Πέθανε ο βιοχημικός Akira Endo που ανακάλυψε τα πιο διάσημα φάρμακα για τη χοληστερίνη

Την τελευταία του πνοή σε ηλικία 90 ετών άφησε ο Ιάπωνας βιοχημικός Akira Endo, ο οποίος ανακάλυψε το 1973 ένα νέο φάρμακο που μπορούσε να μειώσει τη χοληστερόλη στο αίμα.

Το φάρμακο αυτό ήταν η μεβαστατίνη. Η ανακάλυψή της άνοιξε τον δρόμο για την ανάπτυξη πολλών άλλων στατινών, που σήμερα λαμβάνονται από εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο για να διατηρούν τη χοληστερόλη υπό έλεγχο και να μειώνουν τον κίνδυνο για έμφραγμα και εγκεφαλικό.

Ο Akira Endo πέθανε στις 5 Ιουνίου, αλλά ο θάνατός του τώρα έγινε γνωστός. Τον ανακοίνωσε ο καθηγητής Dr. Keiji Hasumi, επί μακρόν συνεργάτης του εκλιπόντος.

«Το έργο του ήταν πραγματικά σπουδαίο. Οι στατίνες δεν υπήρχαν πριν από τον Endo», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Dr. Hasumi. «Η ανακάλυψή του έχει την ίδια αξία και αντίκτυπο με την ανακάλυψη της πενικιλίνης».

Όπως αναφέρει η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Τζωνς Χόπκινς, περισσότερα από 200 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο παίρνουν στατίνες για να ρυθμίζουν τη χοληστερόλη τους. Η παγκόσμια αγορά γι’ αυτές έφτασε το 2023 στα 15 δισεκατομμύρια δολάρια και αναμένεται να αυξηθεί κι άλλο.

Ο Akira Endo πειραματίστηκε επί σειρά ετών έως ότου αναπτύξει την μεβαστατίνη, η οποία (όπως όλες) μειώνει τα επίπεδα της κακής (ή LDL) χοληστερόλης στο αίμα.

Ο εκλιπών «ήταν ένας σκληρός, αυστηρός άνθρωπος. Είχε διορατικότητα και αντίληψη. Ήταν ικανός να βλέπει την κρυφή ουσία των πραγμάτων», τόνισε ο Dr. Hasumi.

Αναστολή ενός ενζύμου

Είχε γεννηθεί το Νοέμβριο του 1933 σε μία αγροτική οικογένεια στη βόρεια Ιαπωνία. Οι φιλοδοξίες του άρχισαν νωρίς χάρη στον παππού του, ο οποίος ενδιαφερόταν για την Ιατρική.

Ως φοιτητής επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα αντιβιοτικά όπως η πενικιλίνη, εστιάζοντας στις ζωές που διασώζονταν χάρη σε αυτά. Στα μέσα της δεκαετίας του ’60 ολοκλήρωσε διετείς σπουδές στο Κολλέγιο Ιατρικής Albert Einstein της Νέας Υόρκης.

Εν όσω βρισκόταν εκεί έμαθε για τη συσχέτιση της υψηλής χοληστερόλης με τη στεφανιαία νόσο. Η συσχέτιση αυτή οδήγησε στη θεωρία ότι θα μπορούσε να μειώσει τα επίπεδά της η αναστολή ενός ενζύμου (λέγεται HMG-CoA ρεντουκτάση) που είναι απαραίτητο για τη σύνθεση της χοληστερόλης στο ήπαρ.

Επ’ αυτής της βάσεως εργάστηκε σκληρά στο Πανεπιστήμιο της Οσάκα και τελικά πέτυχε να βρει μια λύση το 1973. Έπρεπε όμως να περάσουν άλλα 14 χρόνια έως διατεθεί στο εμπόριο η πρώτη στατίνη.

Ο Akira Endo ήταν ισχυρός υποψήφιος για βραβείο Νομπέλ Ιατρικής, αλλά δεν το πήρε ποτέ.

Φωτογραφία: iStock