Μήπως η δουλειά σας προκαλεί άσθμα;

Iatropedia
28 Ιανουαρίου 2015 | 14:00

Το επαγγελματικό άσθμα είναι μια μορφή πνευμονοπάθειας γνωστή από την αρχαιότητα. Σήμερα είναι η συχνότερη μορφή επαγγελματικής πνευμονοπάθειας ενώ εκτιμάται ότι 5-15% των περιπτώσεων άσθματος που εμφανίζεται για πρώτη φορά, οφείλεται σε επαγγελματική έκθεση. Το επαγγελματικό άσθμα επιφέρει σοβαρές κοινωνικοοικονομικές συνέπειες στον εργαζόμενο και την οικογένειά του, καθώς η αλλαγή εργασίας στις περισσότερες περιπτώσεις είναι συχνά επιβεβλημένη.

Γράφει η Ελένη Γ. Μπανιά Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος

Το άσθμα που σχετίζεται με την εργασία περιλαμβάνει:

1. Επαγγελματικό άσθμα ανοσολογικού και μη ανοσολογικού τύπου.

2. Προϋπάρχον άσθμα το οποίο επιδεινώνεται στον εργασιακό χώρο από ειπνεόμενες ουσίες του επαγγλματικού χώρου.

3.Διαταραχές τύπου άσθματος, επαγγελματική ηωσινοφιλική βρογχίτιδα (χρόνιος βήχας με ηωσινοφιλία στα πτύελα), βράγχος φωνής.

Τελικά ως επαγγελματικό άσθμα ορίζεται η νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από διαφόρου βαθμού περιορισμό της ροής αέρα μετά από έκθεση σε παράγοντες που βρίσκονται σε ένα συγκεκριμένο επαγγελματικό χώρο.

Η νόσος χαρακτηρίζεται από φλεγμονή, άλλοτε άλλου βαθμού στένωση των αεραγωγών και βρογχική υπεραντιδραστικότητα.

Το ανοσολογικού τύπου επαγγελματικό άσθμα αποτελεί περίπου το 90% των περιστατικών καθώς εμπλέκονται ανοσολογικοί μηχανισμοί στην παθογένειά του, και χαρακτηρίζεται από την παρουσία λανθάνουσας περιόδου πριν από την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Το άσθμα μη ανοσολογικού τύπου δεν εμφανίζει λανθάνουσα περίοδο.

Τα συμπτώματα του επαγγελματικού άσθματος είναι παρόμοια με εκείνα των άλλων τύπων άσθματος.

Οι ασθενείς αρχικά έχουν βήχα, συριγμό και δύσπνοια ενώ συχνά εμφανίζεται ρινοεπιπεφυκίτιδα με ρινική καταρροή, κνησμό και φτάρνισμα. Τα συμπτώματα υποχωρούν τη νύχτα, τα σαββατοκύριακα και κατά τη διάρκεια της αδείας τους από την εργασία ενώ επανεμφανίζονται όταν επιστρέφουν στην εργασία. Με τη συνέχιση της έκθεσης στον υπεύθυνο παράγοντα τα συμπτώματα αρχίζουν να εμφανίζονται και νωρίτερα στην εργασία.

Σε κάποιους ασθενείς τα συμπτώματα αναπτύσσονται αμέσως μετά την έκθεση στον αιτιολογικό παράγοντα και τότε δεν συμβαίνει ύφεση των συμπτωμάτων κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου και απαιτείται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για να εμφανιστεί βελτίωση.

Ο ρόλος του καπνίσματος στην εμφάνιση του επαγγελματικού άσθματος είναι σημαντικός καθώς έχει αποδειχθεί ότι οι καπνιστές κινδυνεύουν πολύ περισσότερο να εμφανίσουν επαγγελματικό άσθμα μετά από έκθεση σε ισοκυανικά, άλατα πλατίνας, και άλλους παράγοντες από ότι οι μη καπνιστές. Πιθανός λόγος για αυτό μπορεί να είναι τα συνολικά αυξημένα επίπεδα IgE που υπάρχουν στους καπνιστές.

Η απουσία λανθάνουσας περιόδου χαρακτηρίζει το επαγγελματικό άσθμα που προκαλείται από μη ανοσολογικούς μηχανισμούς και προκαλείται από ουσίες οι οποίες δρουν ερεθιστικά, όπως η χλωρίνη, το διοξείδιο του θείου, προϊόντα καύσης, η αμμωνία ή μετά από έκθεση σε μεγάλες συγκεντρώσεις αερίων, καπνού ή ατμών μετά από ατυχήματα , πυρκαγιές κλπ.

Σε τέτοιες περιπτώσεις προκαλείται ένα σύνδρομο που ονομάζεται ARDS (Airways Reactive Dysfunction Syndrome). Ο κίνδυνος μπορεί να προέλθει από εισπνοή μεγάλης ποσότητας τοξικού καπνού από την καύση διάφορων υλικών, όπως στους πυροσβέστες.

Η διάγνωση του επαγγελματικού άσθματος γίνεται με τα ακόλουθα διαγνωστικά κριτήρια:

Η έναρξη των συμπτωμάτων μετά την είσοδο του ασθενούς στο χώρο εργασίας

Η σύνδεση μεταξύ των συμπτωμάτων του άσθματος και της εργασίας.

Ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα κριτήρια

Επαγγελματική έκθεση σε έναν παράγοντα ή διαδικασία που είναι γνωστό ότι μπορεί να προκαλέσει επαγγελματικό άσθμα

Αξιοσημείωτες μεταβολές στη σπιρομέτρηση.

Θετική απάντηση στις ειδικές δοκιμασίες πρόκλησης με εισπνοή του ύποπτου παράγοντα στον οποίο είναι εκτεθειμένος ο ασθενής στο χώρο εργασίας του.

Η έναρξη του άσθματος να έχει σαφή συσχέτιση με την έκθεση σε ένα ερεθιστικό παράγοντα στο χώρο εργασίας του ασθενούς.

Ειδικός αιματολογικός και ανοσολογικός έλεγχος

Άσθμα που προϋπάρχει, αλλά επιδεινώνεται στο χώρο εργασίας

Η βάση της θεραπευτικής αντιμετώπισης του επαγγελματικού άσθματος είναι η πρόληψη σε τρία επίπεδα:

1. Πρωτογενής πρόληψη: αφορά την πρόληψη ή τον έλεγχο της έκθεσης σε παράγοντες και συνθήκες στο χώρο εργασίας που μπορούν να προκαλέσουν άσθμα.

2. Δευτερογενής πρόληψη: περιλαμβάνει τη διάγνωση μέσω ιατρικών εξετάσεων, εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης των εργαζομένων και ελέγχου της πνευμονικής λειτουργίας με σπιρομετρήσεις με στόχο τον εντοπισμό της τυχόν ευαισθητοποίησης έγκαιρα, ώστε να υπάρξει αποτελεσματική θεραπευτική παρέμβαση.

3. Τριτογενής πρόληψη: περιλαμβάνει την ιατρική αντιμετώπιση της αναπνευστικής δυσλειτουργίας που προκλήθηκε και την αποζημίωση των εργαζομένων.

Πρέπει να τονιστεί ότι η πρωταρχική θεραπεία για τους ασθενείς με επαγγελματικό άσθμα είναι η μόνιμη απομάκρυνση από την υπεύθυνη πηγή έκθεσης και η αναζήτηση εναλλακτικής εργασίας εάν αυτό είναι απαραίτητο.

Ο Ιατρός εργασίας σε συνεργασία με τον πνευμονολόγο, έχουν καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση του άσθματος επαγγελματικής αιτιολογίας καθώς είναι αυτοί που θα προτείνουν την αλλαγή θέσης εργασίας του ατόμου.