Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία: Η ψυχική υγεία είναι ανθρώπινο δικαίωμα

Τα δικαιώματα των πασχόντων από προβλήματα ψυχικής υγείας τίθενται στο επίκεντρο κατά την εφετινή Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, που έχει οριστεί ως η 10η Οκτωβρίου κάθε έτους. Με αφορμή αυτή την ημέρα, η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία (ΕΨΕ) αναφέρει ότι πριν καν ξεσπάσει η πανδημία, 84 εκατομμύρια κάτοικοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρουσίαζαν ήδη προβλήματα ψυχικής υγείας.

Αυτό υποδηλώνει ότι έπασχαν 1 στους 6 κατοίκους της. Ειδικότερα, το 2019:

• Περισσότεροι από 7% των κατοίκων της ΕΕ έπασχαν από κατάθλιψη
• Το 13% αισθάνονταν μοναξιά το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Τα ποσοστά αυτά είναι σίγουρο ότι έχουν ήδη αυξηθεί ως αποτέλεσμα της πανδημίας, τονίζει η ΕΨΕ. Αναμένεται όμως να αυξηθούν έτι περισσότερο, λόγω της επίδρασης και άλλων σημαντικών παγκόσμιων ψυχοπιεστικών καταστάσεων, όπως η κλιματική αλλαγή.

Οι πρόσφατες καταστροφικές πυρκαγιές και πλημμύρες στη χώρα μας, όντας συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, υπογραμμίζουν με δραματικό ρόλο το πόσο ευάλωτοι, και ψυχικά, είμαστε σε αυτή.

Ως φετινό θέμα της Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας επελέγη: «Η ψυχική υγεία είναι ανθρώπινο δικαίωμα». Στόχος να τονιστεί η ανάγκη εφαρμογής πολιτικών Υγείας, οι οποίες θα διασφαλίζουν ότι:

• Όλοι οι πάσχοντες θα λάβουν ποιοτική φροντίδα για την ψυχική υγεία εφόσον χρειαστεί
• Όλα τα δικαιώματα των ανθρώπων με ψυχική διαταραχή θα γίνονται σεβαστά.

Οι βασικές αρχές

Η ΕΨΕ τονίζει ότι οι βασικές αρχές που πρέπει να διέπουν τις κύριες στρατηγικές επιλογές για την ανάπτυξη ενός σύγχρονου και αποτελεσματικού σχεδίου προαγωγής της ψυχικής υγείας είναι:

• Η πρόσβαση σε αποτελεσματική και έγκαιρη πρόληψη που θα αφορά τόσο το γενικό πληθυσμό όσο και ειδικές ομάδες υψηλού κινδύνου (π.χ. άτομα από 12-25 ετών)
• Η πρόσβαση σε υψηλού επιπέδου φροντίδα και θεραπεία, πάντα σε συνθήκες αξιοπρέπειας
• Η κοινωνική επανένταξη όσων εκδήλωσαν κάποια ψυχική νόσο.

Απαιτείται η ανάπτυξη μονάδων ψυχικής υγείας που θα μπορούν να ανταποκριθούν στις σύγχρονες προκλήσεις παρέχοντας υπηρεσίες στην κοινότητα και θα βρίσκονται σε στενή σχέση με την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Σημαντική είναι η διασφάλιση της δικτύωση μεταξύ όλων των μονάδων ψυχικής υγείας μιας γεωγραφικής περιοχής, ώστε να εξασφαλίζεται η συνέχεια στη φροντίδα.

Το στίγμα σημαντικό εμπόδιο στην αναζήτηση θεραπείας

Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει σε προκαταλήψεις και στερεότυπα που αφορούν την ψυχική νόσο, επισημαίνει η ΕΨΕ. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι:

• Η συσχέτιση των σοβαρών ψυχικών διαταραχών με την επικινδυνότητα
• Το ανίατο των ψυχικών διαταραχών κ.λπ.

Τα στερεότυπα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό και την περιθωριοποίηση όσων πάσχουν από ψυχικές νόσους.

Το στίγμα είναι ένας από τους σημαντικούς παράγοντες που αποτρέπει τους πάσχοντες να απευθυνθούν εγκαίρως σε κάποιον ψυχίατρο και να λάβουν την ενδεικνυόμενη φροντίδα.

«Είναι σημαντικό όσοι έχουν δημόσιο λόγο να μην χρησιμοποιούν ψυχοπαθολογικούς όρους για να υποστηρίξουν την άποψη τους στα πλαίσια πολιτικών ή άλλων αντιπαραθέσεων», τονίζει η ΕΨΕ. «Με αυτό τον τρόπο διαιωνίζεται το στίγμα για την ψυχική νόσο ενώ δημιουργείται σύγχυση στους συμπολίτες μας για το τι είναι η ψυχική διαταραχή».

Η αυτονόητη συναισθηματική στήριξη και ο σεβασμός των ατόμων που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές από όλους μας πρέπει να συνδυάζεται με τη διασφάλιση από την μεριά της πολιτείας δικαιωμάτων όπως η εργασία και η στέγαση, καταλήγει.

Φωτογραφία: iStock