Του Αχιλ.Ε.Γεωργιάδη Ρευματολόγου
Η ρευματολογία είναι μια από τις ιατρικές ειδικότητες, που χρησιμοποιεί σε μεγάλο βαθμό τα κορτικοστεροειδή, πολλές φορές και σε μεγάλες δόσεις. Δυστυχώς οι παθήσεις που αντιμετωπίζουμε είναι εξαιρετικά επικίνδυνες για την ζωή των ασθενών και τις περισσότερες φορές μόνο η κορτιζόνη είναι δυνατόν να δώσει μια γρήγορη και αποτελεσματική λύση.
Στο μυαλό των περισσοτέρων ανθρώπων, αλλά και πολλών γιατρών, η κορτιζόνη είναι μεν ένα καλό φάρμακο αλλά έχει πάρα πολλές ανεπιθύμητες ενέργειες και γι αυτούς τους θα πρέπει να αποφεύγεται ή να αποτελεί την τελευταία θεραπευτική λύση.
Πράγματι η χορήγηση της κορτιζόνης, όπως διαβάζουμε στα σχετικά φυλλάδια, μπορεί να προκαλέσει υπέρταση, εκδήλωση ή επιδείνωση προϋπάρχοντος σακχαρώδη διαβήτη, δυσλιπιδαιμία, παχυσαρκία, καταρράκτη, οστεοπόρωση, καρδιαγγειακά προβλήματα και πολλές άλλες λιγότερο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες.
Είναι όλα αυτά αλήθεια;;; Είναι, αλλά με μία βασική προϋπόθεση, που ελάχιστα αναφέρεται, αλλά είναι και αυτή που θα μπορούσε να μετριάσει τον πανικό, ασθενών και γιατρών, που δημιουργεί η κορτιζόνη, τουλάχιστον στο 90% των περιπτώσεων και είναι ότι οι περισσότερες σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες συμβαίνουν μόνον όταν η κορτιζόνη χορηγείται σε υψηλές καθημερινές δόσεις και για μακρύ χρονικό διάστημα.
Κύριο μέλημα επομένως, όλων των ασχολούμενων με την κορτιζόνη, θα πρέπει να αποτελεί, ο καθορισμός της ιδανικής αποτελεσματικής ημερήσιας δόσης που δεν δημιουργεί ανεπιθύμητες ενέργειες.
Σε μια από τις παθήσεις που χορηγούμε κορτιζόνη, τις περισσότερες φορές αμέσως μετά τη διάγνωσή της, είναι η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα. Επειδή μάλιστα είναι και χρόνια νόσος, αποτελεί την ιδανική πάθηση για μια καλή προοπτική μελέτη που θα βοηθούσε να καθορίσει κάποιος και την ημερήσια δόση αλλά και τη χρονική διάρκεια του φαρμάκου που μπορεί ένας ασθενής να το παίρνει χωρίς προβλήματα.
Δύο τέτοιες μελέτες, δημοσιεύθηκαν πολύ πρόσφατα, μια από την Σουηδία και μια από το Τέξας, και μας έδωσαν αρκετά στοιχεία για να απαντήσουμε στα ερωτήματά που θέσαμε προηγούμενα.
Η πρώτη, από την Σουηδία, είναι μια προοπτική τυχαιοποιημένη μελέτη, αφορούσε 223 ασθενείς με Ρευματοειδή Αρθρίτιδα, που παρακολουθήθηκαν για 10 χρόνια.
Πρωταρχικός στόχος της ήταν η ανεύρεση του καρδιαγγειακού κινδύνου και της θνησιμότητας σε ασθενείς που ελάμβαναν κορτιζόνη για το παραπάνω χρονικό διάστημα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μετά από δεκαετή παρακολούθηση, στο σκέλος των ασθενών (112) που ελάμβαναν κορτιζόνη συνέβησαν 17 καρδιαγγειακά συμβάντα (15%), ενώ στο σκέλος που δεν ελάμβαναν κορτιζόνη (111 ασθενείς), συνέβησαν 15 καρδιαγγειακά συμβάντα (14%). Ο θάνατοι ήταν 9 και στα δύο σκέλη της μελέτης.
Το συμπέρασμα των ερευνητών, μετά από πλήρη ανάλυση όλων των παραμέτρων ήταν ότι, «εάν κάποιος χορηγεί χαμηλές δόσεις πρενιζόνης/πρεδνιζολόνης ακόμη και για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν διατρέχει αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακή βλάβη από αυτόν που δεν παίρνει πρεδνιζόνη/πρεδνιζολόνη».
Μια ανάλογη μελέτη από το Τέξας, έγινε σε 779 ασθενείς με Ρευματοειδή Αρθρίτιδα, που οι μισοί από αυτούς ελάμβαναν κορτιζόνη και παρακολουθήθηκαν για 10 χρόνια έδωσε τα εξής πιο αναλυτικά από την προηγούμενη μελέτη αποτελέσματα. Τα 7,5 mg την ημέρα πρεδνιζόνης ή πρεδνιζολόνης δεν προκαλούν καρδιαγγειακά προβλήματα και δεν αυξάνουν την θνησιμότητα. Ακόμη η συνολική δόση 40 gr πρεδνιζόνης ή πρεδνιζολόνης για 10 χρόνια πάλι δεν προκαλεί προβλήματα.
Σύμφωνα με τους ερευνητές για να φθάσει κάποιος την συνολική δόση των 40 gr παίρνοντας 5 mg την ημέρα χρειάζεται 21,9 χρόνια και για την δόση των 10 mg/ημέρα χρειάζεται 10,9 χρόνια. Εάν υπερβεί αυτό το χρονικό διάστημα ή την δόση τότε μόνο η θνησιμότητα ανέρχεται από το 1,74 στο 2,27. Πρακτικά ελάχιστοι ασθενείς με Ρευματοειδή Αρθρίτιδα πλησιάζουν ή ξεπερνούν αυτή τη δόση.
Θα μπορούσε να προσθέσει κάποιος ότι και για την άλλη σοβαρή ανεπιθύμητη ενέργεια της χρόνιας χορήγησης κορτιζόνης, την οστεοπόρωση, οι σύγχρονες θεραπευτικές τακτικές που χρησιμοποιούμε την προλαμβάνουν πλήρως.
Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι σε μια τόσο σοβαρή πάθηση όπως είναι η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα για τη θεραπεία της οποίας οι ασθενείς λαμβάνουν και άλλα επιθετικότατα φάρμακα, η λογική χορήγηση κορτιζόνης δεν δημιουργεί ιδιαίτερα προβλήματα και ο κίνδυνος από την λήψη της είναι πολύ μικρότερος από το όφελος που προκαλεί.
Ο Μακιαβέλι είχε πει ότι «οι πρίγκιπες και οι κυβερνήσεις είναι μακράν τα πιο επικίνδυνα πράγματα σε μια κοινωνία» για την κορτιζόνη δεν έχει αναφερθεί κάτι παρόμοιο.
Πηγές =
1. Ajeganova S, Svensson B, Hafström I; BARFOT Study Group. Low-dose prednisolone treatment of early rheumatoid arthritis and late cardiovascular outcome and survival: 10-year follow-up of a 2-year randomised trial. BMJ Open. 2014;4:e004259.
2. del Rincón I, Battafarano DF, Restrepo JF, Erikson JM, Escalante A. Glucocorticoid dose thresholds associated with all-cause and cardiovascular mortality in rheumatoid arthritis. Arthritis Rheumatol.2014;66:264-272.
Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, Ρευματολόγος,
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Τι κόβει τη διάθεση για σεξ: Έρευνα
Πως ο Δημήτρης Μαυροειδής ''έφτιαξε'' το γόνατό του; Νέα μέθοδος