Μπετόβεν: Οι τούφες από τα μαλλιά του «ξεκλειδώνουν» το μυστήριο της κώφωσής του

Στις 7 Μαΐου 1824, ώρα 7 μ.μ., ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, τότε 53 ετών, ανέβηκε στη σκηνή του υπέροχου Theatre am Kärntnertor στη Βιέννη για να βοηθήσει στη διεύθυνση της παγκόσμιας πρεμιέρας της 9ης Συμφωνίας του, της τελευταίας που θα ολοκλήρωνε ποτέ.

Η παράσταση αυτή, πριν από ακριβώς 200 χρόνια, θα έμενε στην Ιστορία για πολλούς λόγους. Αλλά σημαδεύτηκε από ένα περιστατικό που αποκάλυψε στο κοινό των περίπου 1.800 ατόμων που ήταν παρόντες πόσο κωφός ήταν πλέον ο συνθέτης. Το κοινό είχε ξεσπάσει σε χειροκροτήματα και έντονες επευφημίες, αλλά ο Μπετόβεν παρέμενε στραμμένος προς την ορχήστρα, με την πλάτη στον κόσμο. Εκείνη τη στιγμή, ένας σολίστ έπιασε το μανίκι του και τον γύρισε για να δει τον έντονο θαυμασμό που ο ίδιος δεν μπορούσε να ακούσει. Μία ακόμη στιγμή ταπείνωσης για έναν συνθέτη που είχε ταλαιπωρηθεί πολύ από την κώφωσή του, από τότε που είχε αρχίσει να χάνει την ακοή του στα είκοσί του.

Γιατί έχασε, όμως, την ακοή του; Και γιατί είχε συνέχεια κοιλιακές κράμπες, μετεωρισμό και διάρροιες;

Διακόσια χρόνια μετά, η ανακάλυψη τοξικών ουσιών σε τούφες από τα μαλλιά του συνθέτη μπορεί τελικά να λύσει το μυστήριο.

Η συγκεκριμένη ιστορία ξεκίνησε πριν από μερικά χρόνια, όταν οι ερευνητές συνειδητοποίησαν ότι η ανάλυση DNA είχε προχωρήσει αρκετά ώστε να δικαιολογήσει μια εξέταση μαλλιών που λεγόταν ότι είχαν κοπεί από το κεφάλι του Μπετόβεν ενώ ήταν ετοιμοθάνατος.

Ο William Meredith, ιδρυτής και διευθυντής του Ira F. Brilliant Center for Beethoven Studies στο San Jose State University, άρχισε να αναζητεί τούφες από τα μαλλιά του συνθέτη σε δημοπρασίες και μουσεία. Τελικά, αυτός και οι συνάδελφοί του κατέληξαν με πέντε τούφες που επιβεβαιώθηκε από ανάλυση του DNA ότι προέρχονταν από το κεφάλι του συνθέτη.

Ο Kevin Brown, ένας Αυστραλός επιχειρηματίας με πάθος για τον Μπετόβεν, ο οποίος είχε τρεις τέτοιες τούφες, έστειλε δύο από αυτές σε ένα εξειδικευμένο εργαστήριο στην κλινική Mayo που διαθέτει τον εξοπλισμό και την τεχνογνωσία για να κάνει έλεγχο για βαρέα μέταλλα.
Το αποτέλεσμα, λέει ο Paul Jannetto, ο διευθυντής του εργαστηρίου, ήταν εκπληκτικό: μία από τις μπούκλες του Μπετόβεν έφερε 258 μικρογραμμάρια μολύβδου ανά γραμμάριο μαλλιών και η άλλη 380 μικρογραμμάρια. Ένα φυσιολογικό επίπεδο στα μαλλιά είναι λιγότερο από 4 μικρογραμμάρια μολύβδου ανά γραμμάριο.

Τα μαλλιά του Μπετόβεν είχαν επίσης επίπεδα αρσενικού 13 φορές πάνω από το κανονικό και επίπεδα υδραργύρου 4 φορές πάνω από το κανονικό. Αλλά οι υψηλές ποσότητες μολύβδου, ειδικότερα, θα μπορούσαν να έχουν προκαλέσει πολλές από τις ασθένειές του, λέει ο Δρ Jannetto.

Οι ερευνητές, συμπεριλαμβανομένων του Δρ Jannetto, του κ. Brown και του Δρ Meredith, περιγράφουν τα ευρήματά τους σε επιστολή που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Clinical Chemistry.

Η ανάλυση έρχεται να επικαιροποιήσει μία έκθεση από πέρυσι, όπου η ίδια ομάδα ανέφερε ότι ο Μπετόβεν δεν είχε δηλητηρίαση από μόλυβδο. Τώρα, μετά από ενδελεχή εξέταση, λένε ότι είχε τόσο μόλυβδο στον οργανισμό του που θα μπορούσε να εξηγεί, αν μη τι άλλο, την κώφωση και τις ασθένειες που τον ταλαιπωρούσαν.

Ο David Eaton, τοξικολόγος και ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον που δεν συμμετείχε στη μελέτη, ανέφερε ότι τα γαστρεντερικά προβλήματα του Μπετόβεν «συνάδουν απόλυτα με δηλητηρίαση από μόλυβδο». Όσο για την κώφωση του Μπετόβεν, πρόσθεσε, οι υψηλές δόσεις μολύβδου επηρεάζουν το νευρικό σύστημα και θα μπορούσαν, πράγματι, να έχουν καταστρέψει την ακοή του.

Κανείς δεν λέει ότι ο συνθέτης δηλητηριάστηκε εσκεμμένα. Όμως, ο Jerome Nriagu, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, ο οποίος μελετά ιστορικά το θέμα των δηλητηριάσεων από μόλυβδο, λέει ότι ο μόλυβδος χρησιμοποιείτο σε κρασιά και τρόφιμα στην Ευρώπη του 19ου αιώνα, καθώς και σε φάρμακα και αλοιφές.

Μια πιθανή πηγή των υψηλών επιπέδων μολύβδου στον Μπετόβεν ήταν το φθηνό κρασί, καθώς στην εποχή του τον πρόσθεταν συχνά με τη μορφή οξικού μολύβδου (που έχει γλυκιά γεύση) σε κρασί κακής ποιότητας για να βελτιώσουν τη γεύση του.

Το κρασί ζυμωνόταν επίσης σε καζάνια συγκολλημένα με μόλυβδο. Και, επιπλέον, οι φελλοί στα μπουκάλια κρασιού ήταν προεμποτισμένοι σε άλας μολύβδου για καλύτερη σφράγιση.

Ο Μπετόβεν έπινε άφθονες ποσότητες κρασιού, περίπου ένα μπουκάλι την ημέρα, και αργότερα στη ζωή του ακόμη περισσότερο, πιστεύοντας ότι έκανε καλό στην υγεία του, και επίσης, σύμφωνα με τον Δρ Meredith, γιατί είχε εθιστεί σε αυτό. Τις τελευταίες μέρες πριν από το θάνατό του, σε ηλικία 56 ετών, το 1827, οι φίλοι του του έδιναν το κρασί με το κουτάλι.

Για έναν συνθέτη όπως αυτός, η κώφωση ήταν ίσως η χειρότερη ταλαιπωρία.

Με τα χρόνια, ο Μπετόβεν συμβουλεύτηκε πολλούς γιατρούς, δοκιμάζοντας τη μία θεραπεία μετά την άλλη για τις ασθένειες και την κώφωσή του, αλλά ανακούφιση δεν βρήκε. Κάποια στιγμή είχε φτάσει να χρησιμοποιεί αλοιφές και να παίρνει 75 φάρμακα, πολλά από τα οποία, πιθανότατα, περιείχαν μόλυβδο.

Το 1823, τέσσερα χρόνια πριν από τον θάνατό του, έγραψε σε έναν γνωστό του, επίσης κωφό, για τη δική του ανικανότητα να ακούσει, χαρακτηρίζοντάς την «οδυνηρή ατυχία» και σημειώνοντας: «Οι γιατροί δεν ξέρουν και πολλά. Στο τέλος φτάνεις να τους βαριέσαι».

Πηγή: New York Times

Φωτογραφία: iStock

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Μπετόβεν: Τούφες από τα μαλλιά του έλυσαν το μυστήριο του θανάτου του

Έρευνα έκπληξη για τον Μπετόβεν αποκαλύπτει: Έχει σημασία η γενετική προδιάθεση ή όχι;

Τα ωμέγα-6 λιπαρά οξέα μπορεί να μειώνουν τον κίνδυνο σοβαρής διαταραχής