Ανδρέας Ξανθός: Η επένδυση στην Υγεία είναι μια επένδυση στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια

Διαβάστε παρακάτω την εισήγηση του υπουργού Υγείας Α. Ξανθού στο αναπτυξιακό συνέδριο Θεσσαλίας:

Η πολιτική σημασία της θεματικής για την Υγεία σε ένα αναπτυξιακό συνεδριο.
Όπως έχει διατυπωθεί στο γνωστό εμβληματικό ορισμό του ΠΟΥ , «Υγεία δεν είναι απλά η έλλειψη ασθένειας ή αναπηρίας αλλά η κατάσταση πλήρους σωματικής , ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας».

Με αυτή την έννοια , η διατήρηση και προαγωγή της Υγείας που αποτελεί ένα θεμελιώδες ανθρώπινο και κοινωνικό δικαίωμα, δεν είναι μόνο ζήτημα καλών υπηρεσιών περίθαλψης αλλά υπόθεση διατομεακής και διεπιστημονικής προσέγγισης και συνολικού κυβερνητικού σχεδιασμού δημόσιων πολιτικών. Των πολιτικών που παρεμβαίνουν προληπτικά και αποτρεπτικά στους κοινωνικούς προσδιοριστές της αρρώστιας και στους μείζονες παράγοντες κινδύνου.

Όπως για παράδειγμα είναι η ανεργία, η εργασιακή ανασφάλεια, η φτωχοποίηση και ο κοινωνικός αποκλεισμός, η έλλειψη αξιοπρεπών συνθηκών στέγασης , διαβίωσης και υγιεινής, τα εργατικά ατυχήματα ,τα τροχαία δυστυχήματα, η περιβαλλοντική κρίση, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, η κακή διατροφή και η παχυσαρκία, η έλλειψη σωματικής άσκησης, η τοξικοεξάρτηση, το κάπνισμα, η κατάχρηση αλκοόλ κλπ.

Η ατζέντα 2030 του ΟΗΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη και οι στόχοι που έχουν τεθεί, είναι οι κατευθυντήριες οδηγίες για τη συγκρότηση πολιτικών σχεδίων με επίκεντρο τις ανθρώπινες ανάγκες, την εξάλειψη της φτώχειας και των ανισοτήτων και της εγγυημένης πρόσβασης των πολιτών στα βασικά κοινωνικά αγαθά και ανθρώπινα δικαιώματα ( εργασία, διατροφή, κατοικία, ενέργεια, υγεία, εκπαίδευση, ασφάλεια , κοινωνική προστασία ).

Η Υγεία

Συμφωνώντας με τις διακηρύξεις του ΠΟΥ και τη στρατηγική «Υγεία 2020», θεωρούμε ότι η Υγεία αποτελεί ένα κρίσιμο δείκτη δίκαιης ανάπτυξης, κοινωνικής συνοχής και ευημερίας. Η συζήτηση για την ανάπτυξη δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο σε οικονομικά μεγέθη και δημοσιονομικούς δείκτες αλλά είναι ανάγκη να συμπεριλάβει ποιοτικούς στόχους. Στόχους που αφορούν την γενικότερη ευζωία των ανθρώπων, μεταξύ των οποίων κορυφαία σημασία έχει το καλό επίπεδο υγείας του πληθυσμού.

Οι στόχοι του ΟΗΕ και του ΠΟΥ αναγνωρίζουν: Η επένδυση στην Υγεία είναι μια επένδυση στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια , στην κοινωνική ασφάλεια και συνοχή , στον περιορισμό της φτώχειας και των ανισοτήτων , στην ενδυνάμωση του Κοινωνικού Κράτους και της Δημοκρατίας. Με την έννοια αυτή έχει ιδιαίτερη πολιτική σημασία η ενσωμάτωση της θεματικής για την Υγεία στα περιφερειακά αναπτυξιακά συνέδρια και η ενδυνάμωση της οπτικής ότι η υγεία των ανθρώπων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την «υγεία» των κοινωνιών. Και ότι η συζήτηση για τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη οφείλει να συμπεριλαμβάνει με ολιστικό τρόπο την κοινωνική και ανθρώπινη ευημερία.

Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη η συσχέτιση ανάμεσα στην οικονομική κρίση και στην ευαλωτότητα και ψυχοσωματική νοσηρότητα των ανθρώπων , ειδικά των πιο οικονομικά αδύναμων και περιθωριοποιημένων στρωμάτων της κοινωνίας. Ακριβώς γι’ αυτό απαιτείται μια πολιτική υγείας με προτεραιότητα τη στήριξη των αδύναμων και ευπαθών ομάδων και με στόχο τη μείωση των ανισοτήτων , που ειδικά στον τομέα της Υγείας είναι ηθικά, κοινωνικά και πολιτικά απαράδεκτες και αντιστρατεύονται τις θεμελιώδεις αρχές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και της Διακήρυξης «Υγεία για όλους» της Αλμα-Άτα .

Αυτή ακριβώς είναι η στρατηγική της καθολικής κάλυψης που υλοποιείται εδώ και πάνω από 1,5 χρόνο μετά το ν.4368/2016 για τους ανασφάλιστους , που ήταν η πιο σημαντική παρέμβαση αντιμετώπισης της «υγειονομικής φτώχειας» και η πιο σημαντική επένδυση στην κοινωνική συνοχή και στη Δημόσια Υγεία.

Η στρατηγική σημασία της μεταρρύθμισης στην ΠΦΥ

Είναι σε εξέλιξη αυτή την περίοδο η σταδιακή υλοποίηση μιας πολύ σημαντικής μεταρρύθμισης στο πεδίο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Εμείς θεωρούμε ότι η Πολιτεία έχει το δικαίωμα και τη υποχρέωση να ανασυγκροτήσει την ΠΦΥ με όρους Δημοσίου Συστήματος Υγείας .

Θεωρούμε ότι το Κράτος έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση να διευρύνει το ρόλο και την επιρροή του ΕΣΥ σ’ ένα πεδίο που είχε εκχωρηθεί επί δεκαετίες προνομιακά στον ιδιωτικό και κυρίως στον επιχειρηματικό τομέα υγείας .

Είμαστε προσηλωμένοι σε ένα πολιτικό σχέδιο που φιλοδοξεί να αυξήσει τη «χωρητικότητα» ( capacity ) του ΕΣΥ το οποίο θα συμπληρώνεται όπου χρειάζεται από ένα ιδιωτικό τομέα με κανόνες και έλεγχο και το οποίο θα στηρίζει την οικονομική του βιωσιμότητα στη στη συνέργεια των πόρων του κρατικού προϋπολογισμού και της Κοινωνικής Ασφάλισης ( ΕΟΠΥΥ) .

Το σύστημα υγείας είναι σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό νοσοκομειοκεντρικό, ιατροκεντρικό και επικεντρωμένο στη θεραπεία. Η πρωτοβάθμια φροντίδα επιτρέπει να αρθούν αυτές οι δομικές στρεβλώσεις του συστήματος , να πάμε σε μία πιο ανθρωποκεντρική προσέγγιση, να δώσουμε έμφαση στην πρόληψη , στην αγωγή υγείας , στην τροποποίηση των «ανθυγιεινών» συμπεριφορών, στην αποτροπή των μειζόνων παραγόντων κινδύνου.

Πιστεύουμε όμως ότι χρειαζόμαστε και ένα νέο δημόσιο σύστημα υγείας , με ορθολογική λειτουργία , με ποιότητα και αποτελεσματικότητα , με δείκτες, με κριτήρια, με αξιολόγηση των δομών και των υπηρεσιών. Χρειαζόμαστε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο ανάμεσα στο Κράτος, τους επαγγελματίες υγείας , τους ιδιώτες παρόχους και την κοινωνία . Αυτή είναι μια παρέμβαση με υγειονομική, κοινωνική αλλά και αναπτυξιακή σημασία.

Η Υγεία ως προνομιακό πεδίο πολιτικών ισότητας και κοινωνικής αναδιανομής

Η υγεία είναι το πεδίο που τηρήθηκαν στο ακέραιο οι βασικές πολιτικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης ( καθολική κάλυψη , προτεραιότητα στο ΕΣΥ , «ηθικοποίηση» του Συστήματος Υγείας) αλλά και ένας τομέας που εξασφαλίζεται η κοινωνική ανταποδοτικότητα των αυξημένων φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων των πολιτών.

Είναι προφανές ότι για την ενδυνάμωση και βιωσιμότητα των Συστημάτων Υγείας είναι αναγκαίες οι διαρθρωτικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις , αλλά πάνω απ’ όλα είναι αναγκαία η υπέρβαση της λιτότητας και των οικονομικών εμποδίων στην καθολική κάλυψη , στην ΠΦΥ και στη Δημόσια Υγεία .

Το ζητούμενο πλέον είναι , μέσα από ένα πλέγμα αλλαγών και μεταρρυθμίσεων στη Διοίκηση του Συστήματος Υγείας , στην οργάνωση των νοσοκομείων , στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση τους , στη φαρμακευτική πολιτική , στην ιατρική εκπαίδευση –μετακπαίδευση , στη βιώσιμη χρηματοδότηση του ΕΣΥ και του ΕΟΠΥΥ , να διασφαλιστεί ότι η Υγεία θα είναι προνομιακός χώρος κάλυψης περισσότερων κοινωνικών αναγκών, κατοχύρωσης και διεύρυνσης ζωτικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων , ποιoτικής και ανθρωποκεντρικής φροντίδας , εδραίωσης κλίματος ασφάλειας στους πολίτες και τους επισκέπτες της χώρας .

Η Υγεία όμως είναι και ένα πεδίο αναπτυξιακών πρωτοβουλιών και προοπτικών :

-Στήριξη της απασχόλησης και αντιστροφή του brain drain.
-Προώθηση της έρευνας – καινοτομίας και των κλινικών μελετών, μέσω συνεργειών ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο, στα Ερευνητικά Ιδρύματα και στο ΕΣΥ .
-Συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση σε θέματα πρόληψης και Δημόσιας Υγείας που συμβάλλουν στην «υγειονομική ασφάλεια» της κοινωνίας και αναβαθμίζουν το τουριστικό μας «προϊόν» .
-Συμβολή του φαρμάκου ( παραγωγή γενοσήμων , επεξεργασία φαρμακευτικών φυτών και ιατρικής κάνναβης ) στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας.
-Ιατρικός τουρισμός.