Ο καθοριστικός ρόλος που έχουν οι γυναίκες στην Υγεία και οι σημαντικές επιπτώσεις της πανδημίας στην καθημερινότητά τους, βρέθηκαν στο επίκεντρο της διαδικτυακής εκδήλωσης «Γυναικεία Ανάσα» που διοργάνωσε η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ).
Την εκδήλωση άνοιξε ο καθηγητής Πνευμονολογίας Στέλιος Λουκίδης, πρόεδρος της ΕΠΕ. Όπως είπε, η εκδήλωση «είναι αφιερωμένη ως ελάχιστη ένδειξη αναγνώρισης σε όλες τις γυναίκες που έχουν διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της πανδημικής κρίσης». Μεταξύ των γυναικών αυτών ξεχωρίζουν οι Ελληνίδες πνευμονολόγοι, οι οποίες αποτελούν:
- Την πλειονότητα των μελών της ΕΠΕ (σε ποσοστό 55%)
- Των ομάδων εργασίας της ΕΠΕ (σε ποσοστό 60%)
Η υφυπουργός Υγείας Ζωή Ράπτη εστιάσθηκε στις ψυχολογικές επιπτώσεις της πανδημίας, οι οποίες είναι περισσότερες στις γυναίκες. «Το Υπουργείο Υγείας έχει ενισχύσει τον προϋπολογισμό για την ψυχική υγεία κατά 62%», είπε. «Συγκεκριμένα, έχει εκπονήσει προγράμματα για την ψυχολογική υποστήριξη των εργαζομένων, που υλοποιούνται σε συνεργασία με τα νοσοκομεία αναφοράς. Επιπλέον, είναι διαθέσιμη η τηλεφωνική γραμμή υποστήριξης 10306 για τον γενικό πληθυσμό. Η γραμμή λειτουργεί όλο το 24ωρο, με ανώνυμο και εμπιστευτικό τρόπο».
Η κυρία Ράπτη πρόσθεσε πως διεξάγεται έρευνα για το σύνδρομο εργασιακής εξουθένωσης, σε συνεργασία με τα εθνικά κέντρα αναφοράς COVID-19. Στόχος είναι να εξακριβωθεί, σε ποιες κατηγορίες υπάρχει ανάγκη για συστηματική παρέμβαση.
Η ακαδημαϊκός Ελένη Γλύκατζη- Αρβελέρ, μίλησε για τα προσωπικά της βιώματα, ως της πρώτης πρυτάνεως του Πανεπιστημίου της Σορβόννης και για τα δικαιώματα των γυναικών. «Όταν αναφερόμαστε στην ισότητα, εννοούμε την ισότητα δικαιωμάτων και όχι κατορθωμάτων», είπε. «Η ισότητα αφορά την μητέρα και τον πατέρα. Και οι δύο είναι υπεύθυνοι για το παιδί, όχι μόνο τη μητέρα όπως πίστευαν παλιότερα. Η αληθινή ισότητα θα επέλθει όταν σταματήσουμε να «γιορτάζουμε» την ημέρα της Γυναίκας. Ή όταν αρχίσουμε να «γιορτάζουμε» και την ημέρα του Άνδρα».
Καθυστέρηση σημαντικών γυναικολογικών επεμβάσεων
Αντίστοιχα, η πνευμονολόγος Βασιλική Γεωργακοπούλου, συντονίστρια της Ομάδας Λοιμώξεων της ΕΠΕ, παρουσίασε την επίδραση της νόσου COVID-19 στη ζωή των γυναικών.
«Η καθυστέρηση σημαντικών γυναικολογικών επεμβάσεων, που αυξάνει τον χειρουργικό κίνδυνο, είναι μία σοβαρή συνέπεια της πανδημίας», είπε. «Σύμφωνα με μελέτες, πολλές γυναίκες αποφεύγουν να υποβληθούν σε μαστογραφία. Επιπλέον, τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας περιορίζουν την πρόσβαση των εγκύων σε δομές υγείας, ενώ κυριαρχεί και ο φόβος».
Η κυρία Γεωργακοπούλου αναφέρθηκε επίσης στην βία κατά των γυναικών. Όπως είπε, οι στατιστικές της Ελληνικής Αστυνομίας δεν δείχνουν αύξηση κατά την πρώτη φάση της πανδημίας. Ωστόσο απαιτείται προσοχή, διότι υπάρχουν περιστατικά που δεν καταγγέλλονται, επισήμανε.
Παρουσίασε τέλος στοιχεία για την ανεργία. Σύμφωνα με την Ελληνική και την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία, η ανεργία στις γυναίκες αυξήθηκε κατά την πανδημία. Η αύξηση έφτασε τις 3 ποσοστιαίες μονάδες (στο 21,8% από 18,8%) το διάστημα Μάιος-Απρίλιος 2020. Στους άνδρες όμως η αντίστοιχη αύξηση ήταν οριακή (στο 13,4% από 13,1%).
Ψυχολογικές αντιδράσεις
Η ψυχίατρος Σοφία Παππά, από το Imperial College London, επισήμανε ότι η ανησυχία, ο φόβος και η θλίψη αποτελούν φυσιολογικές αντιδράσεις στην πανδημία και στις αλλαγές που έχει επιφέρει. Ωστόσο, υπάρχει αυξητική τάση ψυχολογικής επιβάρυνσης, ιδίως στις γυναίκες. Το γεγονός αυτό «καθιστά άμεση ανάγκη τις οργανωτικές και στοχευμένες ψυχολογικές παρεμβάσεις», είπε. «Είναι επίσης απαραίτητη η ενίσχυση του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού, του εξοπλισμού αλλά και της ενημέρωσης».
Σύμφωνα με πολυκεντρική μελέτη που διεξήχθη στην Ελλάδα σε έξι νοσοκομεία, πάνω από το 50% των συμμετεχόντων ανέφεραν τουλάχιστον ήπια συμπτώματα ψυχολογικής επιβάρυνσης. Επιπλέον:
- Ο ένας στους τέσσερις έχουν συμπτώματα μέτριας ή σοβαρής βαρύτητας κατάθλιψης
- Το 99% βιώνουν διαταραχές ύπνου ή αϋπνία
Ειδικά στους ασθενείς με COVID-19 έχουν παρατηρηθεί υψηλά ποσοστά κατάθλιψης και αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης νευροψυχιατρικών εκδηλώσεων. Επιπλέον, «λόγω των συνθηκών, ο περιορισμός της πρόσβασης στις δομές υγείας και οι καθυστερήσεις στη διάγνωση και περίθαλψη έχουν επηρεάσει και τους ψυχιατρικούς ασθενείς. Στους ασθενείς με σχιζοφρένια, π.χ., έχει παρατηρηθεί αυξημένη θνητότητα», πρόσθεσε.
Η επίκουρη καθηγήτρια Πνευμονολογίας Παρασκευή Κατσαούνου, αναφέρθηκε στην ψυχολογική επιβάρυνση των υγειονομικών κατά την πανδημία. «Το 9% των επαγγελματιών Υγείας που εργάσθηκαν σε κέντρα αναφοράς, αύξησαν το κάπνισμα. Εμφάνισαν επίσης σε μεγαλύτερο ποσοστό κατάθλιψη και άγχος», είπε.
Στην Ελλάδα, το 34,3% των καπνιστών είναι γυναίκες οι οποίες σε μεγάλο βαθμό χρησιμοποιούν το κάπνισμα ως μέθοδο διαχείρισης του άγχους. Ήδη όμως ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ο δεύτερος συχνότερος στις Ελληνίδες (πρώτος είναι ο καρκίνος του μαστού). Επιπλέον, το ποσοστό των γυναικών με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) αυξάνεται συνεχώς. Το 2014, λ.χ., ήταν 4,8% έναντι 2,5% μία δεκαετία νωρίτερα.
«Απαιτείται οργάνωση και σωστή ενημέρωση. Είναι επίσης απαραίτητο να δημιουργηθούν ολιστικά προγράμματα διακοπής καπνίσματος που να περιλαμβάνουν την αντιμετώπιση του άγχους και της κατάθλιψης των εργαζομένων, ώστε τα νοσοκομεία να γίνουν ελεύθερα καπνού», τόνισε.
Ίσες ευκαιρίες
Η πνευμονολόγος Μίνα Γκάγκα, πρόεδρος του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας (ΚΕΣΥ) και τ. πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας, αναφέρθηκε στις ίσες ευκαιρίες. «Οι γυναίκες λαμβάνουν θέσεις ευθύνης. Διακρίνονται και βραβεύονται, χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το πρώτο Νόμπελ Ιατρικής», είπε. «Ωστόσο μέχρι σήμερα από τους συνολικά 216 βραβευθέντες στην Ιατρική, μόλις οι 12 είναι γυναίκες. Αντίστοιχα στην Αμερική μόνο το 9% έως 16% των πρυτάνεων είναι γυναίκες. Ανασταλτικός παράγοντας δεν είναι η οικογένεια και τα παιδιά, αλλά η νοοτροπία, ο τρόπος σκέψης». Χαρακτηριστικά ανέφερε την περίπτωση των συνεδρίων. Σε αυτά, η πλειονότητα των συμμετεχόντων είναι γυναίκες, αλλά μόλις το 1/4 είναι προσκεκλημένες ως ομιλήτριες. «Χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας με την υποστήριξη των νέων γυναικών στην αγορά εργασίας, με ίσες ευκαιρίες και τα κατάλληλα κίνητρα», τόνισε.
Η καθηγήτρια Εντατικής Θεραπείας-Πνευμονολογίας Αναστασία Κοτανίδου, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εντατικής Θεραπείας (ΕΕΕΘ), επισήμανε πως οι γυναίκες στη χώρα μας αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα όσον αφορά την ενσωμάτωσή τους στις οικονομικές και κοινωνικές δομές. «Το 34% των γυναικών στην Ελλάδα και το 27% των ανδρών έχουν ολοκληρώσει ακαδημαϊκές σπουδές», είπε. «Η συμμετοχή των γυναικών, όμως, σε θέσεις ευθύνης εμφανίζεται σημαντικά χαμηλότερη».
Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ισότητα των φύλων, το 2018 ο μέσος όρος συμμετοχής των γυναικών σε διοικητικές θέσεις επιχειρήσεων ήταν 23,9%. Στην Ελλάδα ήταν 9%, με πολύ μικρή αύξηση για την περίοδο 2019-2020. Επιπλέον, το 40% των γυναικών έχουν πέσει θύμα παρενόχλησης, με το 62% από αυτές στον χώρο εργασίας. Ωστόσο μόλις 3 στις 10 επιχειρήσεις εφαρμόζουν προγράμματα για την πρόληψη βίας και περιστατικών σεξουαλικής παρενόχλησης.
Η εκδήλωση της ΕΠΕ διοργανώθηκε με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη της εταιρείας GSK. Η εκδήλωση είναι διαθέσιμη στο κανάλι YouTube της ΕΠΕ.