3o Δημογραφικό Συνέδριο Economist – Α. Γεωργιάδης: «Θα απαιτηθούν δύσκολες αποφάσεις» – 5 πυλώνες του Εθνικού Σχεδίου Δράσης

Περισσότεροι άνθρωποι θα χρειάζονται σύνταξη και λιγότεροι άνθρωποι θα υπάρχουν για να δουλεύουν, επεσήμανε ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης, στο πλαίσιο της 3ης Συνόδου Κορυφής του Economist για το δημογραφικό, «Αντιμετωπίζοντας το δημογραφικό ως έκτακτη ανάγκη» Ο ρόλος της επιστήμης, των κυβερνήσεων, των πολιτών, που διεξάγεται 18-19 Ιανουαρίου 2024 στο Καβούρι.

Πρόσθεσε δε πως «τα νούμερα δεν βγαίνουν και θα απαιτηθούν δύσκολες αποφάσεις τα χρόνια που θα ακολουθήσουν». Παρατήρησε επίσης, ότι η γήρανση του πληθυσμού σημαίνει αύξηση των δαπανών για υγειονομική περίθαλψη, ιδίως όσο προσθέτει κανείς τις νέες τεχνολογίες, τα νέα φάρμακα και τις νέες θεραπείες.

«Δεν έχουμε τις λύσεις, όμως έχουμε συνειδητοποιήσει απολύτως το μέγεθος του προβλήματος και θα δουλέψουμε πάνω σε αυτό», ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπουργός Υγείας. Ως προς τον ρόλο του μεταναστευτικού τόνισε ότι «το χρειαζόμαστε αλλά υπό συγκεκριμένους όρους», σημειώνοντας ότι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη αφενός οι ανησυχίες των πολιτών αφετέρου τα δικαιώματα των μεταναστών.

Υπουργείο Οικογένειας: Οι 5 πυλώνες για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας

Στην ομιλία της η Υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας,  Σοφία Ζαχαράκη σημείωσε πως το δημογραφικό είναι μια πρόκληση η οποία έχει ξεκινήσει από τη δεκαετία του ‘80.

«Η Ελλάδα έχει μια ταχεία αύξηση στους θανάτους και δραματική μείωση στις γεννήσεις», τόνισε. Σε αυτό το πλαίσιο, επεσήμανε ότι εδώ και ένα εξάμηνο έχει ξεκινήσει η δημόσια διαβούλευση για τη συλλογή προτάσεων αντιμετώπισης του δημογραφικού, όπως είπε, με πραγματισμό.

«Μιλάμε, σε πρώτη φάση, για σταθεροποίηση στο κομμάτι των γεννήσεων», υπογράμμισε, και μίλησε για action plan το οποίο θα παραδοθεί στον πρωθυπουργό στις αρχές Μαΐου. Παράλληλα, αναφέρθηκε στην εξισορρόπηση επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, στην ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στην εργασία, αλλά και στην ένταξη μεταναστών με νομιμότητα.  «Μετά τη μεταναστευτική κρίση του 2015, έπρεπε να πετύχουμε μια ισορροπία», σχολίασε, κάνοντας λόγο για ένα δίκαιο σύστημα μετανάστευσης με ένταξη των μεταναστών και επιλογές απασχόλησης σε κλάδους, όπως η φιλοξενία και η αγροτική παραγωγή, όπου υπάρχει έλλειψη χιλιάδων εργατικών χεριών.

Ταυτόχρονα, υπενθύμισε την αύξηση του προϋπολογισμού για τα voucher, τα οποία αφορούν τους βρεφονηπιακούς σταθμούς και τα κέντρα δημιουργικής απασχόλησης, ενώ αναφέρθηκε και στο εγχείρημα της επιστροφής των νέων που έχουν φύγει στο εξωτερικό. Η υπουργός στάθηκε επίσης στη διαχείριση της γήρανσης, εστιάζοντας στο ζήτημα της μακροχρόνιας φροντίδας. Επιπλέον, αναφέρθηκε στις προσπάθειες αντιμετώπισης του στεγαστικού προβλήματος.

Στους πέντε πυλώνες του εθνικού σχεδίου για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας, το οποίο θα παρουσιαστεί την άνοιξη του 2024, περιέγραψε η κ. Μαρία Κεφάλα, Υφυπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας.

Όπως είπε, θα εστιάζει α) στη στήριξη της οικογένειας, β) στην ενίσχυση του εργατικού δυναμικού, γ) στη διαχείριση της γήρανσης, δ) στη διασφάλιση της ποιότητας ζωής και ε) στην προώθηση της ανάπτυξης.

Ο ελληνικός λαός, σημείωσε, είναι από τους πιο γερασμένους σε όλη την Ευρώπη, με την πτώση των γεννήσεων να ξεκινά από το ’80. Σε αυτό το σημείο, υπενθύμισε τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για τη στήριξη των γεννήσεων, μέσω της παροχής έμμεσων και άμεσων κινήτρων, όπως το εφάπαξ επίδομα των 2.000 ευρώ, οι φορολογικές ελαφρύνσεις, ο χαμηλός συντελεστής ΦΠΑ σε βρεφικά είδη, το πλαφόν στο περιθώριο κέρδους του βρεφικού γάλακτος και η αναδιαμόρφωση των γονεϊκών αδειών. Ειδική αναφορά έκανε, τέλος, στην παρέμβαση για την οικονομική στέγαση με το πρόγραμμα «Σπίτι Μου».

50% μείωση στις γεννήσεις εντός 15 ετών

Η Δόμνα Μιχαηλίδου, Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, πρόσθεσε πως βασικός στόχος είναι η ολοένα και μεγαλύτερη ένταξη συγκεκριμένων δημογραφικών ομάδων στην αγορά εργασίας, αλλά και η ανάγκη υποστήριξης των γυναικών ώστε να νιώθουν πιο ασφαλείς στην αγορά εργασίας και να ισορροπούν μεταξύ οικογενειακής και εργασιακής ζωής.

«Πρέπει να δούμε πώς θα εντάξουμε περισσότερες γυναίκες στην αγορά εργασίας. Με ποια κίνητρα και ποια μέτρα», σημείωσε, προσθέτοντας ότι σε κάθε περίπτωση δεν έχει σημασία μόνο η συμμετοχή στην αγορά εργασίας αλλά και το ευρύτερο πλαίσιο κοινωνικής κουλτούρας.

Στο πλαίσιο αυτό, έφερε το παράδειγμα της Ιαπωνίας: το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στην εργασία είναι υψηλό, αλλά το ποσοστό συμμετοχής των ανδρών στις λεγόμενες δουλειές του σπιτιού είναι πολύ μικρό. Ακόμη ένα γκρουπ το οποίο χρήζει μεγαλύτερης συμμετοχής στην εργασία είναι οι πολίτες μεγαλύτερης ηλικίας και οι συνταξιούχοι, τα άτομα με αναπηρία αλλά και οι νεότεροι – δεδομένου ότι στην Ελλάδα έχουμε από τα υψηλότερα ηλικιακά όρια εισαγωγής στην αγορά εργασίας – παρατήρησε η κ. Μιχαηλίδου, η οποία αναφέρθηκε επίσης στην παράμετρο όσων εισέρχονται και όσων εξέρχονται από τη χώρα – βλ. brain drain, brain gain ή πολίτες τρίτων χωρών.

Ο Στέφανος Χανδακάς, Μαιευτήρας-γυναικολόγος, ενδοσκοπικός χειρουργός αναπαραγωγής, Πρόεδρος ΔΣ Νοσοκομείο «ΜΗΤΕΡΑ» Ομίλου ΥΓΕΙΑ της Hellenic Healthcare Group, Ιδρυτής και Πρόεδρος της HOPEgenesis, επισήμανε πως τα τελευταία 15 χρόνια ο ετήσιος ρυθμός των γεννήσεων στην Ελλάδα μειώθηκε κατά σχεδόν 50%, περνώντας από τις 120.000 γεννήσεις το 2010 στις 73.000 γεννήσεις το 2023.

Στο πλαίσιο αυτό, υπογράμμισε ότι η Ελλάδα – όπως και η Ευρώπη – βρίσκεται στο χείλος μιας πολιτισμικής, πολιτικής και φυσικά οικονομικής αλλαγής η οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστεί τα επόμενα χρόνια. Αναφερόμενος στις απαιτούμενες πολιτικές προς αυτήν την κατεύθυνση, υπογράμμισε τρεις κεντρικούς άξονες: μέτρα υποστήριξης των τοπικών κοινωνιών, αντιστροφή του brain drain που εκδηλώθηκε κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης και ενέργειες που θα συνδυάζουν το μεταναστευτικό με τον κατάλληλο τρόπο.

Νο 1 απειλή για την ελληνική κοινωνία το δημογραφικό

Τα στοιχεία έρευνας για την υπογεννητικότητα παρουσίασε η κ. Φαίη Μακαντάση, Διευθύντρια Ερευνών στο διαΝΕΟσις, τονίζοντας ότι η «Νούμερο 1» απειλή για την ελληνική κοινωνία αφορά το δημογραφικό.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι όλοι οι συμμετέχοντες θα ήθελαν να κάνουν περισσότερα παιδιά από αυτά που έχουν. Στο ερώτημα γιατί δεν κάνουν περισσότερα παιδιά, απέδωσαν τα αίτια στην οικονομική δυσκολία και ανασφάλεια. Η κ. Μακαντάση αναφέρθηκε επίσης στην άνιση κατανομή του πληθυσμού, καθώς το 50% ζει μόλις στο 4% της επιφάνειας της χώρας. Ειδική αναφορά έκανε και στον πραγματικά ενεργό οικονομικό πληθυσμό, ο οποίος αναμένεται να συρρικνωθεί περαιτέρω, λόγω της διαρκούς μείωσης των γεννήσεων, της μη ενσωμάτωσης των μεταναστών αλλά και των χαμηλών ποσοστών γυναικών στην αγορά εργασίας.

Αλεξάνδρα Τραγάκη, Καθηγήτρια στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
Τις μεγάλες αλλαγές στη φύση του ίδιου του δημογραφικού προβλήματος περιέγραψε η κ. Αλεξάνδρα Τραγάκη, Καθηγήτρια στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Τα μέτρα πολιτικής, επεσήμανε, συνήθως στοχεύουν στο να θεραπεύουν τα συμπτώματα αλλά όχι τις αιτίες. «Δίνουμε επιδόματα, αλλά έχουμε τους νέους με χαμηλούς μισθούς. Δίνουμε κίνητρα στους Έλληνες του εξωτερικού να επιστρέψουν, αλλά δεν κάνουμε τίποτα γι’ αυτούς που τώρα ετοιμάζονται να φύγουν», ανέφερε χαρακτηριστικά. Τα τελευταία 30 χρόνια, πρόσθεσε, είναι σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα, αλλά στην ουσία έχει αλλάξει το ίδιο το δημογραφικό πρόβλημα. «Είναι αναπόφευκτη πλέον η τάση μείωσης του πληθυσμού […] Το δημογραφικό δεν συνοψίζεται στις μειωμένες γεννήσεις, είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο και έτσι πρέπει να αντιμετωπιστεί», συμπλήρωσε. Αναφέρθηκε δε στη μεγάλη πρόκληση του 21ου αιώνα, που δεν είναι άλλη από τη διαχείριση της μακροχρόνιας φροντίδας των ηλικιωμένων, η οποία συνιστά αποτέλεσμα της μεγάλης αύξησης του προσδόκιμου ζωής.

Από 8 δισ. ανθρώπους σήμερα, ο παγκόσμιος πληθυσμός θα αυξηθεί ίσως στα 10 δισ. μέχρι το 2085, τόνισε η δρ. Sarah Harper, Διευθύντρια του Ινστιτούτου για τη Γήρανση του Πληθυσμού της Οξφόρδης, πρ. Σύμβουλος του Συμβουλίου του πρωθυπουργού του Ηνωμένου Βασιλείου για την επιστήμη και την τεχνολογία.

Περιγράφοντας τις συνθήκες που οδηγούν διεθνώς στη δημογραφική γήρανση, παρατήρησε ότι η σύγχρονη γυναίκα έχει πολιτισμικά απαλλαγεί από την υποχρέωση να γεννήσει: «εκπαιδεύοντας τις γυναίκες, αλλάζεις τον τρόπο που σκέφτονται, τις ενδυναμώνεις να επιλέξουν».

Η ίδια μίλησε για την ανάγκη έμμεσα υποστηρικτικών κρατικών πολιτικών στους τομείς της δημόσιας υγείας και της φροντίδας των παιδιών. Επιπλέον, σημείωσε ότι οι καλά εκπαιδευμένοι ηλικιωμένοι δεν χρειάζεται πλέον να συνταξιοδοτούνται στην ηλικία των 60, καθώς μπορούν να συνεχίσουν να συνεισφέρουν ως εργαζόμενοι που θα καταβάλλουν φόρους στα κρατικά ταμεία.