Τα στοιχεία που προκύπτουν από όλες τις νεώτερες έρευνες στην Ελλάδα είναι απογοητευτικά, καταδεικνύοντας ταυτόχρονα την ανάγκη ρυθμιστικής παρέμβασης του κράτους για την προστασία των εκατοντάδων παιδιών που έχουν πιαστεί στα δίχτυα του νόμου.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα όσα ανέφεραν οι ειδικοί κατά τη διάρκεια ημερίδας που διοργάνωσε τη Δευτέρα το ΚΕΘΕΑ με θέμα : «Διαψεύδοντας την Κασσάνδρα. Παραβατικότητα ανηλίκων και χρήση ουσιών: Από τον αποκλεισμό στην κοινωνική ένταξη», στη χώρα μας το 5% των κρατουμένων, δηλαδή 600 περίπου άτομα, είναι έφηβοι και νεαροί ενήλικες.
Η μέση ηλικία των συλληφθέντων, βάσει της έρευνας του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων, είναι τα 19,1 έτη, με την πλειονότητά τους να συγκεντρώνεται στην ηλικιακή ομάδα μεταξύ 17 και 21 ετών και συχνότερο διαπραχθέν αδίκημα να είναι η παραβίαση του νόμου περί ναρκωτικών.
Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε πως το 58,9% των κρατουμένων αναφέρει πως είχε χρησιμοποιήσει ναρκωτικά κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής του (με επικρατέστερη ουσία συστηματικής χρήσης την κάνναβη) ενώ δύο στους 5 έχουν κάνει συστηματική χρήση ουσιών και ένα 32,1% παραδέχεται ότι «υπάρχει χρήση ουσιών στη φυλακή».
Από αυτούς, δε, περισσότεροι από 8 στους 10 εκτίουν πρώτη φορά ποινή φυλάκισης και το μεγαλύτερο μέρος κρατείται σε κάποιο σωφρονιστικό ίδρυμα για διάστημα έως 12 μήνες. Ταυτόχρονα, σχεδόν οι μισοί, δείχνει η έρευνα, είναι υπόδικοι.
Οι περισσότεροι νέοι αντιμετωπίζουν επίσης σημαντικά εκπαιδευτικά κενά που αρκετές φορές φτάνουν μέχρι τον αναλφαβητισμό αλλά και την αδυναμία επικοινωνίας στην ελληνική γλώσσα. Μόνο το 10,9% του συνόλου των κρατουμένων εξάλλου έχει ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Η γενικότερη εικόνα των καταστημάτων κράτησης νέων χαρακτηρίζεται, σύμφωνα με το ΚΕΘΕΑ, κυρίως από ελλείψεις χώρων και υλικοτεχνικής υποδομής, με κυρίαρχο ζήτημα τον υπερπληθυσμό σε συγκεκριμένα καταστήματα. «Οι συνθήκες διαβίωσης σε αρκετές περιπτώσεις είναι ιδιαίτερα δυσχερείς με σημαντικά προβλήματα σίτισης, καθαριότητας, υγιεινής, θέρμανσης, παροχής τρεχούμενου νερού και υγειονομικής περίθαλψης. Τα προβλήματα αυτά επιδεινώνονται λόγω της οικονομικής κρίσης» αναφέρθηκε χαρακτηριστικά κατά τη διάρκεια της ημερίδας.