Του Θανάση Πατσιαλά
Καρδιολόγου
Οι επιβλαβείς επιδράσεις του καπνίσματος στην υγεία του καπνιστή, αλλά και των μή καπνιστών που βρίσκονται στον ίδιο κλειστό χώρο με το καπνιστή (παθητικό κάπνισμα), είναι γνωστές απο πολλά χρόνια και σήμερα δεν αμφισβητούνται πλέον από κανέναν.
Εν τούτοις η στάση του νεοέλληνα απέναντι στο κάπνισμα χαρακτηρίζεται ουσιαστικά από τη τάση να απωθήσει την επίγνωση της επιβλαβούς δράσης του καπνίσματος από το πεδίο της συνείδησης στο υποσυνείδητο.
Ας δούμε όμως ποιές είναι αυτές οι βλαβερές ουσίες που περιέχονται στον καπνό του τσιγάρου και τι ζημιά προκαλεί η καθεμιά.
Στον καπνό του τσιγάρου περιέχονται περισσότερες από 2.000 διαφορετικές ουσίες. Από τις ουσίες αυτές τη μεγαλύτερη τοξική δράση παρουσιάζουν οι τέσσερις που αναφέρονται παρακάτω και καταστρέφουν την υγεία:
1. Η νικοτίνη: αυξάνει τους σφυγμούς και την αρτηριακή πίεση και είναι υπεύθυνη για το σπασμό (παροδική απόφραξη) των στεφανιαίων αρτηριών.
2. Το μονοξείδιο του άνθρακα: προϊόν ατελούς καύσης που υποκαθιστά το οξυγόνο στην αιμοσφαιρίνη του αίματος. Οδηγεί σε αύξηση της παραγωγής αιμοσφαιρίνης και ερυθρών αιμοσφαιρίων για να μπορέσει να γίνει η απαραίτητη μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς.
3. Οι υδρογονάνθρακες της ατελούς καύσης: ουσίες καρκινογόνες.
4. Η πίσσα: καρκινογόνος και αιτία της χρόνιας βρογχίτιδας.
Το πολύ άσχημο στην όλη υπόθεση είναι ότι όλες αυτές τις ουσίες τις εισπνέουν και οι μη καπνιστές (παθητικοί καπνιστές) που βρίσκονται στο περιβάλλον των καπνιστών (γραφείο, σπίτι κλπ). Εδώ θα πρέπει να τονιστεί και η παγίδα του “ελαφρού τσιγάρου”. Δηλαδή του τσιγάρου που περιέχει λιγότερη νικοτίνη ή και λιγότερη πίσσα.
Κατ’ αρχήν η καύση του ελαφρού τσιγάρου που περιέχει λιγότερη νικοτίνη ή και λιγότερη πίσσα δεν παράγει λιγότερο μονοξείδιο του άνθρακα ούτε λιγότερους καρκινογόνους υδρογονάνθρακες.
Παράλληλα, ο καπνιστής που είναι εθισμένος στη νικοτίνη και που κάνει προσπάθεια να απαλλαγεί από το βαρύ τσιγάρο αλλάζοντάς το με ελαφρύ, προκειμένου να φθάσει στα επίπεδα νικοτίνης που θα τον ικανοποιήσουν, αυξάνει την κατανάλωση των ελαφρών τσιγάρων. Τελικά δεν έχει κανένα κέρδος.
Στατιστικά στοιχεία αναφέρουν ότι η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα σε καπνιστές της Ευρώπης και τρίτη σ’ όλο το κόσμο μετά τη Κύπρο και τη Κούβα. Το 43% του ελληνικού πληθυσμού καπνίζει, γεγονός που κοστίζει 15.000 θανάτους το χρόνο.
Το πιο θλιβερό είναι ότι παρατηρείται μεγάλη αύξηση του καπνίσματος στους ενηλίκους, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, καθώς και στα αγόρια και κορίτσια της εφηβικής ηλικίας.
Κάθε τσιγάρο που καπνίζεται αφαιρεί 5,5 λεπτά ζωής από το καπνιστή. Κάθε δέκα δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος πεθαίνει στη γη εξαιτίας του καπνίσματος.
Ας δούμε όμως αναλυτικά τις επιστημονικά διαπιστωμένες ζημιές που προκαλεί το κάπνισμα στην υγεία του ανθρώπου.
1. Νόσος των στεφανιαίων αγγείων της καρδιάς (στηθάγχη, έμφραγμα μυοκαρδίου)
2. Αποφρακτική αρτηριοπάθεια των κάτω άκρων (διαλείπουσα χωλότητα)
3. Καρκίνος του πνεύμονα (25% των θανάτων από όλους τους καρκίνους)
4. Καρκίνος του λάρυγγα
5. Καρκίνος του οισοφάγου
6. Χρόνια βρογχίτιδα
Το κάπνισμα, παρόλο που δεν αποτελεί άμεση και ουσιώδη αιτία στη πρόκληση των παρακάτω ασθενειών, εν τούτοις, αποτελεί σοβαρό επιβαρυντικό παράγοντα. Οι ασθένειες αυτές είναι:
1. Καρκίνος του παγκρέατος
2. Καρκίνος του στομάχου
3. Καρκίνος του νεφρού
4. Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας
5. Έλκος στομάχου ή δωδεκαδακτύλου
6. Ουλίτιδα
7. Απώλεια γεύσης και όσφρησης.
Εδώ ας δούμε και τις επιπτώσεις στους παθητικούς καπνιστές:
1. Ερεθισμός ματιών
2. Πονοκέφαλος
3. Ερεθισμός ρινικού βλεννογόνου
4. Μείωση της αναπνευστικής λειτουργίας
5. Επιδείνωση των στηθαγχικών ενοχλημάτων
6. Ενδεχομένως σε περιπτώσεις μακροχρόνιας συμβίωσης με καπνιστή, καρκίνο του πνεύμονα.
Τα παιδιά των καπνιστών πάσχουν από βρογχικές λοιμώξεις ή από βρογχικό άσθμα επίσης τείνουν να γίνουν βραχύσωμα και τα βρέφη κινδυνεύουν από ξαφνικό θάνατο. Τα έμβρυα των εγκύων γυναικών, οι οποίες καπνίζουν κατά την εγκυμοσύνη τους, γεννιούνται με μειωμένο σωματικό βάρος, εμφανίζουν διαταραχές στην ανάπτυξη και πολλές φορές πεθαίνουν μέσα στη μήτρα από ασφυξία.
Μπορούμε να κόψουμε το τσιγάρο;
Βέβαια ο γράφων δεν θα μπορούσε να δώσει οδηγίες διότι δεν κάπνισε ποτέ, αλλά θα σας αναφέρω τι προτείνουν διάφορα σχετικά επιστημονικά βιβλία και περιοδικά. Κατ’ αρχήν η δύναμη που εμποδίζει τον καπνιστή να διακόψει το κάπνισμα είναι η εξάρτηση. Η εξάρτηση αφορά και τη βιοχημεία του ανθρώπινου οργανισμού και τη συμπεριφορά του ίδιου του ανθρώπου.
Στη πρώτη περίπτωση που πρόκειται για φαρμακολογική εξάρτηση, αποκλειστικά υπεύθυνη είναι η νικοτίνη. Η εξάρτηση της συμπεριφοράς, στηρίζεται στο γεγονός ότι η επανάληψη μιας κίνησης πολλές φορές καταλήγει στο να γίνεται αυτόματα. Η αυτόματη αυτή συμπεριφορά πολύ συχνά συσχετίζεται και με άλλες δραστηριότητες όπως το πρώτο τσιγάρο το πρωί, το τσιγάρο με το καφέ, το τσιγάρο με τους φίλους.
Έτσι όταν συμβαίνουν καταστάσεις με τις οποίες ο καπνιστής έχει συνδυάσει το άναμμα του τσιγάρου, αυτός ανάβει τσιγάρο ασχέτως αν έχει ανάγκη για νικοτίνη εκείνη τη στιγμή.
Έτσι όσοι αποφασίσουν να διακόψουν το κάπνισμα θα πρέπει να προετοιμαστούν ψυχολογικά για κάποιο χρονικό διάστημα να ενημερώσουν το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον ώστε να μην τους προτρέπουν για ένα τσιγάρο και φυσικά να μην συμπίπτει η εν λόγω προσπάθεια με διάφορες δυσκολίες και στενοχώριες.
Θα πρέπει να συνδυάσετε αυτή τη περίοδο με διάφορες άλλες ασχολίες ψυχαγωγίας, σπορ, διακοπές κλπ.
Επίσης μπορείτε να χρησιμοποιήσετε διάφορα υποκατάστατα νικοτίνης όπως τσίχλες ή πίπες νικοτίνης (υπάρχουν στα φαρμακεία) ή ακόμα να καταφύγετε και στο βελονισμό.
Βέβαια η φαρμακευτική τεχνολογία δεν θα μπορούσε να μείνει μακριά από αυτό το τεράστιο πρόβλημα της ανθρωπότητας και ήδη κυκλοφόρησαν φάρμακα που συντελούν τα μέγιστα στην οριστική διακοπή του καπνίσματος.
Εδώ θα πρέπει να προσθέσω επίσης ότι λειτουργούν ιατρεία διακοπής καπνίσματος σε πολλά νοσοκομεία της χώρας τα οποία καλό θα είναι να τα συμβουλευτείτε ώστε να έχετε μια υπεύθυνη παρακολούθηση. Καθοριστικό παράγοντα στην όλη προσπάθεια αποτελεί η ισχυρή θέληση και επιμονή για τη διακοπή του καπνίσματος και εάν αποτύχετε, μην πτοείστε. Ξαναπροσπαθήστε!
(1)(3).jpg)
Πατσιαλάς Θανάσης
Καρδιολόγος