Ανδρέας Ξανθός: Όχι στην «αμυντική ιατρική» με τον φόβο του λάθους…

Αυτή η προσέγγιση έχει ιδιαίτερη αξία για το Δημόσιο Σύστημα Υγείας  το οποίο, χάρις στο φιλότιμο και την  ευσυνειδησία του προσωπικού του και παρά τα προβλήματα και τις αντιξοότητες, εξακολουθεί να είναι όρθιο, λειτουργικό, και αποτελεσματικό.

Ιατρικό λάθος

Το ιατρικό λάθος, ή ορθότερα το «σύμβαμα ασφάλειας του ασθενή»(Patient Safety Incident)  όπως το χαρακτηρίζει ο  Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας,  είναι ένα υπαρκτό πρόβλημα το οποίο είμαστε υποχρεωμένοι να καταγράψουμε και  να αναλύσουμε, όχι για να στοχοποιήσουμε τους γιατρούς και να ποινικοποιήσουμε την ιατρική πράξη αλλά για να ενισχύσουμε πρωτίστως την ασφάλεια του ασθενή, την ασφάλεια του ιατρικού και λοιπού υγειονομικού προσωπικού και την αξιοπιστία του ΕΣΥ.

Για το υπουργείο Υγείας στο επίκεντρο πρέπει να είναι ο ασθενής,  οι ανάγκες του και η αξιοπρέπεια του, το δικαίωμα του για  ενημέρωση και συναίνεση στις θεραπευτικές παρεμβάσεις  και κυρίως το δικαίωμα σε καθολική, ισότιμη και αποτελεσματική φροντίδα.

Είναι γεγονός επίσης ότι η πλειονότητα των ιατρικών λαθών συμβαίνει στο χώρο των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ), όπου λόγω της συσσώρευσης μεγάλου όγκου περιστατικών, της εργασιακή πίεσης και των οριακών αντοχών του προσωπικού, δημιουργούνται ευνοϊκές συνθήκες για mall practice που συνήθως δεν οφείλεται σε ανεπάρκεια των ανθρώπων αλλά σε διαχρονικές ανεπάρκειες και ελλείμματα του Συστήματος.   Η συζήτηση λοιπόν για το ιατρικό λάθος συνιστά ευκαιρία για δομικές αλλαγές στο ΕΣΥ και στην οργάνωση του, καθώς και στην ιατρική-νοσηλευτική εκπαίδευση.

Αντίδραση υπουργείου Υγείας

Σ’ αυτή ακριβώς την κατεύθυνση κινείται το Υπουργείο Υγείας. Υλοποιεί την αυτόνομη συγκρότηση και στελέχωση των ΤΕΠ με στοχευμένη προκήρυξη 465 θέσεων μόνιμων γιατρών ΕΣΥ, με προώθηση της 3ετους εξειδίκευσης στην Επείγουσα Ιατρική, με οργάνωση συστήματος διαλογής(triage) στα ΤΕΠ για την προτεραιοποίηση και καλύτερη διαχείριση των περιστατικών, με έμφαση στη συνεχιζόμενη εκπαίδευση, στα διαγνωστικά και θεραπευτικά πρωτόκολλα και στις αρχές της τεκμηριωμένης και βάσει ενδείξεων ιατρικής φροντίδας.

Κρίσιμο ρόλο προφανώς θα έχει στην αποσυμφόρηση των ΤΕΠ η οργάνωση του νέου μοντέλου υπηρεσιών ΠΦΥ και το «φίλτρο» στη συρροή περιστατικών πρωτοβάθμιου χαρακτήρα μέσω της ενίσχυσης των σημερινών δομών ΠΦΥ και της 24ωρης λειτουργία περισσότερων Κέντρων Υγείας στα αστικά κέντρα.

Η ενιαιοποίηση και αναβάθμιση της εκπαίδευσης των ειδικευομένων που είναι σε εξέλιξη με πρωτοβουλία του ΚΕΣΥ, η διασφάλιση της παρουσίας ειδικευμένων γιατρών στο ΤΕΠ και η επιστημονική-επαγγελματική διέξοδος για τους νέους γιατρούς στο πεδίο της επείγουσας ιατρικής και της ΠΦΥ, μπορεί να συμβάλλει στον περιορισμό του brain drain, στην καλύτερη κάλυψη με  ειδικευόμενους ιδιαίτερα στα επαρχιακά νοσοκομεία και στον περιορισμό της «αμυντικής ιατρικής» και της κατάχρησης μη αναγκαίων διαγνωστικών και θεραπευτικών  παρεμβάσεων, διασφαλίζοντας έτσι    την πρόληψη ιατρογενών συμβαμάτων, τη  βιωσιμότητα του Συστήματος Υγείας αλλά κυρίως την ποιότητα της περίθαλψης και  την υγεία  των πολιτών».

Ο υπουργός Υγείας αναγνώρισε την ανάγκη να δημιουργηθεί εντός του ΕΣΥ  ένα σύστημα ανίχνευσης, καταγραφής και ανάλυσης του ιατρικού λάθους , όχι για να αναζητηθούν ευθύνες αλλά για να δημιουργηθούν δικλείδες ασφαλείας  και μηχανισμοί αποτροπής του. Υπάρχουν πολύ καλές ιδέες που έχουν κατατεθεί στο δημόσιο διάλογο από  ειδικούς και μπορούν να ληφθούν υπόψιν (βλ. ημερίδα του Υπουργείου Υγείας 26/4/2017 με θέμα «ανθρωποκεντρική και ποιοτική φροντίδα υγείας με έμφαση στα δικαιώματα των ασθενών» όπου υπήρχε ειδική ενότητα για «ιατρικό λάθος-αστική ευθύνη-αμυντική ιατρική»).

Προδικαστικός έλεγχος

Επίσης το υπουργείο Υγείας επεξεργάζεται την πρόταση θεσμοθέτησης ενός μηχανισμού προδικαστικού ελέγχου των καταγγελιών για ιατρικό λάθος από ένα ειδικό  σώμα εμπειρογνωμόνων, περιορίζοντας έτσι τη «βιομηχανία» μηνύσεων και διεκδίκησης αποζημιώσεων από γιατρούς ή από το Σύστημα Υγείας, που αρχίζει να παίρνει ανεξέλεγκτες  διαστάσεις και στη χώρα μας.

Το ζήτημα  της αντιμετώπισης του ιατρικού λάθους είναι πάνω απ’ όλα ζήτημα αναβάθμισης του Συστήματος Υγείας, καλύτερης οργάνωσης και αξιολόγησης των δομών και των υπηρεσιών του και σεβασμού της ανάγκης ασφαλούς φροντίδας  των ασθενών.  Ταυτόχρονα όμως είναι και μια υπόθεση σεβασμού των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας των γιατρών και του υπόλοιπου προσωπικού  και  διαμόρφωσης  των αναγκαίων συνθηκών ασφάλειας για την επιτέλεση του πολύτιμου έργου τους. Τελικός στόχος είναι η αποτελεσματικότερη   περίθαλψη  των πολιτών και η εμπιστοσύνη της κοινωνίας στο δημόσιο σύστημα υγείας.