Πνευμονία είναι η λοίμωξη του πνευμονικού παρεγχύματος από ποικίλα αίτια και διακρίνεται, ανάλογα με την προέλευση του ασθενούς, σε νοσοκομειακή και σε πνευμονία της κοινότητας.
Γράφει ο Αλέξανδρος Βίσκος
Ως πνευμονία της κοινότητας ορίζεται η οξεία λοίμωξη του πνευμονικού παρεγχύματος, η οποία συμβαίνει σε άτομα που δεν έχουν πρόσφατα νοσηλευθεί σε νοσοκομείο, δεν επισκέπτονται συχνά δομές υγείας και δεν έχουν κάποια ανοσοανεπάρκεια.
Αποτελεί την συχνότερη λοίμωξη που έχει σαν αποτέλεσμα την νοσηλεία και το θάνατο σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους. Συμβαίνει σε 1-10 ανά 1.000 ενηλίκους κάθε χρόνο. Είναι συχνότερη σε παιδιά κάτω των 5 ετών και σε ενηλίκους άνω των 40 ετών, με κορύφωση τους ηλικιωμένους.
Είναι επίσης συχνότερη σε άτομα με συννοσηρότητες όπως:
- Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
- Βρογχιεκτασίες
- Καρδιακή και νεφρική νόσο
- Σακχαρώδη διαβήτη
- Ανοσοκατεσταλμένους
- Σε ασθενείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία
Αιτίες εμφάνισης πνευμονίας
Ο συχνότερος αιτιολογικός παράγοντας είναι ο πνευμονιόκοκκος (με μειωμένη συχνότητα όμως, κυρίως λόγω του εμβολιασμού) και ακολουθούν το μυκόπλασμα, ο αιμόφιλος της γρίπης, η μοραξέλλα, διάφοροι ιοί, ο σταφυλόκοκκος και η ψευδομονάδα (τα δυο τελευταία αφορούν ιδιαίτερες περιπτώσεις πνευμονίας της κοινότητας). Οι περισσότερες όμως περιπτώσεις πνευμονίας της κοινότητας στερούνται μικροβιολογικής διάγνωσης, ακόμα και μετά από ενδελεχή διερεύνηση.
Κατά την διάρκεια επιδημιών γρίπης, ο ιός της γρίπης είναι βασική αιτία πνευμονίας, ενώ πολύ συχνά συμβαίνει και μικροβιακή επιλοίμωξη από στρεπτόκοκκο ή σταφυλόκοκκο.
Ποια είναι η κλινική εικόνα του ασθενούς με πνευμονία;
Η κλινική εικόνα ποικίλλει από ασθενή σε ασθενή αλλά συνήθως εμφανίζεται με οξεία εισβολή ρίγους, πυρετού και βήχα με κιτρινοπράσινα πτύελα. Πόνος στον θώρακα κατά την αναπνοή παρατηρείται σε ποσοστό 30% και αφορά κυρίως σε πλευριτική συλλογή υγρού. Άλλα συμπτώματα είναι η δύσπνοια, η κεφαλαλγία, ενώ η ναυτία και η διάρροια είναι σπανιότερα.
Η νόσος βέβαια μπορεί να εισβάλλει και βραδύτερα εντός μερικών ημερών με λιγότερο θορυβώδη ευρήματα ή να έχει προηγηθεί ιογενής λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος.
Σε ηλικιωμένους ασθενείς είναι δυνατό το πρώτο σύμπτωμα της πνευμονίας της κοινότητας να σχετίζεται με σύγχυση, αστάθεια και ακράτεια ούρων. Τέλος, μπορεί σε ένα μικρό ποσοστό ασθενών να μην υπάρχουν καθόλου ενοχλήσεις από τον θώρακα κάτι που δυσκολεύει σημαντικά την διάγνωση της νόσου εκτός νοσοκομείου.
Σε βαρύτερες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί η χορήγηση οξυγόνου και αν δεν υπάρχει ανταπόκριση ο ασθενής οδηγείται στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, όπου και διασωληνώνεται.
Η απόφαση για το αν θα απαιτηθεί νοσηλεία σε ασθενή με πνευμονία της κοινότητας λαμβάνεται από τον ιατρό, ο οποίος θα αξιολογήσει την κλινική – εργαστηριακή και απεικονιστική εικόνα του ασθενούς, την ηλικία και τις τυχόν υπάρχουσες συννοσηρότητες.
Πώς γίνεται η διάγνωση και ποια είναι η θεραπεία της πνευμονίας;
Για τη διάγνωση της πνευμονίας, η φυσική εξέταση, το ιστορικό και η ακτινογραφία θώρακος είναι αρκετά στην πλειοψηφία των περιπτώσεων. Εξετάσεις αίματος, πτυέλων και αξονική τομογραφία θώρακος μπορεί επίσης να απαιτηθούν.
Η θεραπεία είναι συνήθως εμπειρική και σπανιότερα αιτιολογική. Αντιβίωση, ανάπαυση, ενυδάτωση, φυσιοθεραπεία αναπνευστικού συστήματος είναι αποτελεσματικά στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων. Η διάρκεια της θεραπείας είναι 7-10 ημέρες συνήθως.
Πρόληψη της πνευμονίας
Τρία είναι τα βασικά μέτρα πρόληψης της πνευμονίας της κοινότητας:
- Ο εμβολιασμός έναντι του ιού της γρίπης
- Ο εμβολιασμός έναντι του πνευμονιοκόκκου
- Η διακοπή του καπνίσματος
Ο Αλέξανδρος Βίσκος είναι Πνευμονολόγος- Φυματιολόγος, Διευθυντής Πνευμονολογικού Τμήματος, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
Φωτογραφία: iStock