Τι παρενέργειες έχει το γκρέιπφρουτ με φάρμακα που παίρνουν πάρα πολλοί

Μιχάλης Θερμόπουλος
09 Μαΐου 2023 | 08:30

Ο κίνδυνος μπορεί να διαφέρει σε μεγάλο βαθμό από το ένα άτομο στο άλλο.

Εάν σας έχει συνταγογραφηθεί ένα φάρμακο στατίνης για τη θεραπεία της υψηλής χοληστερόλης, ο γιατρός ή ο φαρμακοποιός σας μπορεί να σας έχει συμβουλεύσει να αποφεύγετε το γκρέιπφρουτ (φρούτο ή και τον χυμό του).

Υπάρχει λόγος που σας το λέει αυτό. Όχι μόνο το γκρέιπφρουτ μπορεί να αλλάξει το επίπεδο της φαρμακευτικής αγωγής στο αίμα σας, αλλά μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο παρενεργειών, μερικές από τις οποίες μπορεί να είναι σοβαρές.

Η ανησυχία σχετικά με το γκρέιπφρουτ

Τα φάρμακα στατίνης, γνωστά και ως αναστολείς HMG-CoA, δρουν μπλοκάροντας το ένζυμο που χρειάζεται το σώμα για να παράγει χοληστερόλη. Εκτός από την μείωση της “κακής” χοληστερόλης (LDL) και την αύξηση της “καλής” χοληστερόλης (HDL), τα φάρμακα στατίνης μπορούν επίσης να μειώσουν τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων που κυκλοφορούν στο αίμα.

Η αλληλεπίδραση προκαλείται από μια οργανική ένωση στο γκρέιπφρουτ γνωστή ως φουρανοκουμαρίνη (furanocoumarin). Οι φουρανοκουμαρίνες βρίσκονται και σε άλλα φρούτα και λαχανικά (όπως το σέλινο, το παστινάκι και τα ρόδια), αλλά είναι σε ιδιαίτερα υψηλή περιεκτικότητα στο γκρέιπφρουτ.

Το πρόβλημα με τις φουρανοκουμαρίνες είναι ότι απενεργοποιούν ένα ένζυμο στο ήπαρ και τα έντερα, γνωστό ως κυτόχρωμα P4503A4 (CYP3A4). Ο οργανισμός χρησιμοποιεί αυτό το ένζυμο για τη διάσπαση ορισμένων φαρμάκων, ώστε να μπορούν να απεκκριθούν από το σώμα. Όταν λοιπόν οι φουρανοκουμαρίνες απενεργοποιήσουν το CYP3A4, η συγκέντρωση του φαρμάκου μπορεί να αυξηθεί δραματικά και, μαζί με αυτό, ο κίνδυνος παρενεργειών.

Κίνδυνοι

Η μη φυσιολογική συσσώρευση ορισμένων στατινών (όπως η ατορβαστατίνη, η λοβαστατίνης και η σιμβαστατίνη) στο αίμα μπορεί να οδηγήσει σε δυνητικά σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως:

Υπεργλυκαιμία, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2
Ηπατική βλάβη
Νευρολογικά συμπτώματα, όπως σύγχυση και απώλεια μνήμης
Ραβδομυόλυση: Διάσπαση του μυϊκού ιστού που μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια και θάνατο

Ο κίνδυνος μπορεί να διαφέρει δραματικά από το ένα άτομο στο άλλο. Οι γυναίκες και τα άτομα άνω των 65 ετών φαίνεται να διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο. Αλλά οι σχετικές μελέτες παραμένουν αντικρουόμενες ως προς τον πραγματικό κίνδυνο. Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι παρενέργειες όπως αυτές είναι ασυνήθιστες και σχετίζονται κυρίως με προϋπάρχουσα νεφρική, ηπατική ή νευρολογική πάθηση.

Υπάρχουν και άλλου τύπου φάρμακα με στατίνες, που παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ανεπηρέαστα από την κατανάλωση γκρέιπφρουτ, επειδή διασπώνται από ένα εντελώς διαφορετικό ένζυμο γνωστό ως CYP2C9.

Ασφάλεια

Τα επίπεδα ενός φαρμάκου στατίνης μπορεί να αυξηθούν από 80% έως 260%, εάν το φάρμακο λαμβάνεται ταυτόχρονα με γκρέιπφρουτ.
Εάν ληφθούν με διαφορά 12 ωρών, αυτό πέφτει μεταξύ 44% και 66%.
Το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο ανεξάρτητα από τον τρόπο που καταναλώνετε το γκρέιπφρουτ (ολόκληρο, χυμό η πρόσθετο σε κάποιο φαγητό).

Το πώς αυτό μεταφράζεται σε “ασφαλή” κατανάλωση γκρέιπφρουτ παραμένει ασαφές. Οι περισσότεροι γιατροί θα σας πουν ότι μια περιστασιακή μερίδα χυμού ή φρούτου δεν θα σας βλάψει. Τα περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι είναι πιο πιθανό να εμφανιστούν σοβαρά προβλήματα, εάν καταναλώνετε μεγάλες ποσότητες για παρατεταμένο χρονικό διάστημα.

Άλλα φάρμακα

Άλλα φάρμακα επηρεάζονται εξίσου από το γκρέιπφρουτ. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το φρούτο μπορεί να εμποδίσει την ενζυμική δράση και να αυξήσει τη συγκέντρωση του φαρμάκου. Σε άλλες, μπορεί να επηρεάσει τους μεταφορείς πρωτεϊνών στο αίμα, μειώνοντας τη συγκέντρωση και την επίδραση του φαρμάκου.

Αυτά περιλαμβάνουν: