Eco stress: Οι φυσικές καταστροφές στη χώρα μας και τα προβλήματα ψυχικής υγείας που επιφέρουν

Η Δημόσια Υγεία καλείται να εξισορροπήσει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ψυχική Υγεία των πολιτών.

Αυτό επισήμανε κατά τη διάρκεια του πρόσφατου τριήμερου Πανελλήνιου Συνεδρίου Δημόσιας Υγείας, ο υφυπουργός Υγείας και αρμόδιος για θέματα ψυχικής Υγείας, Δημήτρης Βαρτζόπουλος.

Όπως παραδέχτηκε στην ομιλία του με θέμα τις «Υπηρεσίες ψυχικής υγείας για τον πληγέντα πληθυσμό σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών», η κλιματική αλλαγή επιτάσσει ετοιμότητα, ευελιξία και επαρκή χρηματοδότηση για την κάλυψη των νέων αναδυόμενων αναγκών.

Οι φυσικές καταστροφές δημιουργούν δύο βασικές ανάγκες, είπε: τη διατήρηση των υποδομών των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και την αντιμετώπιση των μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων συνεπειών των φυσικών καταστροφών στην ψυχική υγεία.

«Η Ελλάδα έχει δει καινοφανείς φυσικές καταστροφές τα τελευταία χρόνια, και το υπουργείο υγείας έχει κληθεί να αντιμετωπίσει τις συνέπειες σοβαρών πυρκαγιών και πλημμυρών, με χειρότερες αυτές στην Αλεξανδρούπολη και στη Θεσσαλία», ανέφερε και στη συνέχεια υπογράμμισε την ανταπόκριση του κράτους στις παραπάνω περιπτώσεις, εστιάζοντας στην υποστήριξη των ψυχικά πασχόντων.

«Δεδομένης της αύξησης του κινδύνου φυσικών καταστροφών και της συνεπαγόμενης καταιγίδας δυσμενών ψυχολογικών συνεπειών, αλλά και της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, θα πρέπει να ξαναδούμε από την αρχή το ζήτημα της μακροχρόνιας φροντίδας και να μεριμνήσουμε για την αύξηση της ποσότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών», σημείωσε ο κ. Βαρτζόπουλος.

Το «οικολογικό άγχος» είναι η νέα διαταραχή

Στην εισήγησή της για την κατάθλιψη, η Μαρίνα Οικονόμου – Λαλιώτη, Καθηγήτρια Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ επισήμανε ότι οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και των φυσικών καταστροφών στην ψυχική υγεία προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία και έχουν οδηγήσει στη δημιουργία του όρου «οικολογικό άγχος» (eco stress), μιας προ-τραυματικής διαταραχής της ψυχικής υγείας.

«Η κατάθλιψη είναι μια νόσος πολυπαραγοντική, στην οποία συμβάλλουν τόσο γενετικοί όσο και περιβαλλοντικοί παράγοντες, ενώ οι οικονομικοί παράγοντες παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στην εκδήλωσή της», σημείωσε και πρόσθεσε πως η οικονομική κρίση στην Ελλάδα είχε ως αποτέλεσμα μεγάλη αύξηση του επιπολασμού της κατάθλιψης.

Η κ. Λαλιώτη δήλωσε ότι μετά από μακροχρόνια παραμονή στο παρασκήνιο, η ψυχική υγεία αρχίζει πλέον να έρχεται στο προσκήνιο με ένα θετικό αποτέλεσμα: γεννάται η πρόκληση να δημιουργηθούν νέες υπηρεσίες ψυχικής υγείας, όχι μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα αλλά και στην περιφέρεια.

Η συντονίστρια της συζήτησης η κ. Μένη Μαλλιώρη επισήμανε το γεγονός ότι χάνεται μια μεγάλη ευκαιρία έγκαιρης παρέμβασης στις ψυχικές ασθένειες εν τω γεννάσθαι, καθώς οι γιατροί της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας που βλέπουν ασθενείς που παραπονούνται για αμφιλεγόμενα συμπτώματα, στέλνουν τον ασθενή σπίτι του αν δεν βρουν κάποιο σωματικό πρόβλημα, αντί να τον παραπέμψουν για αξιολόγηση από ειδικό της ψυχικής υγείας.

Η ανάγκη βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας των συστημάτων υγείας στις προκλήσεις της εποχής

Από την πλευρά των οικονομικών της Υγείας, ο Κώστας Αθανασάκης, Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας στο Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας του ΠΑΔΑ, αναφέρθηκε στο εξαιρετικά επίκαιρο θέμα της βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας των συστημάτων υγείας και στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν λόγω της κλιματικής κρίσης.

«Τα συστήματα υγείας μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της κλιματικής κρίσης, χωρίς να «θυσιάσουν» τη βασική τους αποστολή», σημείωσε και τόνισε πως για να επιτευχθεί αυτό,
«θα πρέπει να αναπτυχθούν οι κατάλληλες πολιτικές και να βελτιωθεί η βιωσιμότητα και η ανθεκτικότητα των συστημάτων υγείας».

Στη συνέχεια αναφέρθηκε στην ελληνική μελέτη στο πλαίσιο της PHSSR -Partnership for Health System Sustainability and Resilience- μίας παγκόσμιας συνεργασίας με στόχο την ανάλυση των προβλημάτων των συστημάτων υγείας και τη διατύπωση προτάσεων για πολιτικές που μπορούν να βελτιώσουν τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητά τους.

Οι 23 ομόφωνα αποδεκτές προτάσεις για την Ελλάδα περιλαμβάνουν την ανάπτυξη ολοκληρωμένων πολιτικών για την εκτίμηση των μελλοντικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στο σύστημα υγείας και την προετοιμασία μέτρων αντιμετώπισης, τη χρήση δεικτών απόδοσης και την αξιολόγηση των διοικήσεων των δημόσιων οργανισμών παροχής υπηρεσιών υγείας όσον αφορά στην ενσωμάτωση δράσεων για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των νοσοκομείων κ.ά.