Οξεία λευχαιμία: Τι είναι και με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται σε κάθε ηλικία

Θλίψη σκόρπισε ο είδηση ότι ο σπουδαίος σκηνοθέτης Μανούσος Μανουσάκης έφυγε ξαφνικά από τη ζωή. Όπως έγινε γνωστό, είχε διαγνωστεί πρόσφατα με οξεία μυελογενή λευχαιμία αλλά, παρά τις ιατρικές παρεμβάσεις, η νόσος οδήγησε σε επιπλοκές που του κόστισαν τη ζωή.

Η λευχαιμία είναι σπάνια κακοήθης νόσος (καρκίνος) στο αίμα. Χαρακτηρίζεται από ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό ορισμένων κυττάρων που παράγονται στον μυελό των οστών. Οξεία λευχαιμία σημαίνει πως η νόσος εξελίσσεται γρήγορα και επιθετικά, αναφέρει το βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS). Επομένως απαιτεί άμεση θεραπευτική αντιμετώπιση.

Η οξεία λευχαιμία χωρίζεται σε δύο τύπους, αναλόγως με το είδος των λευκοκυττάρων (λευκών αιμοσφαιρίων) που προσβάλλει. Τα λευκά αιμοσφαίρια είναι κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτά είναι:

• Τα λεμφοκύτταρα (χρησιμοποιούνται κυρίως για την καταπολέμηση των ιογενών λοιμώξεων)
• Τα μυελικά κύτταρα (επιτελούν αρκετές λειτουργίες, όπως η καταπολέμηση των βακτηριακών λοιμώξεων, η προστασία του οργανισμού από τα παράσιτα, η προστασία από την εξάπλωση βλαβών στους ιστούς)

Η οξεία μυελογενής λευχαιμία είναι μία αιματολογική κακοήθεια που αφορά τα μυελικά κύτταρα (ή κύτταρα της λευκής σειράς). Ο κίνδυνος αναπτύξεώς της αυξάνεται με την ηλικία. Είναι πιο συχνή στους ανθρώπους ηλικίας άνω των 65 ετών.

Η νόσος αναπτύσσεται όταν ο μυελός των οστών αρχίζει να παράγει πάρα πολλά ανώριμα κύτταρα. Τα ανώριμα κύτταρα λέγονται βλάστες και δεν έχουν την ικανότητα να καταπολεμούν τις λοιμώξεις. Επιπλέον, η υπερπαραγωγή τους μειώνει τον αριθμό των υγιών λευκών αιμοσφαιρίων, των ερυθρών αιμοσφαιρίων (μεταφέρουν οξυγόνο στο αίμα) και των αιμοπεταλίων (συμβάλλουν στην πήξη του αίματος).

Δεν είναι γνωστό γιατί ακριβώς αρχίζει η υπερπαραγωγή των ανώριμων (λευχαιμικών) βλαστών. Υπάρχουν όμως κάποιοι παράγοντες κινδύνου, όπως προγενέστερη χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία, έκθεση σε υψηλή επίπεδα ιονίζουσας ακτινοβολίας, ορισμένα υποκείμενα αιματολογικά ή γενετικά νοσήματα (π.χ. μυελοδυσπλασία) κ.λπ. Ωστόσο μπορεί να μην βρεθεί συγκεκριμένος λόγος.

Τα συμπτώματα

Τα συμπτώματα που προκαλεί η οξεία μυελογενής λευχαιμία συνήθως αναπτύσσονται σε διάστημα λίγων εβδομάδων και είναι ολοένα πιο σοβαρά. Μπορεί να συμπεριλαμβάνουν:

• Ωχρότητα στο δέρμα
• Κόπωση
• Δύσπνοια
• Συχνές λοιμώξεις
• Ασυνήθιστη και συχνή αιμορραγία (π.χ. από τα ούλα ή τη μύτη)

Άλλα συμπτώματα είναι πυρετός, έντονη εφίδρωση, απώλεια βάρους, εύκολοι μώλωπες (μελανιές) στο δέρμα, πόνοι στα οστά και τις αρθρώσεις, επίπεδες κόκκινες ή πορφυρές κηλίδες στο δέρμα (πετέχιες), φούσκωμα στην κοιλιά (προκαλείται από διόγκωση του ήπατος ή του σπλήνα).

Στις πιο προχωρημένες περιπτώσεις ο ασθενής καθίσταται εξαιρετικά ευάλωτος σε απειλητικές για τη ζωή λοιμώξεις ή σοβαρή εσωτερική αιμορραγία.

Όποιος έχει τέτοιου είδους συμπτώματα πρέπει να ζητά αμέσως ιατρική βοήθεια. Αν και σπανίως θα πρόκειται για οξεία μυελογενή λευχαιμία, πρέπει να διερευνώνται.

Επειδή η νόσος είναι επιθετική, η θεραπεία συνήθως αρχίζει αμέσως μόλις γίνει η διάγνωση. Η κύρια θεραπεία είναι η χημειοθεραπεία που χρησιμοποιείται για να εξολοθρεύσει όσο το δυνατόν περισσότερα λευχαιμικά κύτταρα και να μειώσει τον κίνδυνο υποτροπής. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να γίνει εντατική χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία, μαζί με μεταμόσχευση μυελού των οστών ή βλαστικών κυττάρων.

Άλλη μορφή στα παιδιά

Στα παιδιά, η πιο συχνή κακοήθης νόσος είναι η οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία. Τα συμπτώματά της συνήθως αρχίζουν με αργό ρυθμό, αλλά εξελίσσονται ραγδαία καθώς αυξάνονται τα ανώριμα (λευχαιμικά) κύτταρα στον μυελό των οστών. Τα ύποπτα συμπτώματα είναι:

• Ωχρότητα στο δέρμα
• Κόπωση
• Δύσπνοια
• Επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις σε μικρό χρονικό διάστημα
• Ασυνήθιστη και συχνή αιμορραγία

Τα συμπτώματα της αναιμίας (κόπωση, ωχρότητα) οφείλονται στη μείωση του αριθμού των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Οι αιμορραγίες οφείλονται στην μείωση των αιμοπεταλίων. Όσον αφορά τις αυξημένες λοιμώξεις, αυτές οφείλονται στην έλλειψη υγιών λευκών αιμοσφαιρίων.

Άλλα πιθανά συμπτώματα είναι υψηλός πυρετός (πάνω από 38 βαθμούς), νυχτερινή εφίδρωση, πόνοι σε οστά και αρθρώσεις, εύκολοι μώλωπες (μελανιές) στο δέρμα. Οι ασθενείς μπορεί να έχουν επίσης διόγκωση των λεμφαδένων, πόνο στην κοιλιά (από διόγκωση του ήπατος ή του σπλήνα), ανεξήγητη απώλεια βάρους και πορφυρό εξάνθημα στο δέρμα.

Μερικές φορές  τα λευχαιμικά κύτταρα εξαπλώνονται στο κεντρικό νευρικό σύστημα, προκαλώντας:

• Πονοκεφάλους
• Επιληπτικούς σπασμούς
• Εμέτους
• Θόλωμα της όρασης
• Ζάλη

Η αιτία της οξείας λεμφοβλαστικής αναιμίας δεν είναι βέβαιη. Μπορεί να συμβεί χωρίς συγκεκριμένο λόγο ή να συμμετέχουν παράγοντες κινδύνου όπως είναι η έκθεση σε ακτινοβολία ή στο βενζόλιο (ένα χημικό που υπάρχει και στα συμβατικά τσιγάρα).

Φωτογραφία: iStock