Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS/HIV: Με προβλήματα η πρόσβαση στη διάγνωση και θεραπεία

Παρά το γεγονός ότι η επιστήμη έχει προσθέσει σημαντικά όπλα στη φαρέτρα της για την καταπολέμηση του ιού HIV, στη χώρα μας καταγράφονται ακόμα σοβαρά προβλήματα στις σύγχρονες προσεγγίσεις, που θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν στους ασθενείς καλύτερη υγεία και ποιότητα ζωής.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα AIDS, ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδας «Θετική Φωνή» καταγράφει αυτές τις ελλείψεις και ζητά από την πολιτεία, αλλά και την κοινωνία να βρίσκονται σε εγρήγορση για την οριστική αναχαίτιση της επιδημίας HIV στην Ελλάδα.

Δείτε επίσης – Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS: Δείτε που μπορείτε να εξεταστείτε δωρεάν για τον ιό HIV

Μείωση των νέων διαγνώσεων ή ελλειπής καταγραφή;

Τα πιο πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα του ΕΟΔΥ αποτυπώνουν μία μείωση των νέων διαγνώσεων το πρώτο δεκάμηνο του 2019 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2018. Ωστόσο, η τάση αυτή θα πρέπει να ελεγχθεί, υποστηρίζουν οι οροθετικοί ασθενείς, μέσα από τα εμπόδια στην πρόσβαση σε δωρεάν και εμπιστευτικές υπηρεσίες εξέτασης:

«Η Πολιτεία οφείλει να συγκεντρώσει και να αναλύσει τον αριθμό των εξετάσεων που διενεργούνται στο ιδιωτικό και στο δημόσιο τομέα και να εφαρμόσει ένα σύστημα επιδημιολογικής επιτήρησης δεύτερης γενιάς, το οποίο θα καταγράφει τα παραπάνω δεδομένα».

Εμπόδια εξακολουθεί να αντιμετωπίζει η χώρα στη μείωση των νέων λοιμώξεων και την φροντίδα των ατόμων που ζουν με HIV. Επίσης, εντοπίζεται διαχρονικά υψηλό ποσοστό καθυστερημένων διαγνώσεων, δυσκολίες στην πρόσβαση σε ταχείες διαγνωστικές εξετάσεις, στη διάθεση της προληπτικής θεραπείας PrEP, στη διανομή συνέργων ασφαλούς χρήσης που θα ανταποκρίνεται στην πραγματική ζήτηση και κυρίως έλλειψη ενός εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού και συντονισμού.

Ταυτόχρονα, η κοινωνική διάσταση της νόσου, το στίγμα, τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις που συνοδεύουν τον HIV, επισκιάζουν τη ζωή των οροθετικών ατόμων και των ομάδων που πλήττονται δυσανάλογα από την επιδημία και ορθώνουν εμπόδια στην οριστική αναχαίτισή της.

Καθολική πρόσβαση στη θεραπεία

Οι άνθρωποι που ζουν με HIV λοίμωξη στην Ελλάδα εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν εμπόδια στην πρόσβασή τους στη θεραπεία και συγκεκριμένα στις εξετάσεις μέτρησης του ιικού φορτίου και της γονοτυπικής αντοχής.

«Η νέα ηγεσία του Υπουργείου Υγείας έχει δεσμευθεί για την εξεύρεση μίας οριστικής λύσης, χωρίς ωστόσο να έχει προβεί μέχρι στιγμής στην υποβολή προς διαβούλευση μίας ολοκληρωμένης πρότασης», αναφέρουν οι ασθενείς.

Η Θετική Φωνή έχει προτείνει την αξιοποίηση όλων των διόδων που θα μπορούσαν να διασφαλίσουν την απρόσκοπτη πρόσβαση στις εργαστηριακές εξετάσεις.

«Το σχήμα αυτό περιλαμβάνει τα Κέντρα Αναφοράς, τα εργαστήρια των νοσηλευτικών ιδρυμάτων που διαθέτουν μονάδες λοιμώξεων και τα πιστοποιημένα ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα, με αποζημίωση από τον ΕΟΠΥΥ και για τους ανασφάλιστους. Απαιτείται επίσης, η εφαρμογή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στην online πλατφόρμα που έχει δημιουργήσει η ΗΔΙΚΑ  σε συνεργασία με τον ΕΟΔΥ, ώστε να διασφαλίζεται το καθεστώς ανωνυμίας.

Επιπρόσθετα, η εξάντληση των προϋπολογισμών των νοσηλευτικών ιδρυμάτων στα μέσα του οικονομικού έτους δημιουργεί προσκόμματα στην πρόσβαση των ασθενών στα νοσοκομειακά φάρμακα. Η προμήθεια των αντιρετροϊκών φαρμάκων συνιστά μία ανελαστική δαπάνη, ο ρυθμός αύξησης της οποίας μπορεί να υπολογιστεί από τα επιδημιολογικά στοιχεία. Σε αυτό το πλαίσιο, η Θετική Φωνή διαχρονικά προτείνει τη δημιουργία ενός κλειστού προϋπολογισμού, ο οποίος θα επιτρέψει έναν πιο αποτελεσματικό οικονομικό προγραμματισμό των νοσοκομείων και θα εγγυηθεί την πρόσβαση των ασθενών στο φάρμακό τους.

Το Υπουργείο Υγείας θα πρέπει τέλος, να προβεί άμεσα σε αξιολόγηση και κάλυψη των αναγκών των Μονάδων Λοιμώξεων, καθώς σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης και Αντιμετώπισης του ΑΙDS, οι Μονάδες υπολειτουργούν και προτίθενται να αναστείλουν την λειτουργία τους, λόγω σημαντικών ελλείψεων σε διοικητικό και ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, καθώς και σε εξοπλισμό και υποδομές» τονίζουν οι οροθετικοί.

Μείωση των νέων λοιμώξεων

Για τον περιορισμό των νέων λοιμώξεων HIV απαιτείται η πλήρης αξιοποίηση όλης της βεντάλιας πρόληψης. Η χρήση προφυλακτικού αποτελεί ένα σημαντικό προληπτικό εργαλείο, ωστόσο έχει αποδειχθεί διαχρονικά ότι δεν είναι ικανό από μόνο του να περιορίσει δραστικά τη μετάδοση του ιού. Αντίθετα, όλες οι περιπτώσεις αποτελεσματικής αναχαίτισης της επιδημίας συνδέονται παγκοσμίως με τη αξιοποίηση της προφυλακτικής θεραπείας PrEP, η οποία δεν είναι ακόμη  διαθέσιμη στην Ελλάδα. Συμπληρωματικά θα πρέπει να εφαρμοστούν μέτρα όπως η δυνατότητα αυτό-εξέτασης με ειδικό κιτ που θα διατίθεται στα φαρμακεία και η Προφύλαξη μετά την Έκθεση (PEP).

Απαιτείται επίσης, η διασφάλιση της εύκολης, δωρεάν και γρήγορης πρόσβασης σε προσυμπτωματικό έλεγχο στα πρότυπα των Κέντρων Πρόληψης και Εξέτασης Checkpoint, τα οποία σε επτά χρόνια έχουν διενεργήσει πάνω από 120.000 εξετάσεις και καταγράφουν 1 στις 4 νέες διαγνώσεις HIV.

Ο ρόλος της θεραπείας ως πρόληψης στην αναχαίτιση της επιδημίας

Η επιστημονική τεκμηρίωση ότι τα άτομα που ζουν με HIV λοίμωξη και λαμβάνουν σωστά της αντιρετροϊκή θεραπεία τους, καθίστανται πρακτικά μη μεταδοτικά, αποτελεί το πιο ισχυρό μοχλό περιορισμού της επιδημίας, τονίζουν οι οροθετικοί ασθενείς.

«Η εθνική προσπάθεια θα πρέπει να επικεντρωθεί περαιτέρω στη μείωση του ποσοστού των οροθετικών ατόμων που δεν έχουν διαγνωστεί, καθώς και των καθυστερημένων διαγνώσεων, αξιοποιώντας τα εργαλεία της επιστήμης. Η επίτευξη των στόχων της έγκαιρης διάγνωσης, της άμεσης έναρξης θεραπείας και της παρακολούθησης βάσει των κατευθυντήριων οδηγιών, δεν διασφαλίζουν μόνο την ατομική υγεία των ασθενών, αλλά εγγυώνται τη μείωση των νέων λοιμώξεων καθώς καθιστούν τα άτομα με HIV λοίμωξη μη μεταδοτικά», αναφέρουν.

Μία εθνική στρατηγική βασισμένη στο τρίπτυχο «Πρόληψη-Φροντίδα-Δικαιώματα»

Για την αντιμετώπιση της επιδημίας HIV απαιτείται ένας εθνικός στρατηγικός σχεδιασμός και συντονισμός των παρεμβάσεων της πολιτείας, του συστήματος υγείας, της επιστημονικής κοινότητας, των ασθενών και της κοινωνίας των πολιτών.

Η επιτροπή που ήταν αρμόδια για την εκπόνηση του στρατηγικού σχεδίου έχει ολοκληρώσει τις εργασίες της ήδη από τον Ιούλιο του 2019, ωστόσο το Υπουργείο Υγείας οφείλει άμεσα να θέσει ένα χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή του. Η εθνική απόκριση απέναντι στην επιδημία θα πρέπει να είναι δομημένη πάνω σε τρεις άξονες:

• Αξιοποίηση όλων των προληπτικών μέσων όπως η Θεραπεία ως Πρόληψη (TasP), η Πρόφυλαξη πριν από την Έκθεση (PrEP), η Προφύλαξη μετά την Έκθεση (PEP), η αυτοεξέταση και η δυνατότητα εύκολης, δωρεάν και ταχείας εξέτασης.
• Καθολική πρόσβαση των διαγνωσμένων ατόμων με HIV λοίμωξη σε ποιοτικές υπηρεσίες παρακολούθησης και φροντίδας από τη στιγμή της διάγνωσης, βάσει των κατευθυντήριων οδηγιών.
• Προστασία και προαγωγή των δικαιωμάτων των οροθετικών ατόμων και των ευάλωτων ομάδων όπως οι άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, οι χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών και τα άτομα που εργάζονται στο σεξ, με σκοπό την καταπολέμηση των διακρίσεων και την κατάρριψη στερεοτύπων που ωθούν κοινωνικές ομάδες στο περιθώριο και ακολούθως τις απομακρύνουν από υπηρεσίες υποστήριξης, πρόληψης και φροντίδας.

Ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδας θα συνεχίσει να στηρίζει και να συμμετέχει ενεργά σε όλες τις προσπάθειες αναχαίτισης και περιορισμού της επιδημίας HIV στην Ελλάδα. Ο στόχος για τη χώρα μας, θα πρέπει να τεθεί πάνω από τον παγκόσμιο στόχο του UNAIDS, στο 95-95-95 για την επόμενη πενταετία και προς την κατεύθυνση αυτή απαιτείται συνεργασία και συντονισμός όλων των φορέων σε μία εθνική προσπάθεια.