Ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις: 2.000 θάνατοι στην Ελλάδα μέσα σε ένα χρόνο, 35.000 καταλήγουν ετησίως στην Ευρώπη

Η ανάγκη αποτελεσματικής δράσης και συνεχούς επιτήρησης για την αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής που αυξάνει τους θανάτους από ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, τονίστηκε κατά τη διάρκεια της ημερίδας για τη Μικροβιακή Αντοχή με τίτλο: «Συντονιζόμαστε ενάντια στη Μικροβιακή Αντοχή: Περνώντας από τις Διαπιστώσεις στη Δράση» που έλαβε χώρα στις 26 Νοεμβρίου 2024 στην Αθήνα, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας εβδομάδας ενημέρωσης για τη μικροβιακή αντοχή και τα αντιβιοτικά, με τη συμμετοχή διακεκριμένων ομιλητών, εκπροσώπων της ακαδημαϊκής κοινότητας, γιατρών, ερευνητών και υπεύθυνων χάραξης πολιτικής υγείας.

«Το 2020 στην Ελλάδα καταγράφηκαν 2000 θάνατοι από πολυανθεκτικά μικρόβια σε πληθυσμό 10 περίπου εκατομμυρίων , στην Ιταλία 8000 θάνατοι σε πληθυσμό 45 εκατ., ενώ στη Σουηδία που έχει τον ίδιο πληθυσμό με την Ελλάδα καταγράφηκαν 300 θάνατοι από πολυανθεκτικά μικρόβια», ανέφερε στην ομιλία της κατά την έναρξη του συνεδρίου  η Ελένη Γιαμαρέλλου, Ομ. Καθηγήτρια Παθολογίας Ε.Κ.Π.Α. – Λοιμωξιολόγος, Διευθύντρια της Α’ Παθολογικής-Λοιμωξιολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου Υγεία, Επίτιμη Πρόεδρος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Χημειοθεραπείας, Μελος Academia Europaea, η οποία παρουσίασε ανησυχητικά στοιχεία για τη μικροβιακή αντοχή παγκοσμίως αλλά και στη χώρα μας.

Όπως ανέφερε, η χώρα μας παρά τα όποια μέτρα έχουν ληφθεί συνεχίζει να είναι πρώτη στην υπερκατανάλωση αντιβιοτικών αλλά και στις νοσοκομειακές λοιμώξεις.

Αναφερόμενη στα μέτρα που έχουν ληφθεί στην Ελλάδα για την αντιμετώπιση της ΜΑ, ανέφερε ότι ενώ από το 2014 υπάρχει ΦΕΚ που ορίζει ότι σε κάθε νοσοκομείο πρέπει να υπάρχει ομάδα επιτήρησης και ορθής διαχείρισης των αντιβιοτικών, αυτό δεν λειτουργεί παρά σε ελάχιστα νοσοκομεία.

Οι προτεινόμενοι τρόποι για τον περιορισμό της ΜΑ είπε η κ. Γιαμαρέλλου ότι είναι: α) Η πρόσληψη Παθολόγων-Λοιμωξιολόγων και Νοσηλευτών Ελέγχου Λοιμώξεων πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης β) Ο Λοιμωξιολόγος, που συγχρόνως θα είναι πρόεδρος της ΟΕΚΟΧΑ θα είναι ο Επιβλέπων (Leader) εφαρμόζοντας Antibiotic Stewardship για το νοσοκομείο του. Καθορίζει την λίστα των «υπό περιορισμό» αντιβιοτικών για τα οποία απαιτείται προέγκριση από τον Επιβλέποντα Λοιμωξιολόγο. Επιπλέον εφαρμόζει ανά τακτά χρονικά διαστήματα «Προοπτικό Έλεγχο» των ήδη χορηγουμένων αντιβιοτικών σε συνεργασία με τους θεράποντες ιατρούς στις διάφορες κλινικές του νοσοκομείου του γ) Η πρόσληψη Φαρμακοποιών με εξειδίκευση στην Κλινική Φαρμακολογία δ) Ανανέωση της σύνθεσης της ΟΕΚΟΧΑ και ε) Η συνεχής εκπαίδευση και μετεκπαίδευση των Κλινικών Ιατρών.

Μικροβιακή αντοχή: 35.000 άνθρωποι πεθαίνουν κατ’ έτος στην Ελλάδα

Ο Βιοπαθολόγος, Ομότιμος Καθηγητής Μικροβιολογίας της Δημόσιας Υγείας, Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας, Σχολή Δημόσιας Υγείας, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, Αλκιβιάδης Βατόπουλος, τόνισε ότι οι ανθρώπινες κοινωνίες επηρεάζουν και επηρεάζονται από το συνολικό περιβάλλον.

Διεθνείς Οργανισμοί, Πανεπιστήμια, Ινστιτούτα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, υποστηρίζουν το One Health, αναλαμβάνοντας δράση με την παραδοχή ότι η ανθρώπινη υγεία είναι αδιαχώριστη από την υγεία των ζώων και την ισορροπία των περιβάλλοντος, επομένως κάθε στρατηγική ανάπτυξης και προστασίας της Δημόσιας Υγείας θα πρέπει να αντιμετωπίζει τους παραπάνω τομείς ως ενιαίο σύνολο.

«Η αντιμετώπιση της Μικροβιακής Αντοχής αποτελεί προτεραιότητα για την ΕΕ για πάνω από 20 χρόνια», δήλωσε στην ομιλία της η Domenech Amado, Διευθύντρια DG SANTE.

Όπως ανέφερε, στην Ευρώπη ήδη κάθε χρόνο 35.000 άνθρωποι πεθαίνουν εξαιτίας μη θεραπεύσιμων λοιμώξεων ενώ υπολογίζεται ότι εάν δεν ληφθούν μέτρα μέχρι το 2050 παγκοσμίως θα έχουν χαθεί εξ’αιτίας της ΜΑ 14 εκατ. Άνθρωποι.

Για να πραγματοποιηθούν οι στόχοι που έχει θέσει η ΕΕ για το 2030 για την ΜΑ απαιτείται στενή συνεργασία μεταξύ των χωρών της Ευρώπης περιλαμβανομένης και της Ελλάδας τόνισε η κ. Amado. Όπως είπε χαρακτηριστικά «Στην Ευρώπη σε ότι αφορά τη ΜΑ πρέπει να σκεφτόμαστε σαν Ένας».

Τέλος η κ. Amado αναφέρθηκε στη νέα ευρωπαϊκή φαρμακευτικά νομοθεσία που προβλέπει exclusivity voucher για νέα αντιβιοτικά.

«Είναι σαφές ότι η αντιμετώπιση της αντιμικροβιακής αντοχής δεν μπορεί να γίνει από έναν μόνο τομέα ή φορέα. Χρειάζεται συντονισμένη προσπάθεια, κοινή δράση και συνεργασία από όλους τους εμπλεκόμενους. Στην Ένωση Ασθενών Ελλάδας, αναγνωρίζουμε τη σημασία της ενεργής συμμετοχής των ασθενών, καθώς είναι η κατανόηση και η υπευθυνότητα τους που μπορεί να οδηγήσει σε θετικά αποτελέσματα», επισήμανε στην εισήγησή της η Εύη Ορφανού, Μέλος Δ.Σ, Ένωση Ασθενών Ελλάδας, Πρόεδρος, Σύλλογος Καρκινοπαθών και Σπανίων Παθήσεων Νομού Έβρου “Μαζί για Ζωή”.

O Διευθυντής της Παθολογικής-Λοιμωξιολογικής Κλινικής του Metropolitan General, Καθηγητής Παθολογίας Ιατρικού Τμήματος Πανεπιστημίου Πατρών, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS, Χαράλαμπος Γώγος, ήταν ο συντονιστής της Ενότητας με θέμα «Μικροβιακή Αντοχή: Οι Διαστάσεις του Προβλήματος».

Μικροβιακή Αντοχή: Η «αόρατη» απειλή – Απαιτείται περισσότερη έρευνα

Η Kristine Peers, General Counsel, Executive Director Legal Affairs της EFPIA, στην ομιλία της τόνισε την επείγουσα ανάγκη για βιώσιμη αντιμικροβιακή έρευνα και ανάπτυξη για την που να υποστηρίζεται από τα κατάλληλα κίνητρα, και να μπορεί να διαδραματίσει βασικό ρόλο στην αντιμετώπιση της AMR. Κλείνοντας ανέφερε ότι μόνο με τη λήψη ταχείας, αποφασιστικής δράσης, μπορούμε να διατηρήσουμε τη σύγχρονη ιατρική και να διασφαλίσουμε ότι τα αντιμικροβιακά θα παραμείνουν ένα σωτήριο εργαλείο για τις μελλοντικές γενιές.

Στη συνέχεια ο καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Τμήμα Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, Χρήστος Λιονής, αναφέρθηκε στο SOCIOMED, Happy Patient και IMAGINE Project, στον ρόλο της Πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και στα συμπεράσματα ότι: η συνταγογραφική πρακτική στην ΠΦΥ προσδιορίζεται από πολλούς παράγοντες που η ανάλυση τους θα μπορούσε να επηρεάσει την ακατάλληλη συνταγογράφηση, οι συνδυασμένες παρεμβάσεις σε ιατρούς, φαρμακοποιούς και ασθενείς είναι πολλά υποσχόμενες, η ενημέρωση των ιατρών στην ΠΦΥ σε σχέση με την αντιμικροβιακή αντοχή δεν είναι αρκετή για την αλλαγή της συνταγογραφικής πρακτικής, ο ρόλος των φαρμακοποιών στης ασφάλεια και τη συμπληρωματική ενημέρωση των ασθενών μοιάζει σημαντικός, χρειάζεται όμως συντονισμός και ότι η συζευγμένη (διασυνδεδεμένη) ΠΦΥ φαίνεται να είναι απαραίτητη για τη μείωση της αντιμικροβιακής αντοχής.

Στη συνέχεια, ο Νικόλαος Σύψας, Παθολόγος – Λοιμωξιολόγος, Καθηγητής Παθολογικής Φυσιολογίας – Λοιμωξιολογίας, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Πρόεδρος Επιτροπής Νοσοκομειακών Λοιμώξεων, Επιστημονικός/Διοικητικός Υπεύθυνος Μονάδας Λοιμώξεων – COVID ΓΝΑ «Λαϊκό», εστίασε στη διάσταση του προβλήματος της Μικροβιακή Αντοχής ως μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του συστήματος υγείας.

Ο κος Σύψας τόνισε ότι η «αόρατη πανδημία» αποτελεί το σημαντικότερο πρόβλημα δημόσιας υγείας στην Ελλάδα. Ως δράσεις που προτείνονται είναι: η αναγνώριση του προβλήματος, η προτεραιότητα στην αντιμετώπιση του, η ανεύρεση πόρων, η συλλογή ποιοτικών στοιχείων επί του πεδίου, εθνικό πρόγραμμα αντιμετώπισης της αντοχής, η προσαρμογή του νομοθετικού πλαισίου καθώς και η εφαρμογή και διατήρηση του προγράμματος.

Ο ρόλος της ΜΕΘ στην μικροβιακή αντοχή

Η Ελένη Μάγειρα, Καθηγήτρια Εντατικής Θεραπείας-Παθολογίας, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Νοσοκομείο ΓΝΑ «ο Ευαγγελισμός» επισήμανε ότι η Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) επειδή αποτελεί «το νοσοκομείο» μέσα στο νοσοκομείο, όπου διασταυρώνονται ασθενείς από τα διάφορα τμήματα και την κοινότητα και ως εκ τούτου απαιτεί την ύπαρξη ισχυρής κουλτούρας ασφάλειας μεταξύ των γιατρών.

Η ΜΕΘ αποτελεί ζώνη υψηλού κινδύνου ανάπτυξης μικροβιακής αντοχής, αφού ο κίνδυνος αποικισμού των αρρώστων από πολυανθεκτικά παθογόνα μικρόβια, αυξάνεται γραμμικά κατά 1,41% ημερησίως για τις 30 πρώτες ημέρες νοσηλείας. Σημαντικός, τροποποιήσιμος, ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου εξέλιξης του αποικισμού από πολυανθεκτικά σε λοίμωξη είναι η υπερ-χρήση και η ακατάλληλη επιλογή των ευρέως φάσματος αντιμικροβιακών, σε αντίθεση με την απαιτούμενη κουλτούρα ασφάλειας στη ΜΕΘ.

Τέλος, η Ευτυχία Γιάγκου, Mέλος Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Νοσηλευτών Ελλάδος αναφέρθηκε στον σημαντικό ρόλο των Νοσηλευτών στην Αντιμικροβιακή Αντοχή, στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν και τις λύσεις που προτείνει η ΕΝΕ.

Στην κορυφή της πυραμίδας του προβλήματος οι Ελλάδα

Στην επόμενη ενότητα με συντονιστή τον Σπυρίδωνα Σαπουνά, Ιατρό Ενδοκρινολόγο, Β’ Αντιπρόεδρο Δ.Σ., Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκου (Ε.Ο.Φ) συζητήθηκαν οι πρωτοβουλίες για την Αντιμετώπιση του Προβλήματος στην Ελλάδα και Ευρώπη.

Ο Χρήστος Τριανταφύλλου, Project Officer Quality of Care, WHO Athens Quality of Care and Patient Safety Office, ανέπτυξε τις δράσεις και τη συμβολή του ΠΟΥ/Ευρώπης στην αντιμετώπιση της Μικροβιακής Αντοχής.

«Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε τον Νοέμβριο του 2022 το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (European Centre for Disease Prevention and Control-ECDC) εκτιμάται ότι, σε ολόκληρη την ΕΕ, την Ισλανδία και τη Νορβηγία, περισσότερα από 35. 000 άτομα πεθαίνουν κάθε χρόνο από λοιμώξεις από μικρόβια με αντοχή στα αντιβιοτικά. Οι λοιμώξεις αυτές επιφέρουν στην ΕΕ πρόσθετο κόστος υγειονομικής περίθαλψης ύψους 1,5 δισ. ευρώ και απώλειες στην παραγωγικότητα. H Ελλάδα είναι σταθερά ανάμεσα στις χώρες που έχουν υψηλή χρήση των αντιβιοτικών τόσο στην κοινότητα όσο και στα νοσοκομεία, ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζει και αυξημένη μικροβιακή αντοχή», τόνισε μεταξύ άλλων ο Θεοκλής Ζαούτης, Ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος CLEO, Καθηγητής Παιδιατρικής Β Τμημα ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», Ομότιμος Καθηγητής Παιδιατρικής στην Ιατρική Σχολή Perelman του Πανεπιστημίου της Pennsylvania, Τμήμα Λοιμωδών Νοσημάτων, Νοσοκομείο Παίδων Philadelphia (CHOP).

Στα βήματα που πρέπει να γίνουν ώστε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το πρόβλημα της Μικροβιακής Αντοχής στην Ελλάδα επικεντρώθηκαν οι ομιλητές σε στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Μικροβιακή Αντοχή: Οικοδομώντας ένα Βιώσιμο Μέλλον».

Απαντώντας σε ερώτηση του Καθηγητή Παθολογικής Φυσιολογίας – Λοιμωξιολογίας, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Νικόλαου Σύψα που συντόνιζε τη συζήτηση, η ΓΓ Γραμματέας Δημόσιας Υγείας Φωφώ Καλύβα, δήλωσε ότι το πρόβλημα της Μικροβιακής Αντοχής (ΜΑ) ήταν και εξακολουθεί να είναι προτεραιότητα για το Υπουργείο Υγείας, και αυτό φαίνεται και από τις νομοθετικές ρυθμίσεις και τις δράσεις που υλοποιούνται τόσο από τη ΓΓ Δημόσιας Υγείας όσο και από τον ΕΟΔΥ.

Η Ημερίδα πραγματοποιήθηκε με υποστηρικτές τις εταιρείες F anazitisi και PFIZER, Μedia Partner την εταιρεία Perception και χορηγούς επικοινωνίας τα μέσα FDaily, HealthMag, HealthView, HealthWeb, News4 Health και Onmed.