Στη μελέτη που πραγματοποίησαν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στην Αγγλία για το πρώτο εμβόλιο κατά του ιού SARS-CoV-2 και δημοσιεύθηκε στο Lancet, παρουσιάστηκαν τα πρώτα σημαντικά αποτελέσματα. Το εμβόλιο αποδείχθηκε ασφαλές και αποτελεσματικό στους πρώτους 1.077 ασθενείς που δοκιμάστηκε.
Παρ’ όλο τον παγκόσμιο ενθουσιασμό, ωστόσο, οι επιστήμονες τονίζουν ότι θα πρέπει να κάνουμε ακόμα υπομονή: το πρώτο σημαντικό βήμα έγινε, όμως, θα πρέπει να ολοκληρωθούν με επιτυχία και τα επόμενα δύσκολα στάδια, για να πούμε με σιγουριά ότι η ανθρωπότητα κατάφερε να πετύχει ένα σημαντικό “χτύπημα” στην πανδημία του κορωνοϊού.
Πως έγιναν οι δοκιμές του εμβολίου
Η μελέτη ξεκίνησε τον Απρίλιο με μια ομάδα 1.077 ενηλίκων εθελοντών, ηλικίας από 18 έως 55 ετών. Για τις δοκιμές επιλέχθηκε, δηλαδή, μια νεαρή ηλικιακή ομάδα, έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι της έκθεσης στον SARS-CoV2 και να υπάρξει ο μικρότερος δυνατός κίνδυνος ανεπιθύμητων ενεργειών, που σε μια ομάδα ηλικιωμένων θα είχε μεγαλύτερο ρίσκο.
Η ομάδα διαιρέθηκε σχεδόν στη μέση, με τους 543 συμμετέχοντες να λαμβάνουν το πειραματικό εμβόλιο COVID-19, και τους άλλους 534 -που χρησιμοποιήθηκαν ως ομάδα ελέγχου- να τους χορηγείται ένα υπάρχον εμβόλιο κατά της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου. Καμία από τις δύο ομάδες δεν γνώριζε εάν έχει λάβει το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού, ή το δεύτερο εμβόλιο.
(Οι ερευνητές επέλεξαν να μην χρησιμοποιήσουν ως ψευδοφάρμακο (placebo) ένα αδρανές αλατούχο διάλυμα για να χορηγήσουν στην ομάδα ελέγχου, καθώς επιθυμούσαν και οι δύο ομάδες να εμφανίσουν παρόμοιες ήπιες παρενέργειες, όπως πόνο, πυρετό και κόπωση, ώστε να μην είναι εμφανές ποια από τις δύο, είναι η ομάδα ελέγχου).
Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν για την παρασκευή του εμβολίου έναν αδενοϊό, που φυσιολογικά προσβάλλει τους χιμπατζήδες. Με ειδική γενετική τροποποίηση κατάφεραν να του μεταφέρουν ακίδες πρωτεϊνης από τον ιό SARS-CoV-2, οι οποίες αποτελούν βασικό συστατικό για να προκαλέσει ανοσοαπόκριση στους ανθρώπους.
Η χορήγηση αυτού του τροποποιημένου ιού στους ανθρώπους, οι ερευνητές επιθυμούσαν να προκαλέσει δύο είδη ανοσολογικής αντίδρασης: τη χυμική ανοσία, με την ενεργοποίηση των Β-λεμφοκυττάρων και την κυτταρική ανοσία, δηλαδή την ενεργοποίηση των Τ-κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος, τα οποία προσβάλλονται από τα ανθρώπινα -μολυσμένα με τον ιό COVID-19- κύτταρα.
Το εμβόλιο έδειξε να “πιάνει” τους στόχους του
Ούτε λίγο ούτε πολύ, οι επιστήμονες φάνηκε ότι κατάφεραν και τους δύο στόχους τους: Η απόκριση των Τ-κυττάρων στο εμβόλιο έγινε ανιχνεύσιμη κατά την έβδομη ημέρα μετά την χορήγηση της ένεσης, κορυφώθηκε κατά την 14η ημέρα και παρέμεινε σε αυξημένα επίπεδα έως και τουλάχιστον την 56η ημέρα.
Τα χυμικά αντισώματα κορυφώθηκαν κατά την 28η ημέρα και παρέμειναν επίσης αυξημένα, τουλάχιστον μέχρι και την 56η ημέρα.
Αυτό το πρώτο δείγμα της θετικής ανταπόκρισης του ανθρώπινου οργανισμού στο εμβόλιο για περίπου οκτώ εβδομάδες είναι ένα καλό πρώιμο δείγμα για την αποτελεσματικότητα και την ικανότητα του να παρέχει τουλάχιστον βραχυπρόθεσμη ανοσία.
«Παρατηρήσαμε καλή ανοσολογική ανταπόκριση σε σχεδόν όλους τους ανθρώπους που έλαβαν το εμβόλιο», δήλωσε στο Associated Press ο Dr. Adrian Hill, καθηγητής γενετικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και ένας από τους ερευνητές της συγκεκριμένης μελέτης και συμπλήρωσε:
«Το συγκεκριμένο εμβόλιο φαίνεται ότι κατάφερε να ενεργοποιήσει και τους δύο βραχίονες του ανοσοποιητικού συστήματος».
Το εμβόλιο δεν είναι ακόμη έτοιμο
Παρά τα πρώτα -πολλά υποσχόμενα- αποτελέσματα το εμβόλιο δεν είναι ακόμη έτοιμο. Οι δοκιμές της Φάσης 2 και της Φάσης 3 θα πρέπει να επεκταθούν σε ακόμη μεγαλύτερη ομάδα εθελοντών. Στις νέες ομάδες δοκιμών θα συμπεριληφθούν μάλιστα και άτομα που νοσούν ή είχαν νοσήσει στο πρόσφατο παρελθόν και έχουν ξεπεράσει τη νόσο COVID-19.
Επιπλέον, ενώ η χορήγηση του εμβολίου σε μια σχετικά μικρή ηλιακά ομάδα εθελοντών αποδείχθηκε μεν ασφαλής, το εμβόλιο θα πρέπει να χορηγηθεί και να αποδειχθεί επίσης ασφαλές και σε ηλικιωμένα άτομα. Οι ηλικιωμένοι, μάλιστα, είναι και το πιο κρίσιμο και ευαίσθητο κομμάτι του πληθυσμού, το οποίο θέλουμε να προστατευθεί αποτελεσματικά από το νέο εμβόλιο. Ανοιχτό παραμένει, επίσης, το εάν θα απαιτηθεί και αναμνηστική δόση για να επιτευχθεί μακροπρόθεσμη ανοσία.
Κάποιες από αυτές τις δοκιμές έχουν ήδη ξεκινήσει και βρίσκονται σε εξέλιξη. Μια μελέτη για το εμβόλιο σε ομάδα δείγματος 3.000 ανθρώπων έχει ξεκινήσει από τον Ιούνιο στη Βραζιλία, ενώ μια ακόμα έρευνα ξεκίνησε ταυτόχρονα στη Νότια Αφρική. Μια μεγαλύτερη μελέτη, που συμπεριλαμβάνει 30.000 άτομα στις ΗΠΑ, έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει στο τέλος του καλοκαιριού.
Αυτά τα πρώτα αποτελέσματα, ωστόσο, είναι αρκετά ενθαρρυντικά για να δικαιολογήσουν την απόφαση του φαρμακευτικού κολοσσού AstraZeneca με έδρα το Κέιμπριτζ να συνεργαστεί με την Οξφόρδη. Η εταιρεία έχει δεσμευτεί να παράγει μαζικά 2 δισεκατομμύρια δόσεις του εμβολίου, μόλις αυτό τελειοποιηθεί.