Έκκληση για «συμμόρφωση» στην πρόληψη και τα αντιβιοτικά για την καταπολέμηση των λοιμώξεων

Αναπόφευκτη συνέπεια της διασποράς των ανθεκτικών μικροβίων και της χρήσης των αντιβιοτικών, αποτελεί η έξαρση των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων από πολυανθεκτικά μικρόβια, με αύξηση της διάρκειας νοσηλείας, της νοσηρότητας και της θνητότητας των ασθενών, καθώς και δυσλειτουργία και σημαντική οικονομική επιβάρυνση του Υγειονομικού Συστήματος.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.), οι θάνατοι που σχετίζονται με λοιμώξεις από ανθεκτικά μικρόβια ανέρχονται στις 25.000 και >23.000 ετησίως για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες (Η.Π.Α.) αντίστοιχα, ενώ σε λιγότερο προηγμένα υγειονομικά συστήματα ο αριθμός αυτός είναι πολύ μεγαλύτερος.

Παράλληλα, το ετήσιο κόστος των επιπτώσεων των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων στις Ηνωμένες Πολιτείες (Η.Π.Α.) ανέρχεται στα 28.4 – 33.8 δισεκατομμύρια δολάρια, με αντίστοιχα 7 δισεκατομμύρια Ευρώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ένα δισεκατομμύριο στερλίνες στο Εθνικό Σύστημα Υγείας της Μεγάλης Βρετανίας (National Health System – NHS).

Με αυτά τα δεδομένα, ο έλεγχος των λοιμώξεων στους χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας αποτελεί μείζον θέμα τόσο σε διεθνές, όσο και σε εθνικό επίπεδο, ενώ αφορά το σύνολο του ιατρικού, νοσηλευτικού και παραϊατρικού προσωπικού όλων των βαθμίδων, καθώς και όσους ασχολούνται με οποιονδήποτε τρόπο με τη φροντίδα των ασθενών.

Το «όχημα» για τη βελτίωση της συμμόρφωσης των επαγγελματιών υγείας στα νοσοκομεία είναι η ένταξη της πρόληψης στην καθημερινή κλινική πραγματικότητα, η οποία αποτελεί διαχρονική προσπάθεια της Ελληνικής Εταιρείας Ελέγχου Λοιμώξεων (Ε.Ε.Ε.Λ.). Με τη διοργάνωση του 8ου Πανελληνίου Συνεδρίου Ελέγχου Λοιμώξεων, με τίτλο «Πολεμάμε τις λοιμώξεις βελτιώνοντας τη συμμόρφωση», το οποίο θα πραγματοποιηθεί στις 4 – 6 Νοεμβρίου 2015 στην Αθήνα (ξενοδοχείο Royal Olympic), η Ε.Ε.Ε.Λ. προσπαθεί να κάνει ακόμα ένα βήμα προς την επίτευξη αυτού του στόχου.

Οι κεντρικοί ομιλητές της συνέντευξης Τύπου που έγινε με αφορμή το επικείμενο συνέδριο, μεταξύ άλλων, επισήμαναν τα ακόλουθα:

-Η ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών υλοποιείται μέσω της εφαρμογής στα νοσηλευτικά ιδρύματα ενός προγράμματος επιτήρησης και επιμελητείας των χορηγουμένων στους νοσηλευόμενους ασθενείς αντιβιοτικών, με τον τίτλο “Antibiotic Stewardship”. Το πρόγραμμα αυτό ήδη εφαρμόζεται υποχρεωτικά στα νοσοκομεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Η.Π.Α. Με την εφαρμογή του έχει γίνει κατορθωτό να μειωθεί η θνητότητα από συγκεκριμένες λοιμώξεις, οι ημέρες νοσηλείας των ασθενών και οι ανεπιθύμητες ενέργειες από τη χορήγηση των αντιβιοτικών. Με σχετικό νόμο του Υπουργείου Υγείας, είναι, πλέον, υποχρεωτική για όλα τα νοσηλευτικά ιδρύματα και στην Ελλάδα η εφαρμογή προγράμματος επιμελητείας των αντιβιοτικών. (Καθηγητής κ. Γεώργιος Σαρόγλου)

-Το πρόβλημα αποτελεί μια από τις βασικότερες προτεραιότητες δημόσιας υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο. Το 2015, μάλιστα, ο Π.Ο.Υ. ολοκλήρωσε την διαβούλευση για την εφαρμογή Σχεδίου Δράσης για την αντιμετώπισή του σε διεθνή κλίμακα, αναγνωρίζοντας τη μικροβιακή αντοχή ως μια από τις κυριότερες «απειλές» για τη δημόσια υγεία. (κα. Φλώρα Κοντοπίδου)

-Στο τεράστιο άμεσο ιατρικό κόστος έρχεται να προστεθεί και το έμμεσο, το οποίο σχετίζεται με την απώλεια εσόδων του ασθενή, τη μειωμένη παραγωγικότητα, το διαφυγόν εισόδημα του οικογενειακού περιβάλλοντος που βρίσκεται δίπλα στον ασθενή και τα έξοδα που κάνει. Απάντηση στο μεγάλο αυτό ζήτημα αποτελεί η υιοθέτηση ολοκληρωμένων Προγραμμάτων Πρόληψης και Ελέγχου των Λοιμώξεων και της μικροβιακής αντοχής, τόσο από τα υγειονομικά συστήματα, όσο και από την κάθε υγειονομική μονάδα ξεχωριστά. Γιατί η πρόληψη των λοιμώξεων είναι, πια, αναγκαία, όχι μόνο για την επιβίωση και την ασφάλεια των ασθενών, αλλά και για τη βιωσιμότητα των ίδιων των υγειονομικών δομών. Κάθε Οργανισμός που θα επενδύσει σε προγράμματα ελέγχου λοιμώξεων, θα χρειαστεί ένα διάστημα 2-3 ετών για να γίνει αισθητή η μείωση των ζημιών, η αποφυγή του κόστους και η εκμετάλλευσης του κόστους ευκαιρίας από την απελευθέρωση ημερών νοσηλείας. Για παράδειγμα, δαπάνες περίπου 300,000 Ευρώ για ένα πρόγραμμα σε ένα νοσοκομείο μπορούν να εξοικονομηθούν από την αποφυγή 10 βακτηριαιμιών ή 9 λοιμώξεων χειρουργικού πεδίου. (κα. Αγγελική Καραΐσκου)

-Μόνο μία περίπτωση βακτηριαιμίας κοστίζει σε ένα νοσηλευτικό Οργανισμό 11.000 – 20.000 Ευρώ.

-Το παράδειγμα των ΗΠΑ μας δείχνει ότι αν ένα νοσοκομείο δεν λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να προστατεύσει τους νοσηλευομένους από κάθε ενδονοσοκομειακή λοίμωξη, τότε δεν αποζημιώνεται από την ασφαλιστική εταιρεία του ασθενούς. Αυτό με τη σειρά του, έχει μεγάλη επίπτωση και στα ασφαλιστικά ταμεία του κράτους.

-Στην Ελλάδα, το ποσοστό συμμόρφωσης σε αυτές τις οδηγίες έφτασε μετά βίας το 11% το 2014. Είναι, δε, χαρακτηριστικό ότι το 2013 αυτό το ποσοστό ήταν μόλις 4%.

-Μόνο το βακτήριο της κλεψιέλας (ένα από τα πιο διαδεδομένα βακτήρια ενδονοσοκομειακών λοιμόξεων) ευθύνεται για το 0,09% περιστατικών ανά 1.000 ημερών νοσηλείας. Αυτό μεταφράζεται σε 9 ασθενείς που κολλούν το βακτήριο μέσα στο νοσοκομείο ανά 100.000 μέρες νοσηλείας.

-Η θνητότητα από νοσοκομειακές λοιμώξεις πολυανθεκτικών βακτηρίων ξεπερνάει κάθε χρόνο τα 23.000 άτομα στις ΗΠΑ και τις 25.000 άτομα στις χώρες της Ε.Ε. Σύμφωνα με την επιτήρηση του ΚΕΕΛΠΝΟ στις 28 μέρες νοσηλείας ατόμου με λοίμωξη από πολυανθεκτικό βακτήριο, το ποσοστό θνητότητας φτάνει το 38%, ενώ σε ορισμένες κατηγορίες φτάνει και το 50%.