Στο Τρέντο και το Ροβερέτο της βόρειας Ιταλίας και στην Μπανγκόκ στην Ταϊλάνδη, οι επιστήμονες ασχολούνται με τους μεταξοσκώληκες, ευελπιστώντας πως το μετάξι τους θα μπορούσε να βοηθήσει στην αναγέννηση ανθρώπινου ιστού.
Το μετάξι χρησιμοποιείται στα χειρουργικά ράμματα εκατοντάδες χρόνια και τώρα αναδεικνύεται ως μια πολλά υποσχόμενη επιλογή με βάση τη φύση στην προσπάθεια ενεργοποίησης του ανθρώπινου ιστού ώστε να μπει από μόνος του σε διαδικασία αναγέννησης. Οι ερευνητές μελετούν επίσης τα κελύφη από τα καβούρια, τις γαρίδες και τα μύδια, όπως και το δέρμα και τα κόκαλα του καλαμαριού αναζητώντας μεθόδους αποκατάστασης του δέρματος, των οστών και των χόνδρων – κάτι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής.
«Η μηχανική των ιστών είναι μια νέα στρατηγική για την επίλυση προβλημάτων που προκαλούνται από παθολογίες ή τραύματα στα όργανα, ως εναλλακτική λύση στις μεταμοσχεύσεις ή τις εμφυτεύσεις τεχνητών συσκευών», λέει η καθηγήτρια Antonella Motta, ερευνήτρια βιομηχανικής στο Πανεπιστήμιο του Τρέντο, σημειώνοντας ότι οι παρεμβάσεις που γίνονται μέχρι στιγμής πολλές φορές αποτυγχάνουν ή έχουν ημερομηνία λήξης.
«Η ιδέα είναι να χρησιμοποιήσουμε τη φυσική ικανότητα του σώματός μας να ξαναχτίσει τον ιστό», τονίζει.
Η έρευνα αποτελεί μέρος του πενταετούς χρηματοδοτούμενου από την ΕΕ έργου SHIFT που συντονίζει η Motta, στο οποίο συμμετέχουν ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, αλλά και εταίροι στην Ασία και την Αυστραλία. Έως το 2026, η ερευνητική ομάδα στοχεύει να κλιμακώσει τις μεθόδους για την αναγέννηση του δέρματος, των οστών και των χόνδρων χρησιμοποιώντας πολυμερή βασισμένα σε βιολογικά υλικά και να τα ετοιμάσει για κλινικές δοκιμές. Στόχος είναι να καταστούν ικανά να «επισκευάζουν» μεγαλύτερα τραύματα και βλάβες στους ιστούς.
Η έρευνα βασίζεται στις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο ενός προηγούμενου έργου, του έργου REMIX, το οποίο χρηματοδοτήθηκε επίσης από την ΕΕ και σημείωσε σημαντική πρόοδο στην κατανόηση των διαφορετικών τρόπων με τους οποίους θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αυτά τα βιοϋλικά.
Το μετάξι ως… σκαλωσιά
Το μετάξι, για παράδειγμα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να σχηματίσει μία «σκαλωσιά» στον κατεστραμμένο ιστό που, στη συνέχεια, ενεργοποιεί τα κύτταρα για να σχηματίσουν νέους ιστούς και αιμοφόρα αγγεία. Η διαδικασία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία καταστάσεων όπως τα διαβητικά έλκη και ο πόνος στη μέση που προκαλείται από εκφύλιση του δίσκου της σπονδυλικής στήλης. Η ομάδα SHIFT έχει διερευνήσει ελάχιστα επεμβατικές διαδικασίες για θεραπεία, όπως υδρογέλες που μπορούν να εφαρμοστούν απευθείας στο δέρμα ή να εγχυθούν σε οστά ή χόνδρο.
Οι προσεγγίσεις που χρησιμοποιούν τόσο μεταξοσκώληκες όσο και θαλάσσιους οργανισμούς έχουν μεγάλες δυνατότητες, υποστηρίζει η καθηγήτρια Antonella Motta.
«Έχουμε τρία ή τέσσερα συστήματα με διαφορετικά υλικά που είναι πραγματικά πολλά υποσχόμενα», λέει. Μέχρι το τέλος του SHIFT, στόχος είναι να έχουμε δύο ή τρία πρωτότυπα που να μπορούν να αναπτυχθούν μαζί με start-up και spin-off εταιρείες που θα δημιουργηθούν σε συνεργασία με το έργο.
«Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τη γλώσσα των κυττάρων, αλλά πρέπει να μάθουμε να μιλάμε την ίδια γλώσσα με αυτά», συμπληρώνει, εξηγώντας ότι πιστεύει ακράδαντα πως η προσέγγιση που βασίζεται στη φύση -και όχι η συνθετική- είναι μονόδρομος και πως οι θεραπείες που αξιοποιούν τις μεθόδους του SHIFT θα μπορούσαν να είναι διαθέσιμες στις αρχές της δεκαετίας του 2030.
«Πιστεύω σε αυτήν την προσέγγιση», λέει: «Το οστό που σχεδιάστηκε από τη φύση είναι το καλύτερο οστό που μπορούμε να έχουμε».
Φωτογραφία: iStock
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Τι συμβαίνει στο σώμα μας όταν τρώμε καυτερά
Καλοκαιρινή ηχορύπανση: Τι συνέπειες έχει στην ψυχική και σωματική υγεία