Παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα μελλοντικής εμφάνισης υπέρτασης

Ως υπέρταση ορίζεται βιβλιογραφικά η άνοδος της συστολικής αρτηριακής πίεσης σε επίπεδο >140 mmHg, της διαστολικής πίεσης > 90 mmHg ή/και συνδυασμός αυτών.

Γράφει η Δρ. Αγγελική Ελευθερίου, Καρδιολόγος, Διευθύντρια Καρδιολογικής Κλινικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

Οι παράγοντες  που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης αφορούν τον τρόπο ζωής, το οικογενειακό ιστορικό, το φύλο την ηλικία, την εθνικότητα και τις συννοσηρότητες.

Μερικοί από τους παράγοντες κινδύνου δεν μπορούν να ελεγχθούν όπως η ηλικία ή το οικογενειακό ιστορικό. Οι περισσότεροι όμως προδιαθεσικοί παράγοντες εμφάνισης υπέρτασης δύνανται να αντιμετωπιστούν βάσει των πρόσφατων ερευνητικών δεδομένων.

Πώς επηρεάζουν οι καθημερινές συνήθειες τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης;

1. Ανθυγιεινή διατροφή: Δίαιτα πλούσια σε νάτριο (ή φτωχή σε κάλιο) αυξάνει την αρτηριακή πίεση. Το μεγαλύτερο μέρος του νατρίου προέρχεται από επεξεργασμένα τρόφιμα (τηγανητά φαγητά, αναψυκτικά διαίτης, hotdog, χάμπεργκερ, δημητριακά με προσθήκη ζάχαρης, τσιπς, παγωμένο τσάι, μαργαρίνη, ποπκορν) και προπαρασκευασμένα τρόφιμα. Τροφές πλούσιες σε κάλιο  που είναι προστατευτικές για τον οργανισμό είναι κυρίως οι μπανάνες, οι πατάτες, τα φασόλια και το γιαούρτι.
2. Έλλειψη άσκησης: Η καθιστική ζωή αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης παχυσαρκίας, υπέρτασης, καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικού επεισοδίου. Η αερόβια άσκηση μέτριας έντασης, τουλάχιστον δυόμιση ώρες την εβδομάδα και ο συνδυασμός της με ισομετρική άσκηση θεωρείται άκρως προστατευτικό μέτρο για την καρδιαγγειακή υγεία.
3. Παχυσαρκία: Περισσότερο από το 67% των ενηλίκων και ένα στα τρία παιδιά ηλικίας 2 έως 19 ετών στις ΗΠΑ είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Το υπερβολικό βάρος αυξάνει τα επίπεδα της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων, μειώνει την HDL χοληστερόλη και προάγει την εμφάνιση διαβήτη και υπέρτασης. Η απώλεια 5 – 10 κιλών δύναται να μειώσει την αρτηριακή πίεση και τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής νόσου.
4. Υπερβολική κατανάλωση αιθανόλης ενδέχεται να αυξήσει την αρτηριακή πίεση. Οι γυναίκες δύναται να πίνουν έως ένα ποτό την ημέρα και οι άντρες έως δύο ποτά την ημέρα.
5. Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο υπέρτασης στους καπνιστές και σε μικρότερο ποσοστό επιβαρύνει  και τους μη καπνιστές
6. Άπνοια ύπνου: Οι άπνοιες στον ύπνο προκαλούν έντονη κόπωση στην καθημερινότητα, δυσχεραίνουν τα αντανακλαστικά των ασθενών και αποτελούν παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση υπέρτασης, καρδιακής ανεπάρκειας, διαβήτη και εγκεφαλικού επεισοδίου.
7. Άγχος: Δεν υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα που να τεκμηριώνουν ότι το άγχος προκαλεί μακροχρόνια υψηλή αρτηριακή πίεση. Παρά ταύτα, κατά τη διάρκεια οξέως αγχωτικών καταστάσεων διεγείρεται το νευρικό σύστημα και απελευθερώνονται ορμόνες (αδρεναλίνη και κορτιζόλη) οι οποίες προκαλούν αγγειοσύσπαση, αύξηση της καρδιακής συχνότητας και υπερτασικές αιχμές.

Τι ρόλο παίζει η κληρονομικότητα;

Τα γονίδια πιθανότατα ευθύνονται για την αρτηριακή υπέρταση όπως και για άλλες καρδιακές παθήσεις. Ο κίνδυνος για υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να αυξηθεί  όταν η κληρονομικότητα συνδυάζεται με ανθυγιεινές επιλογές του τρόπου ζωής (όπως το κάπνισμα και η ακατάλληλη διατροφή). Η κληρονομικότητα βέβαια δεν μπορεί  να ελεγχθεί αλλά η επιλογή ενός υγιεινού τρόπου ζωής έχει βοηθήσει πολλούς ασθενείς με ισχυρό  οικογενειακό ιστορικό υπέρτασης να αποφύγουν ή να καθυστερήσουν την εμφάνισή της.

Πως συνδέεται η ηλικία, η εθνικότητα και το φύλο με την υπέρταση;

Ο κίνδυνος εκδήλωσης υψηλής αρτηριακής πίεσης και καρδιαγγειακών νοσημάτων αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας γιατί τα αγγεία χάνουν την ελαστικότητά τους. Μέχρι την ηλικία των 45 ετών υψηλότερο ποσοστό ανδρών σε σύγκριση με τις γυναίκες παρουσιάζει υπέρταση. Μεταξύ της ηλικίας 45 και 65 ετών τα ποσοστά των ανδρών και των  γυναικών με υπέρταση είναι παρόμοια. Στις μεγαλύτερες  ηλικίες το ποσοστό των  γυναικών που πάσχει από  υπέρταση είναι μεγαλύτερο συγκριτικά με το αντίστοιχο των ανδρών. Επίσης, οι Αφροαμερικανοί θεωρούνται περισσότερο επιρρεπείς στην εκδήλωση αρτηριακής υπέρτασης.

Δευτεροπαθή αίτια υπέρτασης: Η υπέρταση μπορεί να οφείλεται σε δευτεροπαθή αίτια όπως η νεφρική νόσος, οι όγκοι των επινεφριδίων και η ορμονική ανισορροπία. Υπέρταση επίσης  μπορεί να προκαλέσει η λήψη φαρμάκων όπως τα αντισυλληπτικά δισκία (κυρίως τα οιστρογόνα), τα μη στεροειδή   αντιφλεγμονώδη (μέσω κατακράτησης νατρίου και νερού) τα αντικαταθλιπτικά, τα αποσυμφορητικά και τα φυτικά συμπληρώματα (γλυκόριζα κλπ.). Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης γιατί οι ορμονικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα δύναται να προκαλέσουν υπέρταση (προεκλαμψία) ή να επιδεινώσουν προϋπάρχουσα υψηλή αρτηριακή πίεση.

Συμπερασματικά, η υπέρταση είναι υπεύθυνη για περισσότερους από 10εκατομμύρια θανάτους ετησίως και είναι ο πιο σημαντικός τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο. Ως εκ τούτου, ο έλεγχος και η ρύθμιση της υπέρτασης αποτελούν προτεραιότητα της διεθνούς υγειονομικής κοινότητας για τη μείωση του θανάτου, της αναπηρίας και του επακόλουθου οικονομικού κόστους από την εμφάνιση καρδιαγγειακών συμβαμάτων. Παράγοντες όπως η ηλικία, η γενετική προδιάθεση, το οικογενειακό ιστορικό, η φυλή και η εθνικότητα δεν μπορούν να μεταβληθούν, αντιθέτως, η τροποποίηση της καθημερινότητας και η υιοθέτηση υγιεινοδιαιτητικών συνηθειών είναι εφικτή αν υπάρχει θέληση και προγραμματισμός και συντελούν ουσιαστικά στην πρόληψη εμφάνισης υψηλής αρτηριακής πίεσης.

Τιμητική πρόσκληση για την Δρ. Αγγελική Ελευθερίου από το PERT CONSORTIUM

Επίσημη υποψηφιότητα έλαβε η Δρ. Ελευθερίου Αγγελική, Διευθύντρια του Καρδιολογικού Τμήματος στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, για το Διοικητικό Συμβούλιο του Οργανισμού PERT CONSORTIUM (Διεπιστημονική Ομάδα Αντιμετώπισης της Πνευμονικής εμβολής) ως και για τη συνεργασία της με τις επιστημονικές ομάδες του οργανισμού κατόπιν πρόσκλησης από την αρμόδια επιτροπή του PERT CONSORTIUM.

O οργανισμός PERT CONSORTIUM δημιουργήθηκε το 2015 και εδρεύει στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης που αποτελεί το κύριο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Ιατρικής Σχολής του Harvard.

Η λίστα των υποψηφίων απαρτίζεται από επίλεκτους ιατρούς με αξιόλογο κλινικό, εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο που χαίρουν ιδιαίτερης εκτίμησης στον Οργανισμό. Η υποψηφιότητα της Δρ. Ελευθερίου υπογραμμίζει τη διακεκριμένη φήμη της στην παγκόσμια ιατρική κοινότητα.

Σκοπός της συμμετοχής της Δρ. Ελευθερίου Αγγελικής στο PERT CONSORTIUM είναι η εξέλιξη της δραστηριότητας του πρώτου PERT στην Ελλάδα που συστήθηκε στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών το 2021 με στόχο τη βέλτιστη αντιμετώπιση των ασθενών με πνευμονική εμβολή τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς.

Φωτογραφία: iStock