Προϊστορικοί οδοντίατροι και σφραγίσματα 6500 ετών

Μην αναρωτιέστε, υπήρχαν και οδοντίατροι οι οποίοι μάλιστα έκαναν και σφραγίσματα. Εντάξει μην φανταστείτε οδοντιάτρους με την εικόνα που έχουμε σήμερα, αλλά εν πάση περιπτώσει ήξεραν να “σκάβουν” και να ανοίγουν ένα δόντι και μετά να το σφραγίζουν για να ανακουφίσουν τον πάσχοντα.

Το αρχαιότερο δείγμα οδοντιατρικής στην Ευρώπη, ίσως και στον κόσμο, είναι πιθανό ότι αποτελεί η ανακάλυψη ενός δοντιού ηλικίας περίπου 6.500 ετών, το οποίο ήταν σφραγισμένο με κερί μέλισσας (μελισσοκέρι).

Οι ερευνητές, μ’ επικεφαλής τον Φεντερίκο Μπερναντίνι και τον Κλαούντιο Τούνιζ του Διεθνούς Κέντρου Θεωρητικής Φυσικής Αμπντούς Σαλάμ στην Ιταλία, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «PLos ONE», μελέτησαν με νέες εξελιγμένες τεχνικές την απολιθωμένη γνάθο ενός ανθρώπου, που είχε βρεθεί σε ένα σπήλαιο κοντά στην Τεργέστη, στα ιταλο-σλοβενικά σύνορα, πριν από 100 περίπου χρόνια, αλλά έως τώρα είχε περάσει απαρατήρητη.

Όπως οι ερευνητές ανακάλυψαν με τη βοήθεια ακτίνων Χ, υπέρυθρου φασματοσκοπίου και ενός επιταχυντή ιόντων, ένας κυνόδοντας είχε μια κάθετη ρωγμή στην αδαμαντίνη του με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί μια κοιλότητα και να έχει εκτεθεί η οδοντίνη. Σε αυτήν την κοιλότητα και τη ρωγμή είχε έντεχνα τοποθετηθεί κερί μέλισσας, πιθανότατα για να απαλύνεται ο πόνος από το χαλασμένο δόντι, το οποίο ανήκε σε ένα άνδρα ηλικίας 24 έως 30 ετών.

Οι επιστήμονες δεν είναι απόλυτα σίγουροι αν το σφράγισμα έγινε πριν από το θάνατο του ατόμου (οπότε πρόκειται για μια πανάρχαια περίπτωση οδοντιατρικής παρέμβασης) ή αν έγινε μετά τον θάνατό του για άλλους λόγους, όπως για κάποιο μεταθανάτιο τελετουργικό. Οι Ιταλοί ερευνητές πιστεύουν πάντως την πρώτη εκδοχή.

Η σοβαρή βλάβη του δοντιού εκτιμάται ότι συνέβη επειδή οι νεολιθικοί άνθρωποι, χρησιμοποιούσαν τα δόντια τους όχι μόνο να για μασάνε τροφές, αλλά και για άλλες δραστηριότητες, π.χ. οι άνδρες για να μαλακώνουν τα δέρματα και να φτιάχνουν εργαλεία, ενώ οι γυναίκες για πλέξιμο.

Τα στοιχεία για την ύπαρξη προϊστορικής θεραπευτικής οδοντιατρικής είναι πολύ σπάνια και αβέβαια. Έχουν βρεθεί από τον αμερικανό Ντέηβιντ Φρέιερ του πανεπιστημίου του Κάνσας, στο Πακιστάν 11 ανθρώπινοι γομφίοι ηλικίας 7.500 έως 9.500 ετών που έχουν προσεκτικά στρογγυλεμένες κοιλότητες στο εσωτερικό τους, χωρίς όμως σφραγίσματα κι έτσι δεν είναι σίγουρο ότι αυτή η παρέμβαση στα δόντια είχε θεραπευτική σκοπιμότητα. Ακόμα, αβέβαιη θεωρείται η χρήση ενός τεχνητού δοντιού ηλικίας περίπου 5.500 ετών που ανακαλύφθηκε στην Αίγυπτο.

Ο Μπερναντίνι δήλωσε ότι «προς το παρόν δεν έχουμε ιδέα αν το εύρημα είναι μια μεμονωμένη περίπτωση ή αν παρόμοιες παρεμβάσεις ήσαν πολύ εξαπλωμένες στη Νεολιθική Ευρώπη». Σε αυτό το πλαίσιο, ο ίδιος και οι συνεργάτες του σχεδιάζουν να μελετήσουν και άλλα απολιθωμένα δόντια της Νεολιθικής εποχής.

Η χρήση του κεριού της μέλισσας ως υλικού σφραγίσματος εξηγείται, επειδή λιώνει εύκολα και στη συνέχεια στερεοποιείται ξανά, όταν ψυχθεί σε συνθήκες θερμοκρασίας δωματίου, όπως δήλωσε ο Στέφεν Μπάκλεϊ του βρετανικού πανεπιστημίου της Υόρκης, ο οποίος πρόσφατα ανακάλυψε ενδείξεις ότι ακόμα και οι Νεάντερταλ ασκούσαν κάποιου είδους οδοντιατρική φροντίδα, σύμφωνα με το «New Scientist».

Όπως επεσήμανε, το μελισσοκέρι μπορεί να περιέχει μέλι και πρόπολη, που και τα δύο έχουν αντιβακτηριακές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Δεν είναι τυχαίο ότι το κερί μέλισσας χρησιμοποιούσαν και οι αρχαίο Αιγύπτιοι για την μουμιοποίηση.