Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συζήτησης της Επίκαιρης Ερώτησης και του διαλόγου που έλαβε χώρα μ τον υπουργό Υγείας, Ανδρέα Ξανθό:
ΙΑΣΩΝ ΦΩΤΗΛΑΣ:
Κύριε Υπουργέ, επειδή μας ακούει ο κόσμος, θα ήθελα να πω ότι για κάποιους μπορεί να μη φαντάζει και πάρα πολύ επίκαιρη σήμερα η ερώτηση για τον ιό του Δυτικού Νείλου, γιατί ούτως ή άλλως είμαστε εκτός εποχής. Δεν περιμένουμε κρούσματα. Τα κουνούπια δεν υπάρχουν τώρα. Η ερώτηση, όμως, είναι πάρα πολύ επίκαιρη, διότι όπως λέει και ο σοφός λαός «των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν». Άρα, λοιπόν, σήμερα πρέπει να ετοιμάσουμε το σχέδιο, ώστε να βρεθούμε του χρόνου σε καλύτερη κατάσταση από αυτή που αντιμετωπίσαμε φέτος.
Το 2018, λοιπόν, είχαμε στη χώρα μας μια πρωτοφανή απώλεια ζωών συμπολιτών μας. Συγκεκριμένα, είχαμε σαράντα επτά νεκρούς και τριακόσια δέκα έξι κρούσματα από τον ιό του Δυτικού Νείλου, ο οποίος μεταδίδεται κυρίως μέσω του τσιμπήματος μολυσμένων κοινών κουνουπιών.
Αναφέρθηκα στον πρωτοφανή αυτό αριθμό στα μεταπολιτευτικά χρονικά, γιατί αποδεικνύεται ότι τα θύματα σταμάτησαν μόνο και μόνο γιατί σταμάτησαν να υπάρχουν κουνούπια και όχι γιατί υπήρχε κάποιο αποτέλεσμα ή όποια δράση αντιμετώπισης του προβλήματος. Και όπως είπα ξανά, φέρνω προς συζήτηση το θέμα σήμερα, γιατί ανησυχώ για τη στρατηγική που θα ακολουθήσετε -και αν υπάρχει και ποια είναι αυτή- για το 2019.
Στην τραγική δε αδράνεια που επιδείξατε συνέβαλε συνδυαστικά και το πρόβλημα με τις ΜΕΘ, γιατί αφενός υπάρχει ανεπαρκής αριθμό σε διαθεσιμότητα κλινών σε ΜΕΘ, αλλά αφετέρου όταν οι κλίνες εντατικής θεραπείας καταλαμβάνονται από τα περιστατικά του ιού του Δυτικού Νείλου προκαλείται αδυναμία αντιμετώπισης των άλλων περιστατικών. Υπήρξε, λοιπόν, σαφές έλλειμμα και παράλειψη ενεργειών του κράτους και έκθεση του πληθυσμού σε κίνδυνο και απειλή της υγείας, αφού οι αρμόδιες αρχές άφησαν αθωράκιστους τους πολίτες.
Προβήκατε –θα πω – σε δεύτερο χρόνο σε κάποια πρόχειρα και αποσπασματικά μέτρα για να αντιμετωπίσετε τις συνέπειες, όπως για παράδειγμα το ότι συγκαλέσατε στα τέλη Αυγούστου όλως επικοινωνιακά – θα έλεγα – ευρείες συσκέψεις για τη λήψη μέτρων. Αυτό, όμως, δεν σώζει την κατάσταση.
Τελειώνω, κάνοντας τρεις συγκεκριμένες ερωτήσεις:
· Γιατί αργήσατε να προβείτε σε όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποτροπή λοίμωξης από τον ιό;
· Ποια είναι η στρατηγική σας για το 2019 και σε τι θα διαφέρει από αυτή του 2018, που δεν μπορούμε να πούμε ότι ήταν επιτυχής;
· Θα αναζητηθούν ευθύνες από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου για την αδράνεια τα κρίσιμα έτη 2016 και 2017, αλλά και το 2018 που οδήγησε σε αυτό το αποτέλεσμα;
Σας ευχαριστώ.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΞΑΝΘΟΣ:
Αγαπητέ συνάδελφε, νομίζω ότι το θέμα το οποίο θίγετε στην ερώτηση αναδεικνύει μια συζήτηση που αφορά τις υπηρεσίες δημόσιας υγείας της χώρας μας, τον τρόπο με τον οποίο είναι οργανωμένες και το ερώτημα αν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες προκλήσεις που υπάρχουν στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας. Αυτό είναι το κρίσιμο ερώτημα.
Νομίζω ότι κάνετε ένα μεθοδολογικό λάθος. Κάνετε ένα λάθος που δεν έχει καμία επιστημονική βάση. Αν ανατρέξει κανείς, έστω και λίγο σε βιβλιογραφία, όσον αφορά την επιδημιολογία, καταλαβαίνει ότι δεν μπορούμε να συγκρίνουμε κρούσματα και φυσικά θανάτους. Διότι σταθερά ένα ποσοστό πάντα από τα κρούσματα – και λόγω του ιού του Δυτικού Νείλου που έχουν συμπτώματα στο κεντρικό νευρικό σύστημα – της τάξης του 15% έχει δυστυχώς άσχημη κατάληξη.
Δεν μπορούμε, λοιπόν, να συγκρίνουμε κρούσματα ανά έτος και να βγάζουμε πολιτικά συμπεράσματα, διότι πολύ απλά ο ιός του Δυτικού Νείλου έχει εγκατασταθεί στην Ευρώπη και έχει μια παγκόσμια διασπορά. Τώρα, έχει εγκατασταθεί στην Ευρώπη σταθερά τα τελευταία δέκα χρόνια, ιδιαίτερα στην κεντρική και νότια Ευρώπη. Η διακύμανση των κρουσμάτων είναι περίπου πανομοιότυπη σε όλες τις χώρες.
Χρονιά έξαρσης
Φέτος ειδικά, που ήταν όντως μία χρονιά πολύ μεγάλης επιδημικής έξαρσης, είχαμε κρούσματα σε Ιταλία, Σερβία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Ισραήλ, Κροατία, Γαλλία, Αυστρία και πάρα πολλές άλλες χώρες. Και μάλιστα – αυτό είναι το πιο ενδιαφέρον – σε όλες αυτές τις χώρες τα κρούσματα του 2018 ήταν αθροιστικά περισσότερα από τα κρούσματα της τελευταίας πενταετίας. Αυτό για διάφορους λόγους που σας λέω ευθέως είναι υπό διερεύνηση και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων, το ECDC.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί ότι υπάρχει σχέση – συσχέτιση με τις κλιματολογικές συνθήκες ειδικά της φετινής χρονιάς, δηλαδή με το γεγονός των πρώιμων βροχοπτώσεων στην αρχή του καλοκαιριού και πολύ θερμής περιόδου την άνοιξη. Υπήρξε, λοιπόν, αυτή η συρροή κρουσμάτων.
Θεωρώ πραγματικά ότι είναι απολύτως αντιεπιστημονικό να γίνεται αυτή η σύγκρουση, διότι, αγαπητέ μου συνάδελφε, δεν οφείλεται σε παρέμβαση της Κυβέρνησης ή του Υπουργού ή των υπηρεσιών δημόσιας υγείας της χώρας, αλλά σε άλλους πολλαπλούς επιδημιολογικούς παράγοντες.
Για παράδειγμα, όπως το 2015 και το 2016 που είχαμε μηδενικά κρούσματα δεν βγήκε τότε η Κυβέρνηση να επαίρεται ότι φέτος έχουμε μηδενικά κρούσματα, έτσι δεν μπορεί να εγκαλείται η Κυβέρνηση που το 2018 είχαμε όντως αυτό τον αυξημένο αριθμό και κρουσμάτων και λοιμώξεων στο κεντρικό αναπνευστικό σύστημα και θανάτων.
Θεωρώ, δηλαδή, ότι χρειάζεται μία μεγαλύτερη σοβαρότητα όταν αντιμετωπίζουμε θέματα δημόσιας υγείας.
Έχουμε στη χώρα μας αξιόπιστους και έγκυρους επιστημονικούς οργανισμούς, όπως είναι το ΚΕΕΛΠΝΟ, όπως είναι οι αρμόδιες επιστημονικές επιτροπές που έχουν συγκροτηθεί για να παρακολουθούν τη διακύμανση αυτών των λοιμωδών νοσημάτων που μεταδίδονται με ξενιστές. Είμαστε σε απόλυτη συνεργασία με τα θεσμοθετημένα επιστημονικά όργανα της Ευρώπης. Από πουθενά δεν έχουμε αναφορά και καταγγελία για ανεξήγητη έξαρση κρουσμάτων στη χώρα μας.
Η διακύμανση ήταν περίπου αυτή η οποία συνέβαινε σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Και βεβαίως είναι αντικείμενο και ερευνητικών προγραμμάτων, που είναι σε εξέλιξη αυτή την περίοδο από το ECDC, για να προσδιοριστούν οι παράγοντες της ιδιαίτερης επιδημικής έξαρσης και της λοιμογονικότητας του ιού το 2018.
Θεωρώ, λοιπόν, ότι ούτε εγκληματική αδράνεια υπήρξε ούτε πλημμελής αντίδραση, όπως λέτε στην ερώτησή σας, ούτε η χώρα αθωράκιστη είναι. Θυμίζω ότι πολλές φορές υπήρχαν προφητείες σε αυτή τη χώρα για υγειονομικές βόμβες που θα ενεργοποιηθούν, για καταρρεύσεις του συστήματος δημόσιας υγείας, για διάλυση του ΕΣΥ και λοιπά. Αυτά όλα διαψεύσθηκαν παταγωδώς από τη ζωή.
Έχουμε εξαιρετικούς επιστήμονες στη χώρα, ανθρώπους που ασχολούνται με τις λοιμώξεις και με την επιδημιολογία των λοιμώξεων. Παρακολουθούν και υπάρχει σοβαρό σύστημα επιδημιολογικής επιτήρησης και προφανώς αυτοί έχουν και την ευθύνη να εισηγούνται στην πολιτεία τα αρμόδια μέτρα.
Η υπόθεση του Δυτικού Νείλου είναι πολυπαραγοντική.
Χρειάζονται και μέτρα συστηματικής καταπολέμησης των κουνουπιών, που αρμοδιότητα εδώ έχουν οι δήμοι και οι περιφέρειες της χώρας και το Υπουργείο δίνει τις κατάλληλες οδηγίες στην αρχή του χρόνου. Υπάρχουν και μέτρα ατομικής προστασίας από τον κάθε πολίτη για τα κοινά κουνούπια τα οποία μεταδίδουν τη νόσο. Υπάρχει, βεβαίως, και ανάγκη να παίρνουμε και μέτρα, ειδικά για το αίμα, σε περιοχές που ενδημεί.
Υπάρχουν οι λεγόμενες επηρεαζόμενες περιοχές και εκεί με ευθύνη του ΕΚΕΑ και του Κέντρου Αιμοεπαγρύπνησης γίνονται παρεμβάσεις και αναστέλλεται η αιμοδοσία από πολίτες που ζουν σε αυτές τις περιοχές, έτσι ώστε να μην υπάρχει ο παραμικρός κίνδυνος μετάδοσης.
Υπάρχει, λοιπόν, υγειονομική ασφάλεια στη χώρα. Είμαστε προετοιμασμένοι να διαχειριζόμαστε τα κρούσματα τα οποία συμβαίνουν ούτως ή άλλως. Είναι διασυνοριακή πια αυτή η απειλή. Συμβαίνει σε όλες τις χώρες που βρίσκονται στην ίδια γεωγραφική ενότητα. Έτσι ακριβώς συμβαίνει και στη χώρα μας.
ΙΑΣΩΝ ΦΩΤΗΛΑΣ:
Κύριε Υπουργέ, σας άκουσα με προσοχή και οι απαντήσεις σας οφείλω να ομολογήσω ότι περισσότερο με ανησυχούν παρά με καθησυχάζουν. Μου είπατε ότι το κράτος έκανε ό,τι έπρεπε να κάνει, ότι τα έκανε όλα καλά. Όμως, οι νεκροί έφτασαν τους σαράντα επτά. Αυτό δεν αμφισβητείται. Είχαμε σαράντα επτά νεκρούς.
Όσο για το κατά πόσον ανησυχεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και κατά πόσον αυτός ο αριθμός είναι ίδιος αναλογικά με όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, να καταθέσω στα Πρακτικά ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανησυχεί για τον ιό του Δυτικού Νείλου στην Ελλάδα, η δε χώρα μας είναι τρίτη σε κρούσματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά τη Σερβία, όπως είπατε και την Ιταλία.
Είπατε – και είναι πολύ σωστό – ότι το 2015 είχαμε μηδενικά κρούσματα, το 2016 είχαμε κάτι ελάχιστο, ίσως πάλι μηδενικό, αλλά ελάχιστο, τέλος πάντων.
Σας είπα και πριν τι λέει ο σοφός λαός: «Των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν». Αυτό έγινε γιατί την τετραετία 2010 – 2014 εγκαίρως και συστηματικά το ΚΕΕΛΠΝΟ προχώρησε -σε συνεργασία με πανεπιστήμια και άλλους φορείς του Δημοσίου- σε μια σειρά από μέτρα τόσο πρόληψης όσο και καταστολής κατά του ιού.
Σας τα καταθέσαμε με την υπ. αριθμ. 1208/2018 ερώτηση του Τομέα Υγείας της Νέας Δημοκρατίας.
Και αυτά τα μέτρα οδήγησαν στην εξάλειψη των κρουσμάτων τόσο του ιού του Δυτικού Νείλου όσο και της ελονοσίας.
Ενεργοποιήσατε το πρόγραμμα ΜΕΡΟΠΗ, το οποίο το βρήκατε, δεν το φτιάξατε, το είχε φτιάξει η προηγούμενη κυβέρνηση. Καταργήσατε, όμως και σταματήσατε το πρόγραμμα MALWEST, το οποίο υπήρχε και προφανώς, είχε δώσει τα αποτελέσματά του, γιατί όπως και εσείς ομολογείτε, το 2015 και το 2016 δεν είχαμε κρούσματα, ακριβώς γιατί το πρόγραμμα MALWEST και το ΚΕΕΛΠΝΟ είχαν κάνει το προηγούμενο διάστημα σωστά τη δουλειά τους.
Τον Αύγουστο του 2018, κύριε Υπουργέ, έκανα μία δημόσια δήλωση, εκφράζοντας την ανησυχία μου γιατί ο αριθμός των νεκρών τότε είχε φτάσει τους έντεκα. Απαντήσατε σε αυτή τη δήλωσή μου και είπατε ότι δεν υπήρχε λόγος ανησυχίας. Θέλω να πιστεύω ότι τότε δεν φανταζόσασταν, δίνοντάς μου αυτή την απάντηση, ότι τα κρούσματα και οι νεκροί θα τετραπλασιάζονταν, γιατί από τους έντεκα φθάσαμε στους σαράντα επτά.
Άρα, προφανώς, κακώς δεν είχατε λόγους ανησυχίας τον Αύγουστο του 2018, όταν τα κρούσματα από τότε που εσείς δεν ανησυχούσατε μέχρι και σήμερα έχουν τετραπλασιαστεί.
Αυτά που δεν άκουσα δε με καθησυχάζουν, καθώς δεν έχω λόγους να πιστεύω ότι αφού μέχρι σήμερα δεν προβήκατε σε καμιά ενέργεια, αύριο δε θα έχουμε και πάλι κρούσματα.
Σας ευχαριστώ.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΞΑΝΘΟΣ:
Ποτέ δεν έχω πει, αγαπητέ συνάδελφε, ότι είναι όλα καλώς καμωμένα στο σύστημα υγείας και στις υπηρεσίες δημόσιας υγείας που εποπτεύουν αυτό το πολύ ευαίσθητο πεδίο των λοιμώξεων.
Αυτό που λέω είναι ότι έχουμε έγκυρους και αξιόπιστους μηχανισμούς και εξαιρετικούς επιστήμονες, οι οποίοι είναι σε εγρήγορση και ότι δεν χρειάζεται να δημιουργούμε κλίμα υγειονομικής ανασφάλειας και πανικού στην κοινωνία. Αυτή είναι η ουσία του θέματος και θεωρώ ότι είναι πραγματικά αντιεπιστημονικό και απαράδεκτο και λαϊκίστικο και δημαγωγικό να μετράτε κάθε χρόνο λοιμώξεις, θανάτους και νούμερα από επιδημίες και να προσπαθείτε να βγάλετε από αυτό πολιτικά συμπεράσματα.
Αυτά δεν γίνονται σε καμιά σοβαρή και πολιτισμένη χώρα του κόσμου. Μόνο σε αυτή τη χώρα γίνονται αυτά τα πράγματα και αποτελεί πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης το αν έχουμε έξαρση της ιλαράς, η οποία υπήρξε σε όλη την Ευρώπη.
ΙΑΣΩΝ ΦΩΤΗΛΑΣ:
Έχετε κοντή μνήμη, όμως, κύριε Υπουργέ.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΞΑΝΘΟΣ:
Να σας πω κάτι; Ως προς αυτά εσείς δικαιολογήστε κατά μια έννοια, διότι εδώ έβγαιναν ολόκληροι ιατρικοί σύλλογοι το 2016 και μας έλεγαν ότι εγκληματούμε απέναντι στην κοινωνία, διότι είχαμε αυξημένη λοιμογονικότητα του ενδημικού στελέχους της γρίπης, όπως σε όλη την Ευρώπη και είχαμε αυξημένο αριθμό κρουσμάτων. Την επόμενη φορά, που άλλαξε το στέλεχος και μειώθηκαν τα κρούσματα, δεν ακούσαμε κουβέντα.
Δεν μπορούν, λοιπόν, να λέγονται αυτά τα πράγματα. Είναι πολύ σοβαρή υπόθεση η δημόσια υγεία, αγαπητέ μου συνάδελφε, για να γίνεται αντικείμενο μικροπολιτικής και μάλιστα, με αυτούς τους όρους. Σας παρακαλώ πάρα πολύ! Μπορείτε να μελετήσετε, μπορείτε να μιλήσετε με τους επιστήμονες της χώρας, με τους επιδημιολόγους.
Έχουμε συστηματική επικοινωνία με το ECDC, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και το γραφείο του στην Ελλάδα, έχουμε ενσωματώσει στο θεματικό πεδίο και τα νοσήματα που μεταδίδονται μέσω διαβιβαστών ακριβώς για λόγους ευαισθησίας, για να έχουμε την τεχνογνωσία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οργανώνουμε ημερίδες και σεμινάρια και μετεκπαιδεύεται συνεχώς το ανθρώπινο δυναμικό του συστήματος στις νέες προσεγγίσεις και πραγματικά, προσπαθούμε να παίρνουμε όλα τα κατάλληλα μέτρα, έτσι ώστε η χώρα μας να μην υστερεί και να έχει τα αντανακλαστικά που πρέπει σε αυτές τις περιπτώσεις.
ΜΕΘ
Όσον αφορά στο θέμα των ΜΕΘ – και θα κλείσω με αυτό – επιτρέψτε μου να πω ότι οι ΜΕΘ και το ότι έχουμε κλίνες οι οποίες έχουν αναπτυχθεί, αλλά δεν λειτουργούν λόγω έλλειψης προσωπικού ήταν ένα διαχρονικό πρόβλημα του συστήματος υγείας τα τελευταία δεκαπέντε με είκοσι χρόνια.
Υπήρξε πολύ μεγάλη επιδείνωση την περίοδο της κρίσης, αλλά αυτή την περίοδο, αγαπητέ συνάδελφε – και υπάρχουν διαθέσιμα τα στοιχεία του ΕΚΕΠΥ – έχουμε τον μικρότερο αριθμό κλειστών κλινών εντατικής της τελευταίας δεκαπενταετίας. Έχουμε, δηλαδή, σε σύνολο εξακοσίων δεκαπέντε αναπτυγμένων κλινών λειτουργούσες πεντακόσιες πενήντα δύο.
Έχουμε μόνο εξήντα τρεις κλειστές κλίνες, που δεν μπορούν να λειτουργήσουν λόγω έλλειψης προσωπικού και καταβάλλουμε μια προσπάθεια αυτή την περίοδο μέσα από τον θεσμό του λοιπού… Τα στοιχεία είναι του Νοεμβρίου του 2018. Θα σας πω την εικόνα το 2011 και το 2014.
Σήμερα, λοιπόν, έχουμε εξήντα τρεις που δεν λειτουργούν λόγω προβλημάτων στελέχωσης. Το 2011 είχαμε εκατόν πενήντα τέσσερις και το 2014 είχαμε εκατόν τρεις.
Το αφήγημα, λοιπόν, ότι τα πράγματα και στον τομέα της υγείας και στον ευαίσθητο χώρο των υπηρεσιών δημόσιας υγείας πάνε από το κακό στο χειρότερο, ότι η χώρα είναι ξέφραγο αμπέλι απέναντι στους ιούς και τα μικρόβια, ότι υπάρχουν υγειονομικές βόμβες ενεργοποιημένες και μικρόβια τα οποία θα θερίσουν τον πληθυσμό δεν ισχύει, προσβάλλει τη νοημοσύνη του επιστημονικού κόσμου και, κατά την άποψή μου, προσβάλλει και πλήττει και τη δική σας αξιοπιστία.