Μεγαλώνοντας, μαζί αναπτύσσονται και ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου μας χάρη στην νευρογένεση, την διαδικασία ανάπτυξης εγκεφαλικών κυττάρων και μετά την ενηλικίωσή μας. Ο ιππόκαμπος, η περιοχή του εγκεφάλου που παίζει κρίσιμο ρόλο στην μνήμη, τα συναισθήματα και την μάθηση, είναι μια από αυτές, όμως καθώς μεγαλώνουμε, υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που απειλούν να σκοτώσουν τα «μικρά, γκρίζα κύτταρα» που έλεγε και ο… Ηρακλής Πουαρώ. Και το χειρότερο, δεν είναι τόσο σπάνιοι όσο νομίζουμε.
Έλλειψη ύπνου. Ο βαθύς αναζωογονητικός ύπνος είναι απαραίτητος στον εγκέφαλο που κάνει μύριες διεργασίες κατά την διάρκειά του. Οι ειδικοί συνιστούν τουλάχιστον επτά με εννιά ώρες ύπνου για τους ενήλικες αλλά πόσοι το καταφέρνουν; Δεν είναι να απορεί κανείς για την δυσκολία συγκέντρωσης, λήψης αποφάσεων και μάθησης εξαιτίας της στέρησης ύπνου.
Το κάπνισμα. Κάθε ρουφηξιά ανοίγει τον δρόμο σε 7.000 τοξικά χημικά, 69 από αυτά καρκινογόνα. Εκτός από χρόνια βρογχίτιδα, εμφύσημα, καρδιοπάθειες και εγκεφαλικά, το κάπνισμα μειώνει τους νευρώνες στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου κατά 50% ενώ μια συγκεκριμένη ουσία (ΝΝΚ) κάνει ορισμένα κύτταρα να επιτίθονται σε άλλα υγιή. Και να κόψει κανείς το κάπνισμα, τα προβλήματα παραμένουν.
Η αφυδάτωση που προκαλεί η άφθονη ενούρηση όταν κάποιος έχει πιεί ασύστολα, δεν προκαλεί μόνο το γνωστό «hangοver» αλλά στην χειρότερή της μορφή κάνει τον εγκέφαλο να πρήζεται καθώς ο οργανισμός προσπαθεί να τραβήξει περισσότερο νερό στα κύτταρα. Επιπροσθέτως, ο εγκέφαλος υπερλειτουργεί για να ανταπεξέλθει και αυτό προκαλεί την… συρρίκνωσή του όπως έδειξε σχετική έρευνα.
Το στρες και ειδικά η χρόνια μορφή του, οδηγεί σε επίπεδα κορτιζόλης τόσο υψηλά, που ο εγκέφαλος καταλήγει να παράγει περισσότερα κύτταρα που παράγουν μυελίνη παρά νευρώνες. Τέτοιες αλλαγές όμως συμβάλουν στον κίνδυνο εκδήλωσης προβλημάτων ψυχικής υγείας όπως σχιζοφρένεια ή αγχώδη διαταραχή.
Τα ναρκωτικά στοχεύουν τον εγκέφαλο και… τον πετυχαίνουν. Κοκαΐνη, με αμφεταμίνη, συνθετικές καθινόνες, MDMA (Ecstasy ή Molly) ενεργοποιούν τα συστήματα ανταμοιβής του εγκεφάλου προκαλώντας την απελευθέρωση των νευροδιαβιβαστών σεροτονίνη, ντοπαμίνη και της νορεπινεφρίνης. Η πρόσκαιρη ευφορία που αισθάνονται οι χρήστες κρύβει τον πραγματικό όλεθρο που συντελείται στα κύτταρα του εγκεφάλου οδηγώντας στην θανάτωσή τους.
Αλέξανδρος Θεολόγου