Κύριε Αποστολίδη πιστεύω βρισκόμαστε σε μια φάση της οικονομικής κρίσης στην χώρα που οι επιπτώσεις είναι πια συγκεκριμένες και μετρήσιμες…
Η Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης έχει περικόψει δραματικά τη φαρμακευτική δαπάνη, με αποτέλεσμα σήμερα να βρίσκεται κάτω από το 50% του μέσου Ευρωπαϊκού όρου! Τα στοιχεία και η διεθνής βιβλιογραφία δείχνουν σημαντικές επιπτώσεις της κρίσης για την κοινωνία, όπως: αύξηση του ποσοστού του πληθυσμού σε κατάσταση ένδειας, αύξηση της ιδιωτικής συμμετοχής στα φάρμακα, μείωση υπηρεσιών που θεωρούνται πολυτέλεια, όπως οι οδοντιατρικές υπηρεσίες, προβλήματα στην πρόσβαση σε γιατρό ή σε πρωτοβάθμια μονάδα φροντίδας, αύξηση της κατάθλιψης, ξέσπασμα επιδημιών μεγάλης κλίμακας κ.α.
Πως φτάσαμε ως εδώ;
Αυτές οι δραματικές κοινωνικές επιπτώσεις είναι απόρροια της μείωσης της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης που υλοποιήθηκε πρακτικά μέσω της μετάθεσης του χρηματοδοτικού βάρους στους ασθενείς και στις φαρμακευτικές εταιρίες κι παράλληλα οδήγησε σε φαρμακευτική «φτωχοποίηση» των Ελλήνων σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους πολίτες και σε κατάρρευση των δεικτών Υγείας στη χώρα μας. Δηλαδή, το κράτος διαθέτει ολοένα και λιγότερους πόρους για τη φαρμακευτική περίθαλψη, με αποτέλεσμα η φαρμακευτική δαπάνη να έχει μειωθεί περισσότερο από 60% σε σχέση με τα επίπεδα προ κρίσης, ενώ παράλληλα αυξάνει τη συμμετοχή των ασθενών, καθώς και τα ποσοστά των αυτόματων επιστροφών και εκπτώσεων από τις φαρμακευτικές εταιρίες (clawback και rebates). Και καθώς έχουμε μια δεδομένη φαρμακευτική δαπάνη -η οποία αξίζει να σημειωθεί πως δεν προσδιορίστηκε με βάση επιδημιολογικά και νοσολογικά κριτήρια- τα οικονομικά περιθώρια εξοικονόμησης έχουν ξεπεραστεί εδώ και καιρό.
Έρευνα, τεχνολογία, καινοτομία δεν είναι αόριστες έννοιες. Είναι συνυφασμένες με την εποχή μας και ειδικά με την φαρμακοβιομηχανία.
Ποτέ άλλοτε δύο τόσο βαθιά τεχνοκρατικές έννοιες όπως είναι η Έρευνα και η Καινοτομία, δεν ενσωματώνουν, τόσο σθεναρά, στο περιεχόμενό τους την έννοια της ελπίδας. Ιδιαίτερα, όταν αναφέρονται στον κλάδο της Υγείας, ο οποίος τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο βρίσκεται και θα βρίσκεται, για τουλάχιστον άλλα 20 χρόνια, στην αιχμή των επιστημονικών και τεχνολογικών ανακαλύψεων προοιωνίζοντας ακόμη πιο εντυπωσιακά άλματα είτε στην αντιμετώπιση είτε πολύ περισσότερο και στην ίαση αρκετών ασθενειών που μέχρι πρότινος θεωρούνταν ανίκητες. Οι προσδοκίες είναι δικαιολογημένα υψηλές καθώς η αύξηση του προσδόκιμου ζωής θα είναι εφικτό πλέον να συνταιριάζει και με την υψηλή ποιότητα ζωής. Αυτή η εξέλιξη σε καμιά περίπτωση δεν εκκινεί από τυχαία γεγονότα ή αυτοματοποιημένες διαδικασίες. Αποτελεί μέρος της επιχειρηματικής φιλοσοφίας και προϊόν δέσμευσης και προσήλωσης των φαρμακευτικών εταιριών να επενδύουν μεγάλα ποσά στους τομείς της έρευνας και ανάπτυξης νέων θεραπειών. Μόνο στην Ευρώπη υπολογίζεται πως επενδύονται κάτι περισσότερο από 30 δις ευρώ το χρόνο! Σήμερα παγκοσμίως βρίσκονται σε στάδιο ανάπτυξης περισσότερα από 7.000 φάρμακα γεγονός που καταδεικνύει και το τεράστιο επιστημονικό έργο που καταβάλλεται και το μέγεθος του οικονομικού ρίσκου που αναλαμβάνουν οι εταιρίες προκειμένου αυτή η πορεία να εξελίσσεται συνεχώς.
Η επένδυση, όμως, στην καινοτομία της Υγείας για τη χώρα μας, τόσο ως λήπτης των ερευνητικών αποτελεσμάτων των διεθνών εταιριών όσο και ως δημιουργός της, δεδομένης της υψηλής ποιότητας της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας και των διεθνών συνεργειών της, αλλά και του εγνωσμένου κύρους του επιστημονικού προσωπικού που διαθέτουμε, συνιστούν, ως επιλογή, επαναστατικό θεραπευτικό μίγμα για την αντιμετώπιση πολλών παθογενειών τόσο στο χώρο της Υγείας όσο και ευρύτερα της ελληνικής οικονομίας.
Δεν θα έχουμε πια πρόσβαση στην καινοτομία στην Ελλάδα, πιστεύετε;
Δυστυχώς αυτή τη στιγμή η πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών στην καινοτομία απειλείται, καθώς προωθούνται από το Υπουργείο Υγείας κάποια επικίνδυνα οριζόντια μέτρα που πλήττουν την καινοτομία. Η απόσταση ρητορείας και πράξεων, διακηρυγμένων προθέσεων και έργων από την πλευρά της Πολιτείας διευρύνεται. Εις βάρος των ασθενών, της λειτουργικότητας του δημόσιου συστήματος Υγείας και της βιωσιμότητας των φαρμακευτικών επιχειρήσεων. Γιατί ας μην έχουμε καμία αμφιβολία πως αυτές θα είναι οι συνέπειες, όπως κι αν βαφτιστούν τα νέα μέτρα για την φαρμακευτική πολιτική. Τα οποία στην πραγματικότητα θα έχουν ως αποτέλεσμα την παρεμπόδιση της απρόσκοπτης πρόσβασης των Ελλήνων ασθενών στις αναγκαίες γι’ αυτούς θεραπείες και τη μετατροπή τους σε Ευρωπαίους πολίτες μειωμένων δικαιωμάτων και προσδοκιών. Δικαιώματα που σε όλα τα χρόνια της κρίσης δεν στερήθηκαν και δεν τόλμησε κανείς να τους στερήσει και τα οποία είναι δεδομένα για όλους τους Ευρωπαίους πολίτες.
Τι γίνεται με τα νέα μέτρα κύριε Αποστολίδη; Εξηγήστε μας πιο αναλυτικά…
Πρόσφατα δημοσιοποιήθηκαν οι προθέσεις της Κυβέρνησης σε ό,τι αφορά τα προτεινόμενα από το Υπουργείο Υγείας μέτρα, όπου για την αποζημίωση μιας νέας δραστικής ουσίας στη χώρα μας:
Θα απαιτείται να έχει αξιολογηθεί από έξι (6) χώρες που διαθέτουν σύστημα αξιολόγησης τεχνολογιών υγείας ή Health Technology Assesment (HTA)
Και θα υπάρχει επιπλέον υποχρεωτική έκπτωση 25% επί της ονομαστικής τιμής που ήδη είναι ανάμεσα στις 3 χαμηλότερες της Ε.Ε. των 27 χωρών.
Ουσιαστικά τι σημαίνουν τα παραπάνω μέτρα;
Πρώτα απ’ όλα μεταφράζονται σε επιπλέον μεγάλες καθυστερήσεις (τουλάχιστον 2-4 χρόνια) στην εισαγωγή νέων φαρμάκων στην Ελληνική αγορά με κίνδυνο κάποια φάρμακα να μην έρθουν ποτέ.
Οι Οργανισμοί ΗΤΑ έχουν συμβουλευτικό ρόλο και αξιολογούν διαφορετικά πράγματα. Οι 6 χώρες με ΗΤΑ που προτείνονται (η Βρετανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Σουηδία και η Ισπανία) διαθέτουν διαφορετικές διαδικασίες, ανομοιογενή κριτήρια αξιολόγησης και εφαρμογής του HTA, ενώ είναι εξαιρετικά σπάνιο ένα μεμονωμένο σκεύασμα να πληροί την προϋπόθεση έγκρισής του και στις 6 χώρες. Με άλλα λόγια δυνητικά θα στερήσουμε φάρμακα από τη χώρα μας που θα κρίνονται απαραίτητα για εμάς αλλά δεν θα αξιολογούνται από άλλες χώρες του Βορρά, πχ φάρμακα για μεσογειακή αναιμία.
Επιπλέον, η Κυβέρνηση θέλει να προσθέσει και μια επιπλέον έκπτωση 25% σε ένα περιβάλλον, γεμάτο υποχρεωτικές εκπτώσεις (rebates) και επιστροφές (clawbacks), που θα αποτρέψει σίγουρα πολλά καινοτόμα φάρμακα να έρθουν στην Ελλάδα.
Τιμωρώντας την καινοτομία, όμως, στην πραγματικότητα τιμωρεί τους Έλληνες ασθενείς, μετατρέποντάς τους σε πολίτες μειωμένων δικαιωμάτων. Καθώς, το βέβαιο είναι πως τα μέτρα αυτά θα αποθαρρύνουν πολλές εταιρίες να φέρουν προϊόντα καινοτόμα στην Ελλάδα, εάν επιβληθεί η εφαρμογή οριζόντιων μέτρων.
Πιστεύετε οδεύουμε προς λάθος κατεύθυνση;
Δεν γίνονται μεταρρυθμίσεις, ουσιαστικές παρεμβάσεις στην σωστή κατεύθυνση του εξορθολογισμού του Συστήματος Υγείας με επίκεντρο τον άνθρωπο, τον Έλληνα ασθενή. Διαχρονικά δεν υλοποιούνται οι διαρθρωτικές εκείνες αλλαγές που απαιτούνται για να διασφαλιστεί -χωρίς αποκλεισμούς- το δικαίωμα του Έλληνα ασθενή να κάνει χρήση κάθε σωτήριας, για την υγεία του θεραπείας και να απολαμβάνει τα αγαθά της επιστημονικής εξέλιξης και προόδου. Αντί για αυτό, για άλλη μια φορά προωθούνται οριζόντια, φοροεισπρακτικά μέτρα που είναι εις βάρος του Έλληνα ασθενή και της καινοτομίας.
Πρέπει να αντιληφθούμε ότι μέσα από την καινοτομία η πατρίδα μας μπορεί να αναβαθμίζει τις υπηρεσίες υγείας που παρέχει -ενσωματώνοντας τη νέα γνώση και μεταλαμπαδεύοντάς τη στο ιατρικό προσωπικό- προς όφελος των Ελλήνων ασθενών. Διασφαλίζοντας έτσι, το μέγιστο κοινωνικό αγαθό της Υγείας σε συνθήκες ισότιμης και ανεμπόδιστης πρόσβασης στις αναγκαίες για εκείνους θεραπείες. Το δικαίωμα στην ελπίδα και στις υψηλής ποιότητας υπηρεσίες είναι κατάκτηση που σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να απωλέσουμε. Η εφαρμογή μεταρρυθμιστικών πολιτικών – που όλοι οι εμπλεκόμενοι γνωρίζουν και επανειλημμένα έχουμε καταθέσει- είναι ο τρόπος να μην θυσιαστεί σε συνθήκες δημοσιονομικής στενότητας πού όλοι αντιλαμβανόμαστε πως δεν μπορούν να αγνοηθούν.
Εξίσου σημαντική όμως είναι και η συμβολή της στην ελληνική οικονομία, καθώς ειδικότερα, ο φαρμακευτικός κλάδος που ακόμη και σήμερα είναι η δεύτερη εξαγωγική μας δύναμη, εφόσον η Πολιτεία δημιουργήσει πρόσφορο επενδυτικό περιβάλλον, γιατί εξακολουθεί να δρα ανασταλτικά, είναι σε θέση άμεσα να αποτελέσει σταθερή προωθητική δύναμη στο νέο παραγωγικό μοντέλο εξωστρέφειας και ανταγωνιστικότητας που χρειαζόμαστε για να ξαναμπούμε σε πορεία προόδου. Δεδομένου ότι θα επέφερε αύξηση των δημόσιων εσόδων, δημιουργία θέσεων εργασίας καλά αμειβόμενων και υψηλής εξειδίκευσης και αναστροφή του κύματος φυγής των νέων μας επιστημόνων στο εξωτερικό. Απαραίτητα στοιχεία για μια βιώσιμη ανάπτυξη.
Τι προτείνετε να γίνει;
Ο σεβασμός στις περιορισμένες δημοσιονομικές δυνατότητες της χώρας και η παροχή ταυτόχρονα υψηλού επιπέδου περίθαλψης στους πολίτες δεν είναι ασύμβατοι στόχοι. Για να ικανοποιηθούν όμως, απαιτείται η άμεση εφαρμογή γενναίων μεταρρυθμίσεων που θα επιτρέψουν την αντιμετώπιση χρόνιων παθογενειών και δυσλειτουργιών του δημόσιου συστήματος υγείας. Ο τρόπος είναι να ανακατανεμηθούν οι διαθέσιμοι πόροι και να γίνει ορθολογική χρήση τους με αποκλειστικό σκοπό να εξυπηρετούνται αυστηρά και μόνο οι πραγματικές ανάγκες των Ελλήνων ασθενών.
Καθώς ελπίδες και φόβοι αναδύονται σε ένα κόσμο που αλλάζει, εύκολες απαντήσεις και λύσεις ασφαλώς και δεν υπάρχουν. Η έρευνα και η ανάπτυξη είναι όμως το υπόδειγμα για να αναζητούμε και να βρίσκουμε τις απαντήσεις που χρειαζόμαστε στις νέες προκλήσεις. Και να τις αναθεωρούμε ακολούθως. Για εμάς στον φαρμακευτικό κλάδο η έρευνα και η ανάπτυξη είναι ο τρόπος να ανταποκρινόμαστε διαρκώς στους ανθρώπους που έχουν ανάγκη των υπηρεσιών μας. Και ο τρόπος να προοδεύουμε μαζί τους.