Πολλαπλή Σκλήρυνση: Ασημένιο μετάλλιο στη φοιτητική ομάδα iGEM του ΑΠΘ για την πρόταση θεραπευτικής λύσης

Ένα από τα ασημένια μετάλλια του Παγκόσμιου Διαγωνισμού Συνθετικής Βιολογίας «iGEM Competition 2024» κέρδισε η φοιτητική διεπιστημονική ομάδα του ΑΠΘ, «iGEM Thessaloniki», για τη θεραπευτική λύση που πρότεινε για την Πολλαπλή Σκλήρυνση.

Στη φετινή διοργάνωση συμμετείχαν 438 ερευνητικές ομάδες από περισσότερες από 50 χώρες, διεκδικώντας ένα από τα μετάλλια του διαγωνισμού, που ξεκίνησε το 2004 ως πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου MIT και έκτοτε διοργανώνεται κάθε χρόνο, υπό την αιγίδα του μη κερδοσκοπικού ιδρύματος «iGEM Foundation». Ο διαγωνισμός, ο οποίος αποτελεί πλέον θεσμό και έχει αναδείξει πολλές σημαντικές επιστημονικές εξελίξεις, δημοσιεύσεις και νεοφυείς επιχειρήσεις, διεξήχθη φέτος στα τέλη Οκτωβρίου στο Παρίσι.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ομάδα του ΑΠΘ αποσπά διακρίσεις σε κάθε συμμετοχή της στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό, καθώς το 2017 απέσπασε το χρυσό μετάλλιο, το 2018 κέρδισε το ασημένιο μετάλλιο, το 2019 το χρυσό μετάλλιο, το 2022 και το 2023 το ασημένιο μετάλλιο.

Η ομάδα συμμετείχε στον διαγωνισμό με το ερευνητικό πρότζεκτ «NeuroMuSceteer», το οποίο, αξιοποιώντας τεχνικές Συνθετικής Βιολογίας, προσφέρει μια πρωτοποριακή και -έως τώρα- ανεξερεύνητη θεραπευτική λύση στην Πολλαπλή Σκλήρυνση. Στόχος είναι να αποτελέσει βάση στην ανάπτυξη μιας νέας γενιάς θεραπειών, στοχευμένων στην πολυπαραγοντική φύση της ασθένειας και μελλοντικά να καταστεί διαθέσιμο όχι μόνο στην επιστημονική κοινότητα αλλά και στους ασθενείς.

Η φετινή ομάδα αποτελείται από 11 φοιτητές/τριες, τεσσάρων σχολών και επτά τμημάτων του ΑΠΘ. Μέλη της ομάδας είναι, από το Τμήμα Ιατρικής ο Αλέξανδρος Λιάτσος, ο Παναγιώτης Μπούτος και ο Ηλίας Πηλιανίδης, από το Τμήμα Γεωπονίας η Μαρία-Χριστίνα Τσιλιά και η Μαρία-Λουίζα Τακατζόγλου, από το Τμήμα Χημείας η Αναστασία Τρυγούτη και ο Βασίλειος-Παναγιώτης Θεοχαρόπουλος, από το Τμήμα Χημικών Μηχανικών η Ιωάννα Καράμπελα, από το Τμήμα Φαρμακευτικής η Μαρία Κεφαλά, από το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών ο Αντώνιος Τσιορβάς και η απόφοιτη του Τμήματος Βιολογίας Εύα Χασεκίδου. Εκπαιδεύτριες της ομάδας είναι από το Τμήμα Ιατρικής η Δρ. Κωνσταντίνα Ψαθά και η Δρ. Στεφανία Μανιάτση.

Επιστημονικός υπεύθυνος της ομάδας είναι, για τέταρτη χρονιά, ο Αν. Καθηγητής του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ και Συντονιστής της διεπιστημονικής ομάδας Λειτουργικής Πρωτεϊνωματικής Ανάλυσης και Βιολογίας Συστημάτων (FunPATh, ΚΕΔΕΚ ΑΠΘ), Μιχάλης Αϊβαλιώτης.

Το πρότζεκτ «NeuroMuSceteer»

Η καινοτομία του «NeuroMuSceteer» έγκειται στη διττή στόχευση στα συστήματα-κλειδιά της Πολλαπλής Σκλήρυνσης, δηλαδή το ανοσοποιητικό και το νευρικό. Η πρόταση των φοιτητών επιχειρεί να απαντήσει αποτελεσματικά στα δύο βασικά προβλήματα της παθοφυσιολογίας: την ενεργοποίηση της αυτοανοσίας και την αυξημένη καταστροφή των ολιγοδενδροκυττάρων, δηλαδή των κυττάρων που δρουν ως το «μονωτικό υλικό» (μυελίνη) των νευρικών κυττάρων. Μάλιστα, δρα ως εργαλείο ακριβείας, παρουσία στοιχείων στενά σχετιζόμενων με τη νόσο, κάτι μοναδικό σε σχέση με τις διαθέσιμες θεραπευτικές μεθόδους.

Συνολικά, με το κυτταρικό μέρος σταματά η απόκριση κατά της μυελίνης, ενώ με το μοριακό μέρος τα ολιγοδενδροκύτταρα -που δεν υφίστανται πια επίθεση- μπορούν να ανανεωθούν, διορθώνοντας σημαντικό μέρος των υφιστάμενων βλαβών του κεντρικού νευρικού συστήματος. Οι δύο πυλώνες, επομένως, δρουν συνδυαστικά, επιτρέποντας μια ολιστική προσέγγιση στην αντιμετώπιση της νόσου.

Αξίζει να σημειωθεί πώς σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περισσότερα από 2.000.000 άτομα παγκοσμίως και 30.000 στην Ελλάδα, τελούν υπό το καθεστώς της νόσου της Πολλαπλής Σκλήρυνσης, ευρέως γνωστή και ως «Σκλήρυνση κατά Πλάκας», με τους αριθμούς να αναμένεται να παρουσιάσουν ραγδαία αύξηση τις επόμενες δεκαετίες.