάρχουν επίσης καλά στοιχεία που να υποστηρίζουν την χρήση ψευδαργύρου ενάντια στην COVID-19.

Ψευδάργυρος: Χρήσεις και αποτελεσματικότητα

Ο ψευδάργυρος έχει βρεθεί ότι είναι αποτελεσματικός για τα εξής:

Ανεπάρκεια ψευδαργύρου

Η λήψη ψευδαργύρου από το στόμα, ή ενδοφλεβίως βοηθά στην αποκατάσταση των επιπέδων ψευδαργύρου σε άτομα που έχουν έλλειψη. Αλλά η τακτική λήψη συμπληρωμάτων ψευδαργύρου δεν συνιστάται. Η ενδοφλέβια χορήγηση πρέπει να χορηγείται μόνο από γιατρό.

Διάρροια

Η λήψη ψευδαργύρου από το στόμα μειώνει τη διάρκεια και τη σοβαρότητα της διάρροιας σε παιδιά που υποσιτίζονται. Ο ψευδάργυρος σε δόση 20 mg ημερησίως είναι η πιο κοινή δόση που χρησιμοποιείται. Αλλά και οι δόσεις των 5-10 mg φαίνεται να λειτουργούν και προκαλούν λιγότερους εμετούς.

Νόσος Wilson

Μια κληρονομική διαταραχή που προκαλεί τη συσσώρευση χαλκού σε πολλά όργανα. Η λήψη ψευδαργύρου από το στόμα βελτιώνει τα συμπτώματα αυτής της πάθησης. Ο ψευδάργυρος εμποδίζει την ποσότητα χαλκού που απορροφάται από και αυξάνει την ποσότητα χαλκού που απελευθερώνει το σώμα.

Ο ψευδάργυρος είναι ενδεχομένως αποτελεσματικός για τα εξής:

Ακμή

Η λήψη ψευδαργύρου από το στόμα φαίνεται να βοηθά στη θεραπεία της ακμής. Αλλά δεν είναι σαφές το πώς ο ψευδάργυρος συγκρίνεται με τα φάρμακα για την ακμή, όπως η τετρακυκλίνη, ή η μινοκυκλίνη. Η εφαρμογή ψευδάργυρου στο δέρμα μόνο σε αλοιφή δεν φαίνεται να βοηθά.

Εκφύλιση ωχράς κηλίδας

Είναι μια οφθαλμική ασθένεια που οδηγεί σε απώλεια όρασης σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Η λήψη ψευδαργύρου από το στόμα, ειδικά μαζί με αντιοξειδωτικές βιταμίνες, μπορεί να βοηθήσει στην επιβράδυνση της απώλειας όρασης και να αποτρέψει την προχωρημένη απώλεια όρασης που σχετίζεται με την ηλικία.

Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ)

Στα παιδιά, η λήψη ψευδαργύρου από το στόμα μαζί με φάρμακα για τη ΔΕΠΥ μπορεί να βοηθήσει στην μείωση ορισμένων συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ.

Κοινό κρυολόγημα

Οι παστίλιες που περιέχουν γλυκονικό, ή οξικό ψευδάργυρο βοηθά στην μείωση της διάρκειας του κρυολογήματος στους ενήλικες. Αλλά δεν είναι σαφές εάν ο ψευδάργυρος βοηθά στην πρόληψη του κρυολογήματος.

Κατάθλιψη

Η λήψη ψευδαργύρου από το στόμα μαζί με αντικαταθλιπτικά φαίνεται να βελτιώνει την κατάθλιψη. Μπορεί επίσης να βοηθήσει άτομα που δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία μόνο με αντικαταθλιπτικά.

Διαβήτης

Η λήψη ψευδαργύρου από το στόμα μπορεί να βοηθήσει (λίγο) στη βελτίωση του ελέγχου του σακχάρου στο αίμα σε άτομα με διαβήτη.

Ουλίτιδα

Η χρήση οδοντόκρεμας με ψευδάργυρο (με ή χωρίς αντιβακτηριακό παράγοντα) φαίνεται να βοηθά στην πρόληψη της ουλίτιδας.

Κακή αναπνοή

Το μάσημα τσίχλας, το πιπίλισμα μιας καραμέλας, ή η χρήση στοματικού διαλύματος, που περιέχει ψευδάργυρο μειώνει την κακοσμία του στόματος.

Επιχείλιος έρπης

Η εφαρμογή θειικού ψευδαργύρου, ή οξειδίου του ψευδαργύρου στο δέρμα φαίνεται να μειώνει τη διάρκεια και τη σοβαρότητα του έρπητα.

Έλκος στομάχου

Η λήψη ψευδαργύρου από το στόμα φαίνεται να βοηθά στη θεραπεία και την πρόληψη του έλκους του στομάχου.

Πνευμονία

Η λήψη ψευδαργύρου από το στόμα μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της πνευμονίας σε ορισμένα παιδιά. Αλλά δεν φαίνεται να βοηθά τα παιδιά που έχουν ήδη πνευμονία.

Δρεπανοκυτταρική αναιμία

Η λήψη ψευδαργύρου από το στόμα φαίνεται να βοηθά στην μείωση των συμπτωμάτων της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας σε άτομα με ανεπάρκεια ψευδαργύρου.

Κονδυλώματα

Η εφαρμογή μιας αλοιφής ψευδαργύρου φαίνεται να είναι εξίσου αποτελεσματική με τις συμβατικές θεραπείες για την θεραπεία των κονδυλωμάτων. Η λήψη θειικού ψευδαργύρου από το στόμα φαίνεται επίσης να βοηθά.

Ψευδάργυρος: Παρενέργειες

Όταν λαμβάνεται από το στόμα: Ο ψευδάργυρος είναι πιθανώς ασφαλής όταν χρησιμοποιείται σε ποσότητες όχι μεγαλύτερες από 40 mg ημερησίως. Είναι πιθανώς ασφαλής και σε μεγαλύτερες δόσεις, αλλά μόνο για σύντομο χρονικό διάστημα. Γενικά η λήψη δόσεων άνω των 40 mg ημερησίως μπορεί να μειώσει την ποσότητα χαλκού που απορροφά το σώμα. Μπορεί επίσης να προκαλέσει πόνο στο στομάχι, έμετο και πολλά άλλα προβλήματα. ΠΡΟΣΟΧΗ: Εφάπαξ δόσεις 10-30 γραμμαρίων ψευδαργύρου μπορεί να είναι θανατηφόρες!
Όταν εφαρμόζεται στο δέρμα: Ο ψευδάργυρος είναι γενικά ασφαλής για εξωτερική χρήση. Αλλά η χρήση ψευδάργυρου σε σπασμένο δέρμα μπορεί να προκαλέσει κάψιμο, τσούξιμο, φαγούρα και μυρμήγκιασμα.
Σε εισπνεόμενη μορφή: Ο ψευδάργυρος είναι καλύτερο να αποφεύγεται σε εισπνεόμενη μορφή. Μπορεί να προκαλέσει μόνιμη απώλεια όσφρησης. Αποφύγετε τη χρήση ρινικών σπρέι που περιέχουν ψευδάργυρο.

Ψευδάργυρος: Ειδικές προφυλάξεις και προειδοποιήσεις

Εγκυμοσύνη

Ο ψευδάργυρος είναι γενικά ασφαλής όταν χρησιμοποιείται στις συνιστώμενες ποσότητες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αλλά είναι πιθανό να προκαλέσει προβλήματα σε υψηλές δόσεις. Οι γυναίκες είναι άνω των 18 ετών πρέπει να ΜΗΝ λαμβάνουν περισσότερα από 40 mg ψευδάργυρου ημερησίως. Όσες είναι 14-18 ετών πρέπει να ΜΗΝ λαμβάνουν περισσότερα από 34 mg ημερησίως κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Τα ίδια ακριβώς ισχύουν και για τις θηλάζουσες μητέρες.

Παιδιά

Ο ψευδάργυρος είναι γενικά ασφαλής όταν λαμβάνεται από το στόμα κατάλληλα σε συνιστώμενες ποσότητες. Αλλά πρέπει να ΜΗΝ λαμβάνεται σε δόσεις άνω των:

4 mg ημερησίως σε βρέφη 0-6 μηνών
5 mg ημερησίως σε βρέφη 7-12 μηνών
7 mg ημερησίως σε παιδιά 1-3 ετών
12 mg ημερησίως σε παιδιά 4-8 ετών
23 mg ημερησίως σε παιδιά 9-13 ετών
34 mg ημερησίως σε παιδιά 14-18 ετών

Διαταραχή χρήσης αλκοόλ

Η μακροχρόνια, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να μειώσει την ικανότητα του σώματος να απορροφά ψευδάργυρο.

Χειρουργική επέμβαση για απώλεια βάρους (βαριατρική χειρουργική)

Η βαριατρική χειρουργική μειώνει την απορρόφηση ψευδαργύρου και μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για ανεπάρκεια ψευδαργύρου. Τα επίπεδα ψευδαργύρου μπορεί να χρειαστεί να παρακολουθούνται.

Νεφρική νόσος

Ο χαμηλός ψευδάργυρος από τη διατροφή αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης νεφρικής νόσου. Επίσης, άτομα με νεφρική νόσο που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση διατρέχουν κίνδυνο ανεπάρκειας ψευδαργύρου και μπορεί να χρειάζονται συμπληρώματα ψευδαργύρου.

Χορτοφαγία

Οι χορτοφαγικές δίαιτες συχνά συνδέονται με χαμηλότερη απορρόφηση ψευδαργύρου. Όμως το σώμα προσαρμόζεται με την πάροδο του χρόνου. Γίνεται καλύτερο στην απορρόφηση του ψευδαργύρου και στην μείωση της απώλειας ψευδάργυρου.

Ψευδάργυρος: Δοσολογία

Ο ψευδάργυρος είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό που βρίσκεται σε τρόφιμα όπως το κόκκινο κρέας, τα πουλερικά και τα ψάρια. Η ποσότητα που πρέπει να καταναλώνεται σε καθημερινή βάση ονομάζεται συνιστώμενη διατροφική δόση (RDA).

Για γυναίκες ηλικίας έως 18 ετών η RDA είναι 9 mg
Για γυναίκες 19 ετών και άνω η RDA είναι 8 mg
Για τους άνδρες 18 ετών και άνω, η RDA είναι 11 mg
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η RDA είναι 13 mg για γυναίκες έως 18 ετών και 11 mg για γυναίκες 19 ετών και άνω
Κατά τη διάρκεια του θηλασμού, η RDA είναι 17 mg για μητέρες έως 18 ετών και 12 mg για μητέρες 19 ετών και άνω
Στα παιδιά, η RDA εξαρτάται από την ηλικία – Ρωτήστε σχετικά τον παιδίατρό σας

Ο ψευδάργυρος είναι επίσης διαθέσιμος σε συμπληρώματα, λοσιόν, τζελ, αλοιφές, στοματικά διαλύματα και πολλά άλλα προϊόντα. Μιλήστε με τον γιατρό σας, για να μάθετε ποιος τύπος προϊόντος και δόσης μπορεί να είναι καλύτερος για μια συγκεκριμένη πάθηση.

Πηγή: https://www.webmd.com

φωτό: iStock