“Πολύπλοκη” χαρακτηρίζει τη διαχείριση της πανδημίας και “δυσχερή” την πορεία προς την έξοδο ο Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας, Γιάννης Κυριόπουλος. Όπως αναφέρει στο iatropedia.gr το πρόβλημα με τις αρνητικές επιδόσεις στους ρυθμούς ανάπτυξης που σημείωσαν όλα τα κράτη -αναπτυγμένα και μη- κατά τη διάρκεια της πανδημίας “αναμένεται να θεραπευθεί μόνο μετά την εισαγωγή του εμβολιασμού”.
Όσο για την πρόκληση της παραγωγής του εμβολίου; Σ’ αυτή η παγκόσμια κοινότητα “αντέδρασε με δημιουργικό τρόπο”, παρά τα ζητήματα επιστημονικού και επιχειρηματικού ανταγωνισμού, σημειώνει.
Ο κ. Κυριόπουλος αναλύει, επίσης, το υψηλό ιατρικό κόστος αντιμετώπισης της πανδημίας, αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι για κάθε 1.000 κρούσματα απαιτούνται €15 εκατομμύρια και προτείνει να αναχθεί σε πολιτική προτεραιότητα η ανασυγκρότηση του υγειονομικού τομέα, μετά τα πλήγματα της οικονομικής κρίσης που προηγήθηκε της πανδημίας.
Τονίζει, τέλος, ότι το άρτιο επιχειρησιακά και τεκμηριωμένο lockdown μπορεί να ελαχιστοποιήσει το κόστος των επιπτώσεων.
Δείτε επίσης – Εισηγήσεις λοιμωξιολόγων: «Λουκέτο» στην εστίαση στις 10:00 και απαγόρευση κυκλοφορίας από τις 10:30 το βράδυ
Γιάννης Κυριόπουλος: Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη του
ΕΡ: Κύριε Καθηγητά, έχει ανοίξει πάλι η συζήτηση στη χώρα για πιθανή επαναφορά του καθολικού lockdown, και για το ενδεχόμενο μεγάλο κόστος που θα έχει στην οικονομία μας. Τελικά ποιο κόστος είναι μεγαλύτερο, αυτό της ανεξέλεγκτης και παρατεταμένης πανδημίας, ή του lockdown;
Ι.Κ: Η αναγκαιότητα μια εκ νέου προσφυγής σε κάποιας μορφής λοκντάουν εδράζεται στην αδυναμίας εφαρμογής ισοδύναμων -υπό την οπτική της δημόσιας υγείας- μέτρων τα οποία ενδεχομένως δεν επισύρουν υψηλό κόστος.
Δεδομένου ότι το κόστος της ιατρικής περίθαλψης μειώνεται κατά κεφαλήν στον βαθμό που παρατείνεται η διάρκεια της κοινωνικής αποστασιοποίησης, το κόστος στην οικονομία είναι συνεχώς αυξανόμενο. Προφανώς η τελική διαμόρφωση των υγειονομικών και οικονομικών μεγεθών σχετίζεται με τη φύση και τον χαρακτήρα αλλά και την διάρκεια του λοκντάουν.
Ήδη η χώρα μας έχει σοβαρές απώλειες στο ακαθάριστο προϊόν, την απασχόληση και τα δημόσια έσοδα που συνεχώς διευρύνονται μέχρι την πλήρη επαναφορά της οικονομίας σε κανονικούς ρυθμούς.
Η προσφυγή σε λοκντάουν πυροδοτεί ένα φαύλο κύκλο μείωσης της ζήτησης και της κατανάλωσης με αρνητικές συνέπειες στην πλευρά της προσφοράς και των επιχειρήσεων με αποτέλεσμα την πτώση της παραγωγικής δραστηριότητας και την συσσώρευση χρεών και δανείων.
Ήδη τα συμπτώματα από την πρώτη φάση της πανδημίας είναι ανιχνεύσιμα με την μείωση του ΑΕΠ (7.8%), της απασχόλησης (7.2%),των εξαγωγών (8.5%) και των εισαγωγών (9.2%), ενώ οι παρενέργειες στα δημόσια έσοδα και στο τραπεζικό σύστημα πρόκειται επίσης να είναι σημαντικές.
Ένα νέο λοκντάουν σε μια οικονομία που έχει ήδη καταπονηθεί προβλέπεται ότι μπορεί να είναι βαρύτερη, ώστε σε μηνιαία βάση να προκαλέσει απώλειες της τάξης του 3% του ΑΕΠ ή περίπου €5.5 δις, από τα οποία το ήμισυ αφορά το λεκανοπέδιο της Αττικής και το 30% την περιοχή της πρωτεύουσας. Τα πλήγματα κατανέμονται άνισα στους διάφορους κλάδους και κυρίως βλάπτουν το λιανικό εμπόριο, τις μεταφορές, τα καταλύματα και την εστίαση.
Προφανώς ένα λοκντάουν με την αναγκαία τεκμηρίωση και την αναγκαία επιχειρησιακή αρτιότητα μπορεί να ελαχιστοποιήσει το κόστος και να βελτιώσει τις επιδόσεις σε φυσικούς όρους υγείας.
Δείτε επίσης: Έτσι θα αποφευχθεί ένα γενικό lockdown, σύμφωνα με νέα γερμανική μελέτη
ΕΡ: Υπάρχει αλματώδης αύξηση στα νούμερα της πανδημίας τις τελευταίες μέρες στην Ελλάδα. Θα φέρουν αποτελέσματα τα πρόσθετα μέτρα που λαμβάνονται, ή η πορεία της νόσου είναι αναπόφευκτη και δεν ανακόπτεται;
Ι.Κ: Η συνεχής αύξηση των κρουσμάτων της Covid-19 -αν και ανεπιθύμητη- υπήρξε σχεδόν προβλέψιμη μετά την λήξη του λοκντάουν. Καταρχήν, γιατί τα μέτρα αποστασιοποίησης -για διάφορους λόγους- αποδυναμώθηκαν αλλά και λόγω των εκτεταμένων εργαστηριακών ελέγχων που συμβάλλουν στην ανάδειξη του πραγματικού μεγέθους του προβλήματος.
Ανεξαρτήτως των παρεμβάσεων που πρόκειται να επιλεγούν, η αυξητική τάση θα εκφρασθεί με περισσότερη σαφήνεια και για εποχιακούς λόγους, όπως εξάλλου παρατηρείται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Στο πλαίσιο αυτό οι δυσκολίες επιτελικής και επιχειρησιακής διαχείρισης που ακολούθησαν το λοκντάουν έχουν σωρεύσει κόπωση στις δημόσιες αρχές και το κοινό. Η κινητοποίηση των κατάλληλων εφεδρειών της δημόσιας υγείας και της πρωτοβάθμιας φροντίδας μπορεί να θέσει τα αναγκαία εμπόδια στην εξάπλωση της πανδημίας διαμέσου της κοινοτικής προσέγγισης και της επικοινωνιακής καθαρότητας.
Τα πρόσφατα μέτρα προέρχονται από την δέσμη των ενδεικνυόμενων παρεμβάσεων αλλά απαιτείται η κατάλληλη προσαρμογή τους στο χώρο και το χρόνο ώστε να αποδειχθούν αποτελεσματικά.
Παρά ταύτα ο έλεγχος και η διαχείριση της πανδημίας είναι πολύπλοκη και η πορεία προς την έξοδο πρόκειται επίσης να είναι δυσχερής.
ΕΡ: Ποια θα είναι η συνολική επίπτωση της πανδημίας σε οικονομικό επίπεδο; Θα αντέξουμε την πίεση;
Ι.Κ: Η πανδημία έχει επιφέρει σοβαρά πλήγματα με μείζονες απώλειες στη κοινωνία και την οικονομία. Το αντιστάθμισμα ανάμεσα στην υγεία και την οικονομία είναι δυσχερές επειδή η προστασία της υγείας προϋποθέτει την λήψη μέτρων που είναι βλαπτικά για την οικονομία.
Οι απώλειες του εισοδήματος υπερβαίνουν σε παγκόσμια κλίμακα τα $ 10 τρις, με τις προηγμένες χώρες να έχουν ήδη απωλέσει το 8% του ΑΕΠ ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες το 5% περίπου. Η εξέλιξη αυτή έπληξε κυρίως τους κλάδους του λιανικού εμπορίου, των μεταφορών και του τουρισμού με δυσμενείς επιπτώσεις στην απασχόληση και το εισόδημα των νοικοκυριών. Στη χώρα μας τα αποτελέσματα στους ρυθμούς ανάπτυξης, στα δημόσια έσοδα και στην πραγματική οικονομία είναι ανάλογα των εξελίξεων στις χώρες της ΕΕ.
Με εξαίρεση τη Κίνα και έναν μικρό αριθμό χωρών της νοτιοανατολικής Ασίας το σύνολο των αναπτυγμένων και μη χωρών σημείωσαν αρνητικές επιδόσεις στους ρυθμούς ανάπτυξης, πράγμα που αναμένεται να θεραπευθεί μετά την εισαγωγή του εμβολιασμού και τον έλεγχο της πανδημίας.
Αλλά τα πλήγματα της πανδημικής κρίσης προκαλούν για πρώτη φορά πτώση του Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης του ΟΗΕ και κατανέμονται με διαφορετικό τρόπο σε διάφορα τμήματα του πληθυσμού ώστε να διευρύνουν τις κοινωνικές ανισότητες στην υγεία που λαμβάνουν εκρηκτικές διαστάσεις.
Όμως πλην των μακροοικονομικών επιπτώσεων και των δυσκολιών επαναφοράς στην κανονικότητα, το ιατρικό κόστος αντιμετώπισης της πανδημίας είναι επίσης υψηλό δεδομένου ότι για κάθε 1.000 κρούσματα απαιτούνται €15 εκατομμύρια, ενώ το κόστος των μέτρων δημόσιας υγείας και εργαστηριακής διερεύνησης είναι εξίσου υψηλό. Η κινητοποίηση ανθρώπινων και οικονομικών πόρων είναι εξαιρετικά υψηλή ενώ ήδη έχουν προσθέτως διατεθεί €300 εκατομμύρια για την ιατρική και νοσηλευτική αντιμετώπιση της Covid-19, ενώ ταυτόχρονα έχει βελτιωθεί μερικώς ο ρυθμός επενδύσεων για αυτό τον σκοπό.
Αλλά και οι παρεμβάσεις στην οικονομία γενικά με την υποστήριξη των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών αποσκοπούν στην συνέχιση της λειτουργίας των αγορών μέχρι την απεμπλοκή από την στενωπό της ύφεσης.
ΕΡ: Πιστεύετε ότι το εμβόλιο θα μπορέσει να ανακόψει την πορεία της νόσου Covid-19 και να φέρει την πολυπόθητη λύση;
Ι.Κ: Ουδέποτε στην υγειονομική ιστορία της ανθρωπότητας υπήρξε παρόμοια κινητοποίηση επιστημονικού και ερευνητικού προσωπικού για την αντιμετώπιση της πανδημίας και την απάντηση σε αυτήν διαμέσου μιας θεραπευτικής αντιϊικής θεραπείας ή την ανακάλυψη ενός κατάλληλου εμβολίου.
Στη παρούσα συγκυρία ένας μεγάλος αριθμός πειραματικών εμβολίων δοκιμάζεται και τουλάχιστον εννέα από αυτά βρίσκονται σε προχωρημένη η τελική φάση των κλινικών δοκιμών και στις επόμενες εβδομάδες και μήνες πρόκειται να τεθούν στη διάθεση των υπηρεσιών δημόσιας υγείας.
Υπό το πρίσμα αυτό, η αντιμετώπιση του μεγαλύτερου υγειονομικού προβλήματος της πρόσφατης ιστορίας άρχισε ως πρόβλημα δημόσιας υγείας με την «καραντίνα» και αναμένεται να περατωθεί με ένα κλασικό μέτρο δημόσιας υγείας τον εμβολιασμό.
Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι δημόσιες αρχές και η φαρμακευτική βιομηχανία στην ΕΕ και την χώρα μας έχουν καταλήξει σε μια συμφωνία-πλαίσιο για την χρηματοδότηση και την διανομή του εμβολίου. Προφανώς η καθολική χορήγηση και η επίτευξη ανοσίας στην κοινότητα απαιτεί κάποιο χρόνο και είναι συνάρτηση της αποτελεσματικότητας του εμβολίου. Ως εκ τούτου, η πλήρης απάντηση πρόκειται να είναι σταδιακή και παρατεταμένη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι παρά τα ζητήματα επιστημονικού και επιχειρηματικού ανταγωνισμού αλλά και της διάστασης του πολιτικού κύρους που υπεισέρχονται στην παραγωγή του εμβολίου η παγκόσμια κοινότητα αντέδρασε με δημιουργικό τρόπο στην πρόκληση αυτή. Με εξαίρεση τις πρώϊμες και βεβιασμένες αντιδράσεις των Ηνωμένων Πολιτειών έναντι του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, υπόθεση που είναι αναγκαίο να τερματισθεί το συντομότερο δυνατό, ώστε να δοθεί η ευκαιρία στον διεθνή οργανισμό να ανασυγκροτηθεί και να ανταποκριθεί σε αυτή την μεγάλη πρόκληση.
ΕΡ: Πολύς λόγος γίνεται για τις αντοχές των συστημάτων Υγείας και την επάρκεια σε κλίνες ΜΕΘ, που -κάποιοι πιστεύουν- ότι θα κρίνει την επιτυχή ή μη έκβαση της πορείας της πανδημίας σε κάθε χώρα. Θα αντέξει το ελληνικό ΕΣΥ; Οι επενδύσεις που γίνονται σήμερα αναμένεται να αφήσουν παρακαταθήκη στο σύστημα Υγείας;
Ι.Κ: Η στρατηγική αντιμετώπισης του μείζονος αυτού προβλήματος βασίστηκε στην περίφημη «επιπέδωση της καμπύλης της πανδημίας» ώστε να κατανεμηθεί το επιδημικό κύμα στο χρόνο και να δοθεί η δυνατότητα στο σύστημα υγείας να αντιμετωπίσει την εκρηκτική -λόγω υψηλής μεταδοτικότητας- ζήτηση ιατρικής περίθαλψης και ειδικότερα τη ζήτηση και χρήση υπηρεσιών στις μονάδες εντατικής θεραπείας.
Η προσέγγιση αυτή πλην των κλινικών διαστάσεων εμπεριέχει και την προσπάθεια αποφυγής της κατάρρευσης και συνεπώς της απονομιμοποίησης του υγειονομικού τομέα.
Όμως το κρίσιμο ζήτημα δεν σχετίζεται κυρίως με τις δυνατότητες της κλινικής ιατρικής περίθαλψης που είναι περιορισμένες εξαιτίας της έλλειψης αποτελεσματικών θεραπευτικών μέσων ή της εντατικής θεραπείας που επίσης η διαθεσιμότητα είναι πεπερασμένη. Είναι κρίσιμης σημασίας η κατανόηση ότι το πρόβλημα είναι οι απαντήσεις από την πλευρά της δημόσιας υγείας και η συμβολή της ιατρικής περίθαλψης είναι επικουρική και συμπληρωματική.
Η διάκριση των εννοιών της δημόσιας υγείας και της ιατρικής περίθαλψης είναι κρίσιμης πρακτικής σημασίας για τις δημόσιες αρχές και το κοινό ώστε να αποφευχθεί η επιτελική σύγχυση και η επιχειρησιακή αντιφατικότητα που συχνά ελλοχεύει στην άσκηση πολιτικών δημόσιας υγείας.
Το πρόβλημα της πανδημίας είναι πρόβλημα δημόσιας υγείας και στο βαθμό που αυτό είναι κατανοητό μπορεί να βελτιώσει τις πρακτικές ελέγχου και διαχείρισης της πανδημίας.
Η επίκληση της ανάγκης για την υποστήριξη του ΕΣΥ αν και συνοδεύεται από σχηματικότητες και υπερβολές σχετικά με την εκρηκτική μεγέθυνση των ανθρωπίνων και οικονομικών πόρων εντούτοις είναι άλλης τάξης ζήτημα που αναφέρεται στην ιατρική περίθαλψη. Βεβαίως μετά τα πλήγματα της δεκαετούς κρίσης η ανασυγκρότηση του υγειονομικού τομέα χρειάζεται να αναχθεί σε πολιτική προτεραιότητα αλλά η σύνδεσή της -με τον τρόπο που γίνεται- προκαλεί σύγχυση και αναπαράγει τις υφιστάμενες στρεβλώσεις.
Όμως στην παρούσα συγκυρία η χώρα χρειάζεται μια επαρκή και συγκροτημένη κρατική υπηρεσία δημόσιας υγείας που εκτείνεται από την κεντρική διοίκηση στην περιφερειακή και τοπική αυτοδιοίκηση και βασίζεται σ’ ένα καλά εκπαιδευμένο σώμα λειτουργών δημόσιας υγείας διεπιστημονικης σύνθεσης και διατομεακού προσανατολισμού. Η επισήμανση αυτή αναφέρεται στη δημόσια υγεία και είναι απολύτως διακριτή από το κρατικό σύστημα ιατρικής περίθαλψης δηλαδή το ΕΣΥ που είναι πρόβλημα άλλης τάξης.
Η σύγχυση στους όρους που ενδημεί στην πολιτική συζήτηση είναι ανεπίτρεπτη και ενδεχομένως υστερόβουλη.
Δείτε επίσης: Κικίλιας: Εξοπλίστηκαν με 130.000 rapid tests τα Νοσοκομεία και Κέντρα Υγείας όλης της χώρας
ΕΡ: Ποια είναι η γνώμη σας για τους “απείθαρχους” της πανδημίας. Εντοπίζετε πρόβλημα στην επικοινωνιακή προσέγγιση των νέων ή αυτοί δεν πείθονται εύκολα -ούτως ή άλλως;
Ι.Κ: Είναι αλήθεια ότι η λήξη του λοκντάουν δεν συνοδεύθηκε με τα αναγκαία ισοδύναμα μέτρα δημόσιας υγείας για τον έλεγχο της πανδημίας. Το χάσμα της μετάβασης σχετίζεται με την κάμψη των επιδόσεων της πρώτης περιόδου στην ύστερη περίοδο.
Ο αναγκαίος κοινοτικός προσανατολισμός και η επικοινωνιακή καθαρότητα ως αναγκαία και βασικά στοιχεία της δεύτερης φάσης της πανδημίας δεν είχαν την δέουσα προσοχή.
Ως εκ τούτου η απουσία προτεραιοποίησης των επιλογών για την αντιμετώπιση της πανδημίας και η δυσκολία ανεύρεσης του αντισταθμίσματος ανάμεσα στην υγεία και την οικονομία έχει ως αποτέλεσμα την κάμψη των επιδόσεων και τα προβλήματα εμπιστοσύνης που αναδύονται από το κοινό προς τις δημόσιες αρχές.
Υπό το πρίσμα αυτό, η έλλειψη συμμόρφωσης και η «απειθαρχία» από τμήματα του πληθυσμού αποτελεί ένδειξη αφενός του ρήγματος εμπιστοσύνης και αφετέρου της διάθεσης βιοπολιτικής αντίστασης από ορισμένες ομάδες πολιτών, που γίνεται εμφανής το τελευταίο διάστημα. Όμως μια τέτοια εξέλιξη αποδυναμώνει τις προσπάθειες ελέγχου και διαχείρισης της πανδημίας και δυναμιτίζει την διαγενεακή αλληλεγγύη.
Σε κάθε περίπτωση είναι η δημόσια υγεία που προηγείται και αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό και ευκρινές στο πολιτικό σύστημα και το κοινό, που συχνά πελαγοδρομούν στην ασάφεια και τη σύγχυση.
It’s the public health … stupid! (κατά παράφραση της περίφημης αναφοράς του Bill Clinton)