Συνέδριο ΕΣΔΥ: Οι μεταρρυθμίσεις απαραίτητες με τον χρόνο να πιέζει και το προσδόκιμο ζωής να προβληματίζει

Στην ομιλία του με θέμα «Δημόσια Υγεία: η αναγκαιότητα επανασχεδιασμού και ανασυγκρότησης», την οποία συντόνισαν ο καθηγητής, Γιάννης Κυριόπουλος και ο Γιώργος Ντουνιάς (Τομέας Επαγγελματικής και Βιομηχανικής Υγιεινής της ΕΣΔΥ), ο γενικός γραμματέας Δημόσιας Διοίκησης περιέγραψε την σημερινή πραγματικότητα εντοπίζοντας τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, αναγνωρίζοντας τους μείζονες κινδύνους για την υγεία και περιγράφοντας τους βασικούς άξονες της πολιτικής που η Πολιτεία καλείται να αναπτύξει για τη βελτίωση της κατάστασης.

Μεγάλοι κίνδυνοι για την υγεία όπως είναι το κάπνισμα, η κατάχρηση οινοπνευματωδών, η ανεπαρκής κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, η ανεπαρκής κατανάλωση ψαριού και η υπερκατανάλωση κόκκινου κρέατος, η έλλειψη φυσικής άσκησης, η παχυσαρκία, αλλά και επιβαρρυντικοί παράγοντες όπως είναι η ανεργία και η φτώχεια, συντελούν στην επιδείνωση της δημόσιας Υγείας. Η διαχείριση των κινδύνων αυτών πρέπει να γίνεται στο επίπεδο τόσο της πρωτογενούς όσο και της δευτερογενούς πρόληψης. Δηλαδή με δράσεις όπως είναι ο προσυμπτωματικός έλεγχος, τα εθνικά σχέδια δράσης, η επιτήρηση, οι περιοδικοί έλεγχοι και το μητρώο χρόνιων νοσημάτων, ενώ εστιάζει σε νοσήματα με μεγάλη εξάπλωση (σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση, ΧΑΠ κλπ).

Η στρατηγική για την υγεία καλείται να τολμήσει γενναίες διαρθρωτικές αλλαγές: αναμόρφωση, επικαιροποίηση και μεταρρύθμιση του νομοθετικού πλαισίου άσκησης και εφαρμογής της Δημόσιας Υγείας, αποκέντρωση των υπηρεσιών, ισχυροποίηση της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας.

Η Πολιτεία θα πρέπει επίσης να επενδύσει στην ενδυνάμωση όλων των επαγγελματιών υγείας και να τους προσφέρει αρμοδιότητες αδειοδότησης και ελέγχου στους τομείς των τροφίμων, του περιβάλλοντος και της εργασίας.

Ακολούθησε στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Πολιτική και Οικονομία της Δημόσιας Υγείας», την οποία συντόνισαν οι Ελπίδα Πάβη (DDS, MPH, PhD, Επιμελήτρια, ΕΣΔΥ) και Δώρα Σταύρου (Δ/ντρια Δημόσιας Υγείας ΕΣΥ, Υπουργείο Υγείας).

Στη στρογγυλή τράπεζα που ακολούθησε, πρώτος πήρε το λόγο ο Αλέξης Μπένος, καθηγητής Υγιεινής, Κοινωνικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ο οποίος μίλησε με θέμα «Η πρόκληση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας – Αν όχι σήμερα, πότε;». Ο κύριος Μπένος περιέγραψε τον τρόπο με τον οποίο η λιτότητα δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, προκαλώντας αύξηση των αναγκών οι οποίες, στη συνέχεια, προσκρούουν στην αποδιάρθωση των υπηρεσιών.

Εντέλει επικρατεί ο λεγόμενος inverse care law, σύμφωνα με τον οποίο τις υπηρεσίες υγείας καταναλώνουν οι νέοι, πλούσιοι και υγιείς, τη στιγμή που οι αδύναμες ομάδες του πληθυσμού, λόγω των οικονομικών φραγμών, στερούνται την αναγκαία πρόσβαση σε αυτές. Ο κύριος Μπένος αναφέρθηκε στα χαρακτηριστικά της ΠΦΥ σήμερα και επεσήμανε ότι, 37 χρόνια μετά την Alma Ata, επιχειρήθηκαν και πάλι μεταρρυθμίσεις με «παλιά υλικά».

Η δομή του Εθνικού Δικτύου Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας θα πρέπει να περιλαμβάνει, σε πρώτο επίπεδο, μονάδες φροντίδας υγείας γειτονιάς και περιφερειακά ιατρεία και, σε δεύτερο επίπεδο, Μονάδα Αναφοράς ΠΦΥ (ΜΑΠΦΥ). Έτσι εξυπηρετούνται αποτελεσματικότερα οι στόχοι της ΠΦΥ: εκτίμηση των αναγκών υγείας της κοινότητας, σχεδιασμός και εφαρμογή προγραμμάτων (πρόληψης νοσημάτων, προαγωγής της υγείας), καθώς και εκτίμηση και παρέμβαση σχετικά με τις συνθήκες υγιεινής διαβίωσης στο σπίτι, τη γειτονιά, την εργασία, το σχολείο.

Στην παρουσίασή του με τίτλο «Προτεραιότητες δημόσιας υγείας σε περίοδο οικονομικής κρίσης», ο καθηγητής Ιατρικής (ΕΚΠΑ) Γιάννης Τούντας, εξήγησε ότι, παρόλο που τα λοιμώδη νοσήματα παρουσίασαν έξαρση στην εποχή της κρίσης, η συνολική εικόνα δεν είναι τόσο απογοητευτική όσο σε άλλα κράτη που έχουν βιώσει την κρίση. Ως προς τους λοιπούς παράγοντες κινδύνου για την υγεία, το κάπνισμα παρουσιάζει τάσεις μείωσης από το 2006, κι αυτή η τάση καταγράφεται και στα χρόνια της κρίσης.

Στη διατροφή καταγράφεται στροφή προς το σπιτικό, αλλά όχι το υγιεινό φαγητό (φρούτα, λαχανικά, ψάρι, δημητριακά) και το φτηνό, κακής ποιότητας φαγητό έξω από το σπίτι, κάτι που, σε συνδυασμό με την έλλειψη φυσικής άσκησης, έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της παχυσαρκίας.

«Εκτίμηση κινδύνων-αναγκών και διαχείριση απειλών Δημόσιας Υγείας» ήταν ο τίτλος της παρουσίασης της Αθηνάς Λινού, καθηγήτριας και διευθύντριας του Εργαστηρίου Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Προέδρου του Ινστιτούτου Προληπτικής, Περιβαλλοντολογικής και Εργασιακής Ιατρικής «Prolepsis». Η κ. Λινού είπε ότι μας ενδιαφέρει κυρίως η πληθυσμιακή (όχι η ατομική) εκτίμηση κινδύνων δημόσιας υγείας, η οποία παρέχει τη δυνατότητα καθορισμού προτεραιοτήτων, σχεδιασμού και ικανοποιητικής διαχείρισης προβλημάτων, και είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε περιόδους οικονομικής κρίσης. Διέκρινε τους κινδύνους σε έκτακτες ανάγκες-κρίσεις και διαρκείς-χρόνιες απειλές, και ανέλυσε δύο παραδείγματα διαχείρισής τους: αυτό της παιδικής παχυσαρκίας και εκείνο του προσφυγικού. Εργαλεία για την αντιμετώπισή τους αποτελούν ο σχεδιασμός και ο σωστός προγραμματισμός, η ετοιμότητα, ο καθορισμός προτεραιοτήτων, η εκτίμηση αναγκών και η επικοινωνία.