Παγκόσμιο debate για τη χρήση μάσκας – Ποιες έρευνες έλεγαν «όχι» και τώρα λένε «ναι»

Κι ενώ μέχρι σήμερα, οι αξιωματούχοι της υγείας όλων των κρατών έλεγαν «όχι» στη χρήση μάσκας, σήμερα σε κάποιες χώρες -μεταξύ αυτών και στην Ελλάδα- είναι ακόμα και υποχρεωτική σε δημόσιους χώρους, στους οποίους δεν είναι εύκολο να τηρούνται οι αποστάσεις.

Στην Αυστρία, η χρήση της μάσκας είναι υποχρεωτική στα καταστήματα. Στη Γερμανία, μηχανήματα αυτόματης πώλησης σε σταθμούς τρένων διαθέτουν μάσκες προς πώληση σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η εξάπλωση του κορωνοϊού μεταξύ των επιβατών. Οι αμερικανοί αξιωματούχοι της Υγείας άλλαξαν τις οδηγίες και πλέον συστήνουν σε όλους τους πολίτες να φορούν υφασμάτινες μάσκες. Στο Τέξας, πολίτες άνω των 5 ετών, που εισέρχονται σε καταστήματα ή δημόσιες συγκοινωνίες χωρίς μάσκα ή χωρίς κάλυψη του στόματος και της μύτης τους με ύφασμα, τιμωρούνται με πρόστιμα που φθάνουν έως και τα 1.000 δολάρια.

Δείτε επίσης – Τσιόδρας: Αρχίζουν τα τεστ σε ασυμπτωματικούς φορείς – Ελπίδες από δύο νέα φάρμακα

Στην Ελλάδα προβλέπεται χρηματικό πρόστιμο 150 ευρώ για τη μη χρήση προστατευτικής μάσκας σε ορισμένους δημόσιους χώρους, όπως π.χ. στα μέσα μαζικής μεταφοράς.

Τι άλλαξε μέσα σε λίγες εβδομάδες;

Τσιόδρας: “Η πανδημία είναι μια εξελισσόμενη κατάσταση”

Αυτή η φαινομενικά αντιφατική επιστημονική τοποθέτηση έχει προκαλέσει συζητήσεις, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά παγκοσμίως. Προσπαθώντας να ξεκαθαρίσει τις αμφιβολίες που έχουν δημιουργηθεί, τοποθετήθηκε στο θέμα για δύο συνεχόμενες ημέρες και ο καθηγητής παθολογίας και υπεύθυνος ενημέρωσης για τον νέο κορωνοϊό, Σωτήρης Τσιόδρας:

“Σαν Επιτροπή το συζητήσαμε πάρα πολύ το θέμα αυτό και ξέρετε ότι μερικοί λένε «φάσκετε και αντιφάσκετε», χωρίς να ξέρουν την πραγματικότητα. Προσπάθησα να το εξηγήσω εχθές. Θα το πω και σήμερα με δυο απλά λόγια. Τότε είχαμε μέτρα αυτοπεριορισμού, είχαμε απαγορευτικό. Δεν μετακινούμαστε έξω. Τώρα ανοίγει ο περιορισμός στη μετακίνηση και μπορούμε να μετακινηθούμε. Πού είναι ο χώρος που παρατηρείται ο μεγαλύτερος συγχρωτισμός αυτή τη στιγμή στην Πατρίδα μας; Είναι τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Άρα έχει μεγάλη σημασία στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς να έχει κάποιος τη χρήση μάσκας, για να προστατεύσει τους άλλους από τον εαυτό του. Αυτά είναι τα επιστημονικά δεδομένα», επισήμανε χαρακτηριστικά ο καθηγητής.

Δείτε επίσης – Κορονοϊός: Πώς να φτιάξετε “μάσκα” από υφάσματα που έχετε στο σπίτι – Οδηγίες του CDC

Τους πρώτους μήνες της πανδημίας και ελλείψει στοιχείων που να αποδεικνύουν ότι η χρήση της μάσκας πράγματι προστατεύει, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) είχε εκδώσει οδηγίες για τη μη χρήση της. Σημαντικό ρόλο έπαιξε και ο πανικός που επικράτησε εκείνη την εποχή ανάμεσα στους πολίτες, οι οποίοι έσπευσαν να τις προμηθευτούν σε μεγάλες ποσότητες, προκαλώντας επικίνδυνη -για την επάρκεια και προστασία του υγειονομικού προσωπικού- παγκόσμια έλλειψη.

Ταυτόχρονα υπήρχε και ο φόβος (ο οποίος παραμένει και σήμερα) ότι η μάσκα μπορεί να δημιουργήσει μια ψεύτικη αίσθηση ασφάλειας και να οδηγήσει σε χαλάρωση των μέτρων της κοινωνικής απόστασης. Επίσης, ας μην ξεχνάμε ότι τότε ήμασταν κλεισμένοι μέσα στα σπίτια μας και δεν συγχρωτιζόμασταν, ενώ αυτό τώρα θα συμβεί.

Προσφέρει προστασία η χρήση της μάσκας;

Η απάντηση είναι περίπλοκη και αμφιλεγόμενη. Σήμερα, ωστόσο, σε σύγκριση με τις αρχές της πανδημίας υπάρχουν περισσότερα δεδομένα για το πώς εξαπλώνεται ο ιός SARS-CoV-2 κι οι επιστήμονες γνωρίζουν πλέον, ότι ο επιπολασμός της νόσου COVID-19 είναι πολύ πιο διαδεδομένος από ό, τι νομίζαμε προηγουμένως. Τα νέα μέτρα με τη χρήση της μάσκας έχουν σχεδιαστεί για την “επιπέδωση της καμπύλης” ή έστω για να επιβραδύνουν την εξάπλωση του κορωνοϊού.

Η λέξη “κλειδί” που επιβάλλει τη χρήση της μάσκας είναι οι “ασυμπτωματικοί” ασθενείς. Ενώ στις αρχές Φεβρουαρίου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δήλωνε ότι η ιογενής μετάδοση από ασυμπτωματικά άτομα ήταν πιθανότατα «σπάνια», σήμερα ένας αυξανόμενος αριθμός δεδομένων δείχνει ότι, μεγάλος αριθμός μολυσμένων ατόμων χωρίς συμπτώματα μπορεί να μεταδώσει τον ιό σε άλλους ανθρώπους.

“Φανταστείτε τώρα κάποιον ο οποίος μπαίνει σε ένα Μέσο Μαζικής Μεταφοράς, φοράνε όλοι μάσκα, αυτός δεν φοράει, και φτερνίζεται. Τι έχει να γίνει. Αν φτερνίζεται λόγω του ιού είναι το κακό σενάριο, αν φτερνίζεται γιατί έχει μια αλλεργία είναι ένα καλό σενάριο, το οποίο δεν μπορεί να το αποφύγει. Αλλά φανταστείτε τι επεισόδια μπορεί να γίνουν εκεί πέρα. Κοινωνικός αντίκτυπος μεγάλος», δήλωσε σχετικά και ο Σωτήρης Τσιόδρας.

Δειτε επίσης – Τσιόδρας: 1.374 ασθενείς έχουν αναρρώσει, εξιτήριο έχουν πάρει 428, στο σπίτι ανέρρωσαν 946 ασθενείς

Έκθεση του αμερικανικού CDC στις 23 Μαρτίου, σχετικά με κρούσματα COVID-19 που σημειώθηκαν σε κρουαζιερόπλοια, απέδειξε τον κίνδυνο. Ανέφερε, πώς από τα τεστ που έγιναν σε επιβάτες και πλήρωμα του Diamond Princess, διαπιστώθηκε ότι, σχεδόν το 46,5% από τα 700 άτομα του πλοίου που είχαν μολυνθεί με τον νέο κορωνοϊό, δεν είχε καθόλου συμπτώματα κατά τη στιγμή του τεστ.

Το CDC ανέφερε στην έκθεση του, ότι «ένα υψηλό ποσοστό ασυμπτωματικών λοιμώξεων θα μπορούσε εν μέρει να εξηγήσει το υψηλό ποσοστό μόλυνσης μεταξύ επιβατών και πληρώματος στο κρουαζιερόπλοιο».

Ο Δρ Harvey Fineberg, πρώην πρόεδρος της Εθνικής Ακαδημίας Ιατρικής και επικεφαλής ομοσπονδιακής επιτροπής για τις μεταδοτικές νόσους, δήλωσε στο CNN στις 2 Απριλίου, ότι θα αρχίσει να χρησιμοποιεί τη μάσκα σε δημόσιους χώρους, ειδικά στα σούπερ μάρκετ:

«Ενώ η έρευνα για την προστασία από τη χρήση των μασκών είναι περιορισμένη, τα αποτελέσματα των διαθέσιμων μελετών είναι συνεπή με το συμπέρασμα, ότι ο ιός προκαλεί αερολύμανση μέσω της κανονικής αναπνοής», είπε.

Είναι αυτοί οι «σιωπηλοί φορείς» -άνθρωποι δηλαδή που έχουν μολυνθεί από τον ιό, αλλά χωρίς πυρετό, βήχα ή μυϊκούς πόνους- τους οποίους οι υποστηρικτές της χρήσης μάσκας παρουσιάζουν ως απόδειξη, για το ότι μπορούμε να κάνουμε και κάτι παραπάνω (πέρα από το μέτρο της κοινωνικής απόστασης) για να επιβραδύνουμε την εξάπλωση του ιού.

Πιο αποτελεσματικό μέτρο να φοράς μάσκα, από το να μην φοράς

Ενώ η έρευνα σχετικά με την αποτελεσματικότητα της χρήσης μάσκας για τη μείωση της μετάδοσης σταγονιδίων από το αναπνευστικό δεν έχει ακόμα φθάσει σε τελικά συμπεράσματα, υπάρχουν στοιχεία που υποστηρίζουν αυτήν την υπόθεση.

Έρευνα για τον SARS, τον άλλο κορωνοϊό της ίδιας οικογένειας με τον SARS-CoV-2, διαπίστωσε ότι οι μάσκες N95 ήταν πολύ αποτελεσματικές στο μπλοκάρισμα της μετάδοσης του συγκεκριμένου ιού. Ακόμα και οι απλές χειρουργικές μάσκες προσώπου βρέθηκε ότι μπορούν να διακόψουν τα αερομεταφερόμενα σωματίδια του ιού, όταν κάποιος φτερνίζεται, εμποδίζοντας τα να φτάσουν στον άλλο άνθρωπο.

Σε άλλη μελέτη διαπιστώθηκε ότι, ενώ οι μάσκες από βαμβακερά μπλουζάκια ήταν πολύ λιγότερο αποτελεσματικές από τις βιομηχανικές χειρουργικές μάσκες , ωστόσο και αυτές μείωσαν τον αριθμό των μεταφερόμενων σταγονιδίων και ήταν προτιμότερη η χρήση τους, από τη μηδενική προστασία που προσφέρει η μη χρήση μάσκας.

Κορωνοϊός: Ο κίνδυνος για τις υφασμάτινες μάσκες είναι το πλύσιμο

Οι χειρουργικές μάσκες, που φορούν συνήθως οι γιατροί και οι νοσηλευτές, έχουν σχεδιαστεί για μία χρήση, ενώ οι υφασμάτινες μάσκες που συστήνουν τώρα οι ειδικοί για χρήση από το ευρύ κοινό και προορίζονται για πολλές χρήσεις μετά από πλύσιμο, εγείρουν μια νέα ανησυχία.

Μια μελέτη από το Νεπάλ σχετικά με τις πάνινες μάσκες που έχουν σχεδιαστεί για να προστατεύουν τους χρήστες από μεγαλύτερα σε όγκο σωματίδια, όπως είναι αυτά της ρύπανσης ή της γύρης, διαπίστωσε ότι το πλύσιμο και το σιδέρωμα τους μείωσε την αποτελεσματικότητα τους, καθώς σημειώθηκε φθορά στο υλικό του υφάσματος.

Είναι σαφές ότι απαιτείται επείγουσα έρευνα που θα απαντά στο ερώτημα, πιο είναι το καταλληλότερο υλικό για την κατασκευή τους, αλλά και οι καταλληλότεροι τρόποι αποθήκευσης και φροντίδας τους.

Πρόσφατο άρθρο στο ιατρικό περιοδικό The Lancet Respiratory Medicine αναφέρει εάν όλοι φορούν μάσκα, τότε τα άτομα προστατεύουν το ένα το άλλο, μειώνοντας τη συνολική μετάδοση του ιού στην κοινότητα. Επίσης, βοηθά τους ανθρώπους, υπενθυμίζοντάς τους να μην αγγίζουν το πρόσωπό τους, όταν με τα χέρια τους αγγίζουν μολυσμένες επιφάνειες.

Τέλος οι επιστήμονες επισημαίνουν, ότι οι μάσκες δεν είναι “ασπίδες προστασίας”. Είναι ένα ακόμη συμπληρωματικό μέτρο για να αποτρέψουμε τη μετάδοση του ιού, παράλληλα με την κοινωνική απόσταση των 2 μέτρων, μένοντας στο σπίτι όσο το δυνατόν περισσότερο και πλένοντας τα χέρια μας συχνά και σωστά.

«Το πρώτο και σημαντικότερο είναι η τήρηση των αποστάσεων, η αποφυγή του συνωστισμού, όταν αυτό είναι εφικτό, η υγιεινή των χεριών. Εγώ δεν μπορώ να φανταστώ χρήση μάσκας χωρίς υγιεινή των χεριών. Είναι για εμένα σούπερ απαραίτητο», κατέληξε ο Σωτήρης Τσιόδρας.