Κατάσταση εκτάκτου ανάγκης για την ευλογιά των πιθήκων κήρυξαν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, λίγες εβδομάδες μετά την ανάλογη απόφαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Με την κίνηση αυτή διευκολύνεται, μεταξύ άλλων, η χρηματοδότηση των υπηρεσιών Υγείας και επιτρέπεται στην αμερικανική κυβέρνηση να αυξήσει την παραγωγή και χρήση των υπαρχόντων εμβολίων.
Πόσο ανησυχητική είναι, όμως, στ’ αλήθεια η εξέλιξη αυτή; Τι είδαν οι ΗΠΑ και κατάλαβαν ότι πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειες αναχαίτισης της νόσου;
Σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτει το Reuters, η ευλογιά των πιθήκων έχει αναφερθεί έως στιγμής σε περισσότερες από 80 χώρες όπου φυσιολογικά δεν ενδημεί. Σχεδόν οι μισές από αυτές (οι 38) βρίσκονται στην Ευρώπη, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου & Προλήψεως Νοσημάτων (ECDC).
Ο συνολικός αριθμός των κρουσμάτων που έχει προκαλέσει η νόσος παγκοσμίως υπερβαίνει τις 26.500. Στην Ευρώπη υπερβαίνουν πια τις 16.000. Τουλάχιστον τρεις χώρες εκτός αφρικανικής ηπείρου (Βραζιλία, Ισπανία, Ινδία) έχουν αναφέρει τους πρώτους τους νεκρούς.
Στη χώρα μας έχουν καταγραφεί 39 περιστατικά. Στις ΗΠΑ, τα κρούσματα ανέρχονται πλέον σε 6.617, σύμφωνα τα στοιχεία των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC).
Γιατί είναι επείγουσα κατάσταση
Οι ειδικοί ελπίζουν ότι κηρύσσοντας την ευλογιά των πιθήκων «επείγουσα κατάσταση» θα μπορέσουν να την περιορίσουν πριν γίνει ενδημική. Η κήρυξη έκτακτης ανάγκης στοχεύει να τονώσει την παγκόσμια δράση και τη συνεργασία σε όλους τους επιστημονικούς τομείς. Από τις δοκιμές νέων φαρμάκων και εμβολίων έως την παραγωγή και διανομή εμβολίων και θεραπειών.
Σε αυτό εξ άλλου αποσκοπούσαν αξιωματούχοι από πολλές χώρες, οι οποίοι ζητούσαν επίμονα από τον ΠΟΥ να προχωρήσει σε αυτή την κίνηση.
Ευτυχώς, το ποσοστό θνησιμότητας που έχει η ευλογιά των πιθήκων είναι πολύ χαμηλό. Στις προηγούμενες εξάρσεις στην Αφρική ήταν περίπου 1%. Στην εφετινή παγκόσμια έξαρση, όμως, είναι λιγότερο θανατηφόρος στις μη ενδημικής χώρες. Αυτό πιθανώς σχετίζεται με το γεγονός ότι έχουν ισχυρότερες υποδομές Υγείας απ’ ό,τι οι αφρικανικές χώρες.
Γιατί διέφυγε
Αυτό που προβληματίζει τους επιστήμονες, αναφέρει το Reuters, είναι τι άλλαξε φέτος και η ευλογιά των πιθήκων διέφυγε από την Αφρική. Οι ειδικοί προσπαθούν να καθορίσουν τι προκάλεσε τα αρχικά κρούσματα. Εξετάζουν επίσης αν άλλαξε ο ιός που προκαλεί ευλογιά των πιθήκων, διευκολύνοντας την εξάπλωσή του.
Αυτό που μετά βεβαιότητος γνωρίζουν είναι ότι η κλιματική αλλαγή γενικώς επιτάχυνε την ανάδυση και εξάπλωση νέων ιών, λένε. Σε αυτό τη βοηθούν πολύ και τα διεθνή ταξίδια, προσθέτουν.
Ειδικά όσον αφορά την ευλογιά των πιθήκων, η οικονομική κρίση είναι ένας άλλος συμβάλλοντας παράγοντας στην εξάπλωσή της. Ειδικοί στις λοιμώξεις λένε ότι η επί χρόνια υποχρηματοδότηση της Υγείας άφησε ελλιπώς προετοιμασμένες τις κλινικές σεξουαλικής υγείας, που αυτή τη στιγμή βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αντιμετώπισης της νόσου.
Προστατευτικά μέτρα
Οι αξιωματούχοι της Υγείας λένε πως για να προστατευθεί κάποιος, πρέπει να αποφεύγει την στενή προσωπική επαφή με τους ασθενείς. Αντίστοιχα, όσοι υποψιάζονται ότι πάσχουν από ευλογιά των πιθήκων πρέπει να αυτοαπομονώνονται και να ζητούν ιατρική βοήθεια.
Στις ΗΠΑ και αλλού οι γιατροί εμβολιάζουν άτομα υψηλού κινδύνου για μόλυνση, τα οποία ήδη έχουν έρθει σε στενή επαφή με επιβεβαιωμένα κρούσματα.
Η δανέζικη εταιρεία Bavarian Nordic έχει ένα εμβόλιο που διατίθεται με τις εμπορικές ονομασίες Jymmeos, Imvamune ή Imvanex. Η ονομασία αλλάζει αναλόγως με την γεωγραφική περιοχή.
Το εμβόλιο έχει έγκριση σε ΗΠΑ και Ευρώπη για την πρόληψη της ευλογιάς των ανθρώπων που έχει εκλείψει. Έχει λάβει επίσης έγκριση για την ευλογιά των πιθήκων σε ενήλικες (ηλικίες 18 ετών και άνω).
Υπάρχει και ένα παλαιότερο εμβόλιο, το ACAM2000, αλλά έχει περιορισμένη χρήση λόγω σοβαρών παρενεργειών, αναφέρει το Reuters.
Η εταιρεία Bavarian Nordic έχει ανακοινώσει ότι μπορεί ετησίως να παράγει 30 εκατομμύρια δόσεις από τα εμβόλιά της. Σε αυτή την παραγωγική δυνατότητα συμπεριλαμβάνεται και το εμβόλιο για την ευλογιά των πιθήκων. Έχει επίσης συνάψει συμφωνίες με άλλες εταιρείες για να αυξήσει την παραγωγική δυνατότητά της.
Θεραπείες
Τα συμπτώματα που προκαλεί η ευλογιά των πιθήκων συχνά υποχωρούν μόνα τους μέσα σε μερικές εβδομάδες. Οι ασθενείς μπορεί όμως να λαμβάνουν έξτρα υγρά και πρόσθετες θεραπείες για τις δευτεροπαθείς βακτηριακές επιπλοκές.
Ένας αντιϊικός παράγοντας που λέγεται tecovirimat έχει έγκριση σε ΗΠΑ και Ευρώπη για την ευλογιά των ανθρώπων. Στην Ευρώπη έχει έγκριση και για την ευλογιά των πιθήκων και των βοοειδών. Το φάρμακα αυτό διατίθεται με την εμπορική ονομασία Tpoxx και παράγεται από την εταιρεία SIGA Technologies.
Φωτογραφία: iStock