Ενημέρωση για τη μεταμόσχευση ήπατος μετά από μη αναστρέψιμες βλάβες

Οι ασθενείς που χρειάζεται να υποβληθούν σε μεταμόσχευση ήπατος συνήθως πάσχουν από : α) οξεία ηπατική ανεπάρκεια (ή αλλιώς κεραυνοβόλο ηπατίτιδα), β) χρόνια ηπατική ανεπάρκεια (ή αλλιώς μη αντιρροπούμενη κίρρωση) με επιπλοκές όπως κιρσορραγία, ασκιτική συλλογή και εγκεφαλοπάθεια, γ) ηπατοκυτταρικό καρκίνο (ΗΚΚ).

Το γεγονός ότι το ήπαρ χρειάζεται να αντικατασταθεί όταν έχει υποστεί μη αναστρέψιμη βλάβη οφείλεται στην τεράστια σημασία που έχει για τον οργανισμό η φυσιολογική ηπατική λειτουργία.

Επιπλέον, σε αντίθεση με τους νεφρούς, δεν υπάρχει τεχνητό ήπαρ προκειμένου να υποκατασταθεί η ηπατική λειτουργία για κάποιο χρονικό διάστημα. Αυτός είναι και ο λόγος, για τον οποίο η επιβίωση των ασθενών με ηπατική ανεπάρκεια εξαρτάται απόλυτα από τους δότες ήπατος.

Οι τελευταίοι συνήθως είναι άτομα που βρίσκονται σε εγκεφαλικό θάνατο, δηλαδή έχουν υποστεί βαριά μη αναστρέψιμη εγκεφαλική βλάβη (συνήθως λόγω κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης ή σοβαρού αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου) και οι ζωτικές λειτουργίες της καρδιάς και των πνευμόνων διατηρούνται μόνο με μηχανικά μέσα. Εναλλακτικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα ικανό κομμάτι ήπατος από ένα ζωντανό δότη (που είναι συγγενής του ασθενούς και εφόσον πληρούνται σειρά προϋποθέσεων).

Ο ασθενής

Ο ασθενής με ένδειξη μεταμόσχευσης ήπατος θα πρέπει να παραπεμφθεί σε κέντρο μεταμόσχευσης προκειμένου να εκτιμηθούν σειρά παραγόντων που χρήζουν ειδικής αξιολόγησης και να αποφασιστεί η τοποθέτησή του στη λίστα μεταμόσχευσης ήπατος. Όσο βαρύτερη η ηπατική νόσος τόσο υψηλότερα τοποθετείται ο ασθενής στη λίστα και αποκτά μεγαλύτερη προτεραιότητα λήψης ηπατικού μοσχεύματος.

Η εκτίμηση της βαρύτητας της ηπατικής νόσου γίνεται πια με αντικειμενικά κριτήρια. Έτσι, διεθνώς (αλλά και στη χώρα μας) έχει καθιερωθεί το MELD σκορ ως βάση αξιολόγησης και ιεράρχησης στην λίστα για μεταμόσχευση ήπατος. Όταν βρεθεί συμβατό μόσχευμα συνυπολογίζονται και άλλοι σημαντικοί παράγοντες, όπως η συμβατότητα ομάδας αίματος και σωματομετρικών παραμέτρων μεταξύ δότη και υποψήφιου λήπτη. Ασθενείς που θα ζούσαν μόλις για λίγες εβδομάδες ή μήνες, μετά τη μεταμόσχευση μπορούν να έχουν 5ετή επιβίωση που ανέρχεται στο 70% με εξαιρετική ποιότητα ζωής.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Η διενέργεια μεταμοσχεύσεων ήπατος στην Ελλάδα διέπεται από τους ίδιους κανόνες που ισχύουν διεθνώς και ήδη αναφερθήκαν προηγουμένως. Δυστυχώς στη χώρα μας διενεργούνται μεταμοσχεύσεις μόνο από πτωματικό και όχι από ζώντα δότη.

Μέχρι πρόσφατα λειτουργούσε μόνο ένα μεταμοσχευτικό κέντρο ήπατος στο «Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, ενώ πρόσφατα ξεκίνησε να λειτουργεί μεταμοσχευτικό κέντρο ήπατος και στο «Λαϊκό» Νοσοκομείο Αθηνών. Σημαντικό μειονέκτημα παραμένει η μεγάλη έλλειψη ηπατικών μοσχευμάτων, για την οποία χρειάζεται να γίνουν εντονότερες και πιο συντονισμένες προσπάθειες. Χαρακτηριστικά, κατά την τελευταία 5ετία, πάνω από 300 ασθενείς χρειάστηκε να ενταχθούν στη λίστα μεταμόσχευσης ήπατος, αλλά μόνο το 40% περίπου μεταμοσχεύτηκε ενώ 20% περίπου των ασθενών κατέληξε πριν προλάβει να μεταμοσχευτεί.

Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Ήπατος

Η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Ήπατος (Ε.Ε.Μ.Η.) δραστηριοποιείται έντονα στο χώρο των οξέων και χρόνιων νοσημάτων του ήπατος. Επιπλέον, η Ε.Ε.Μ.Η έχει συνεχή προσφορά στην ενημέρωση, την πρόληψη και τη θεραπεία των ασθενών με ηπατολογικά νοσήματα. Η ανάπτυξη της επικοινωνίας και ενημέρωσης με τους επαγγελματίες υγείας, τους ασθενείς, αλλά και εκείνους που ενδιαφέρονται να ενημερωθούν γενικότερα, είτε ανήκουν στο χώρο της υγείας είτε όχι, αποτέλεσε και θα αποτελεί πρωταρχική μέριμνα της Ε.Ε.Μ.Η.

Στο πλαίσιο της διαρκούς ενημέρωσης, η ΕΕΜΗ συμμετέχει, αλλά και διενεργεί η ίδια καμπάνιες με στόχο την επαγρύπνηση του κοινού. Επιπλέον, η συνεχής ροή ειδήσεων σε έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, αποτελεί μεγάλης σημασίας ενέργεια, αφού η προσβασιμότητα είναι εύκολη και άμεση για τον κάθε πολίτη.

Σε αυτά τα πλαίσια οργανώνει την ανοικτή για το κοινό ενημερωτική εκδήλωση για τη μεταμόσχευση ήπατος σε συνεργασία με τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) και τους σχετιζόμενους συλλόγους ασθενών στις 26 Ιανουαρίου 2018 στο Ξενοδοχείο Royal Olympic, στην Αθήνα. Σας καλούμε όλους για μια εκ βαθέων εποικοδομητική συζήτηση.