Ένα τεχνητό γλυκαντικό που λέγεται ερυθριτόλη (erythritol) και χρησιμοποιείται σε προϊόντα με μειωμένη ή χωρίς ζάχαρη, μπορεί να σχετίζεται με τις θρομβώσεις, το έμφραγμα και το εγκεφαλικό, αναφέρουν επιστήμονες από την Cleveland Clinic στο Οχάιο.
Σε σειρά μελετών που πραγματοποίησαν ανακάλυψαν ότι ο κίνδυνος αυτός δεν είναι μικρός. Επιπλέον, μετά από κατανάλωση ακόμα και μέτριας ποσότητας ερυθριτόλης, τα επίπεδά της στο αίμα παραμένουν για 2-3 ημέρες πάνω από το όριο που συσχετίσθηκε με τις θρομβώσεις!
Οι μελέτες έδειξαν ακόμα πως τα άτομα με παράγοντες κινδύνου για καρδιοπάθεια (π.χ. με σακχαρώδη διαβήτη) είχαν διπλάσιες πιθανότητες να πάθουν έμφραγμα ή εγκεφαλικό όταν κατανάλωναν πολλή ερυθριτόλη.
«Ανακαλύψαμε ότι ο κίνδυνος δεν είναι μικρός», δήλωσε ο επιβλέπων ερευνητής Dr. Stanley Hazen, διευθυντής Αγγειακής Κυτταρικής Βιολογίας & Αθηροσκλήρωσης στην Cleveland Clinic. «Στους εθελοντές με τα υψηλότερα επίπεδα ερυθριτόλης στο αίμα, ο κίνδυνος για έμφραγμα και εγκεφαλικό ήταν σχεδόν διπλάσιος απ’ ό,τι σε εκείνους με τα χαμηλότερα. Είναι στο ίδιο επίπεδο με τους ισχυρότερους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, όπως ο διαβήτης».
Πρόσθετες έρευνες στο εργαστήριο έδειξαν ότι η ερυθριτόλη επιταχύνει την συγκόλληση των αιμοπεταλίων. Η συγκόλληση αυτή είναι η αιτία των θρομβώσεων. Αν οι θρόμβοι αποκολληθούν από τη θέση τους, μπορούν να μετακινηθούν με το αίμα έως την καρδιά προκαλώντας έμφραγμα. Αν φτάσουν σε αρτηρία του εγκεφάλου, μπορούν να προκαλέσουν εγκεφαλικό.
Η ερυθριτόλη περιέχεται σε πολλά προϊόντα με στέβια ως διογκωτικό ή για να ενισχύσει τη γλυκιά γεύση τους. Ερυθριτόλη περιέχουν επίσης ορισμένα προϊόντα που χρησιμοποιούνται στην κετογονική δίαιτα.
Μελέτες σε χιλιάδες εθελοντές
Τα νέα ευρήματα δημοσιεύονται στην ιατρική επιθεώρηση Nature Medicine. Όπως γράφουν οι ερευνητές, εξέτασαν σε σειρά μελετών την πιθανή συσχέτιση ανάμεσα στην ερυθριτόλη και την αθηροθρομβωτική νόσο.
Σε πρώτη φάση, οι ερευνητές ανέλυσαν δείγματα αίματος από 1.157 άτομα που υποβλήθηκαν σε αξιολόγηση του καρδιαγγειακού κινδύνου μεταξύ 2004 και 2011.
Όπως διαπίστωσαν, τα αυξημένα επίπεδα της ουσίας σχετίζονταν με τα σοβαρά καρδιαγγειακά επεισόδια που καταγράφηκαν τα επόμενα 3 χρόνια. Τα επεισόδια αυτά ήταν εμφράγματα και εγκεφαλικά, ορισμένα εκ των οποίων απέβησαν μοιραία.
Στη συνέχεια, προχώρησαν σε ανάλυση δεδομένων από 2.149 άτομα στις ΗΠΑ και 833 στην Ευρώπη. Όσοι είχαν τα υψηλότερα επίπεδα από την ερυθριτόλη στο αίμα τους διέτρεχαν κατά τουλάχιστον 80% υψηλότερο κίνδυνο για σοβαρό καρδιαγγειακό επεισόδιο.
Τα σχεδόν τρία τέταρτα των ατόμων και από τις τρεις ομάδες έπασχαν από στεφανιαία νόσο ή είχαν υπέρταση. Το σχεδόν ένα πέμπτο είχαν διαβήτη, δήλωσε ο Dr. Hazen στο CNN. Περισσότεροι από τους μισούς εξ άλλου ήσαν άνδρες, ηλικίας 60-79 ετών.
Και στο εργαστήριο
Οι επιστήμονες αναζήτησαν σε μελέτες στο εργαστήριο (σε κυτταρικές σειρές και πειραματόζωα) μια πιθανή εξήγηση για τα ευρήματά τους. Έτσι ανακάλυψαν ότι η ερυθριτόλη αύξανε την αντιδραστικότητα των αιμοπεταλίων και τον σχηματισμό θρόμβων αίματος.
Στο τελευταίο στάδιο των μελετών, οι επιστήμονες ζήτησαν από οκτώ υγιείς εθελοντές να πιούν ένα ρόφημα (30 γρ.) που περιείχε ερυθριτόλη σε ποσότητα συγκρίσιμη με αυτήν που περιέχουν πολλά προϊόντα του εμπορίου.
Πριν καταναλώσουν το ρόφημα οι εθελοντές είχαν χαμηλά επίπεδα της ουσίας στο αίμα τους. Μετά την κατανάλωση, όμως, αυτά αυξήθηκαν κατά 1.000 φορές και παρέμειναν έτσι επί αρκετές ώρες. Επιπλέον, χρειάσθηκαν περισσότερες από 2 ημέρες για να επανέλθουν στα προ της κατανάλωσης επίπεδα. Έως τότε, παρέμεναν σε συγκεντρώσεις μεγαλύτερες από αυτές που σχετίστηκαν με τον αυξημένο κίνδυνο θρόμβωσης.
Συμπεράσματα και αντιδράσεις
Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι «η ερυθριτόλη σχετίζεται τόσο με κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων όσο και αυξημένης θρόμβωσης. Απαιτούνται μελέτες που θα αξιολογήσουν την μακροπρόθεσμη ασφάλειά της», σημειώνουν οι ερευνητές στο άρθρο τους.
«Για τους ανθρώπους με αυξημένο κίνδυνο θρόμβωσης, εμφράγματος ή εγκεφαλικού (π.χ. λόγω υφιστάμενης καρδιοπάθειας ή διαβήτη) τα ευρήματά μας επαρκούν για να τους συστήσουμε να αποφεύγουν την ερυθριτόλη έως ότου γίνουν περισσότερες μελέτες», τόνισε ο Dr. Hazen.
Η δημοσίευση των νέων ευρημάτων προκάλεσε αντίδραση της βιομηχανίας τεχνητών γλυκαντικών. «Τα ευρήματα αυτής της μελέτης αντιτίθενται με εκείνα δεκαετιών επιστημονικών ερευνών που έδειξαν ότι τα γλυκαντικά μειωμένων θερμίδων όπως η ερυθριτόλη είναι ασφαλή, όπως καταδεικνύει και η παγκόσμια έγκριση για χρήση τους στα τρόφιμα και τα ροφήματα», είπε ο κ. Robert Rankin, εκπρόσωπος του Calorie Control Council.
Και πρόσθεσε: «Δεν πρέπει να γίνει αναγωγή των αποτελεσμάτων για τον γενικό πληθυσμό, διότι οι συμμετέχοντες στις μελέτες ήσαν ήδη αυξημένου κινδύνου για καρδιαγγειακά επεισόδια».
Φωτογραφία: iStock