Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση: Το νομοσχέδιο του Υπουργείου Υγείας που περνά στα «ψιλά» – Κινητοποιήσεις σήμερα στο Σύνταγμα

Στην επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής βρίσκεται από χθες σε εξέλιξη η συζήτηση και η επεξεργασία του νομοσχεδίου με το οποίο αλλάζει εντελώς το τοπίο στην απεξάρτηση στη χώρα μας, ενώ εισάγονται ρυθμίσεις για τον μετασχηματισμό του τρόπου παροχής των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (ΥΨΥ) και την ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης.

Το νομοσχέδιο προβλέπει μεταξύ άλλων:

•  τη σύσταση Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (ΕΔΥΨΥ) εντός του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ), με στόχο τη βελτίωση της οργάνωσης και της διοικητικής διάρθρωσης των ΥΨΥ,
•  τη σύσταση νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου με την επωνυμία «Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων» (ΕΟΠΑΕ) για την αντιμετώπιση των εν γένει εξαρτήσεων, εξαρτητικών συμπεριφορών και εθισμών,
•  τη ψηφιοποίηση του συνόλου των παρεχόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας και εξαρτήσεων.

Το νομοσχέδιο έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων. Σήμερα 24 Ιουλίου 2024 στις 07.30 μμ οργανώνεται Συλλαλητήριο και Συναυλία στο Σύνταγμα από τους φορείς της απεξάρτησης, απαιτώντας το νομοσχέδιο να μείνει «στα χαρτιά» και να μην υλοποιηθεί.

Τι προσδοκά το Υπουργείο Υγείας

Όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση, ως ψυχιατρική μεταρρύθμιση νοείται ο μετασχηματισμός του τρόπου παροχής Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (ΥΨΥ), με μετάθεση του βάρους από την ασυλικού τύπου περίθαλψη στην κοινοτική φροντίδα, έτσι ώστε ο ψυχικά ασθενής να παραμένει ενεργός πολίτης, χωρίς να αποκόπτεται από το οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον.

Οι υπηρεσίες αυτές καταλαμβάνουν και τις εξαρτήσεις, ως μορφές εκδήλωσης ψυχικών διαταραχών.

Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νομοεσχεδίου, ολοκληρώνεται:

•  μέσω του μετασχηματισμού των εναπομεινάντων Ειδικών Ψυχιατρικών Νοσοκομείων και των ψυχιατρικών κλινικών των Γενικών και Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων της χώρας σε ένα αποκεντρωμένο δίκτυο συνεργαζόμενων δομών, μονάδων και υπηρεσιών, με επίκεντρο, για πρώτη φορά, τα ίδια τα άτομα που αντιμετωπίζουν προκλήσεις στην ψυχική τους υγεία,
•  μέσω της θέσπισης, για πρώτη φορά, ενός ενιαίου πλαισίου οργάνωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών για την ολιστική αντιμετώπιση των πάσης φύσεως εξαρτήσεων, εθισμών και εξαρτητικών συμπεριφορών, με παράλληλη διατήρηση του θεραπευτικού πλουραλισμού και
•  μέσω της ψηφιοποίησης του συνόλου των παρεχόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας και εξαρτήσεων.

Ο υφυπουργός Υγείας Δημήτρης Βαρτζόπουλος αναφέρθηκε στη Βουλή στη σημερινή κατάσταση του συστήματος της ψυχικής υγείας και πρόσθεσε ότι με το νομοσχέδιο επιχειρείται να ολοκληρωθεί η αποασυλοποίηση, η διαλειτουργικότητα τω υφιστάμενων δομών και η καλύτερη μέριμνα για τους χρόνιους ασθενείς.

«Ο κυριότερος στόχος όλης αυτής της προσπάθειας είναι η συνέχιση της αποασυλοποίησης των ασθενών που είναι χρόνιοι και φιλοξενούνται στις κλίνες των οξέων περιστατικών του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα», ανέφερε ο υφυπουργός Υγείας και εξήγησε ότι στόχος είναι αυτά τα περιστατικά να ετοιμαστούν για να πάνε σε μονάδες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης ή σε μονάδες χρόνιας νοσηλευτικής φροντίδας.

«Εμείς όχι απλώς δεν θα καταργήσουμε τις νοσηλευτικές μονάδες. Διαλύουμε τους οργανισμούς των παλαιού τύπου ψυχιατρείων και εντάσσουμε τις νοσηλευτικές μονάδες σε δίκτυα κοινοτικής φύσεως που περιέχουν μονάδες πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τις μονάδες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης», τόνισε και υπογράμμισε ότι δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα πως θα κλείσουν κρεβάτια, πως θα κλείσουν νοσηλευτικές μονάδες. Εκείνο που θα γίνει είναι να υπάρξουν εξειδικεύσεις νοσηλευτικών μονάδων που θα προετοιμάζουν τους ασθενείς να πάνε σε μονάδες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης.

«Μετασχηματίζουμε τα παλαιού τύπου νοσοκομεία σε νοσηλευτικές μονάδες οι οποίες εντάσσονται διαλειτουργικά μέσα σε δίκτυα που τελικό στόχο έχουν την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση και την μακροχρόνια αξιοπρεπή νοσηλευτική φροντίδα για όσους χρειάζονται», είπε ο κ. Βαρτζόπουλος.

Αναφορικά με την απεξάρτηση, ο κ. Βαρτζόπουλος είπε ότι δημιουργείται ο Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης των Εξαρτήσεων.

«Πρώτο μέλημα μας θα είναι η δημιουργία ενιαίου σημείου επαφής, πολυδύναμου συμβουλευτικού κέντρου σε κάθε περιφέρεια της χώρας και στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα ανά ομάδες δήμων. Θα υπάρχει ενιαία επαφή με τον Εθνικό Οργανισμό Πρόληψης και Αντιμετώπισης των Εξαρτήσεων και ειδικοί θα συμβουλεύσουν που θα πρέπει να πάει κάποιος για να είναι καλύτερα», ανέφερε συγκεκριμένα και χαρακτήρισε fake news τον ισχυρισμό ότι η κυβέρνηση ετοιμάζεται να κλείσει τα προγράμματα στεγνής απεξάρτησης.

Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση: Πώς τοποθετούνται τα κόμματα

Οι εισαγόμενες διατάξεις έχουν προκαλέσει την αντίδραση εργαζόμενων στο χώρο της ψυχικής υγείας και της απεξάρτησης, της ΕΙΝΑΠ και της ΠΟΕΔΗΝ.

Νέα Δημοκρατία

Ο εισηγητής της ΝΔ Διαμαντής Γκολιδάκης υπεραμύνθηκε του νομοσχεδίου λέγοντας πως με το υφιστάμενο σύστημα υπάρχει αδυναμία έγκαιρης και στοχευμένης ανίχνευσης των αναγκών ψυχικής υγείας του πληθυσμού, υπάρχει αδυναμία στοχευμένης κατεύθυνσης των ασθενών στις κατά περίπτωση αναγκαίες υπηρεσίες, ως αποτέλεσμα της έλλειψης δικτύωσης και διασύνδεσης μεταξύ τους, υπάρχει συσσώρευση των νέων χρόνιων περιστατικών στην κοινότητα, τα οποία αδυνατούν να διαχειριστούν τα τμήματα οξέων των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων και Γενικών Νοσοκομείων, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να οδηγούνται είτε στον ιδιωτικό τομέα, εφόσον έχουν την οικονομική δυνατότητα, είτε σε φαινόμενα τύπου «revolving door» και ακούσιων νοσηλειών, εφόσον πρόκειται για οικονομικά ασθενέστερους πολίτες.

Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα της δυσλειτουργίας του υφιστάμενου συστήματος, είπε ο εισηγητής της ΝΔ, αποτελεί η υπερκάλυψη του συνόλου σχεδόν των Πανεπιστημιακών Ψυχιατρικών Κλινικών και των Κλινικών των μεγάλων Αστικών Γενικών Νοσοκομείων κατά 150%, με συνέπεια τόσο τη μαζική χρήση επικουρικών κλινών, που υποβαθμίζουν τη φύση και την ποιότητα της παρεχόμενης υπηρεσίας, όσο και την υψηλότερη στην Ευρώπη αναλογία αναγκαστικών νοσηλειών (άνω του 50% έναντι του ευρωπαϊκού ποσοστού στα 23%).

ΣΥΡΙΖΑ

Ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ Ανδρέας Παναγιωτόπουλος αναφέρθηκε στην καθολική αντίδραση των εμπλεκομένων φορέων και ενδιαφερομένων για την ψυχική υγεία και ξεκαθάρισε ότι το κόμμα του είναι κάθετα αντίθετο με το πνεύμα, το γράμμα και την φιλοσοφία το νομοσχεδίου, που κάθε άλλο παρά ψυχιατρική μεταρρύθμιση είναι.

Αντιθέτως, πρόκειται, όπως είπε, για αντιμεταρρύθμιση που βάλει κατά της δημόσιας υγείας. «Εμείς την υγεία τη βλέπουμε και τη θέλουμε δημόσιο κοινωνικό αγαθό που παρέχεται δωρεάν και με υψηλή ποιότητα, που θα έχουν πρόσβαση όλοι όσοι κατοικούν στη χώρα. Εσείς θέλετε την υγεία ιδιωτική και εμπορικό αγαθό», είπε ο κ. Παναγιωτόπουλος, απευθυνόμενος τα έδρανα της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Υγείας.

Βασικός στόχος είναι η ιδιωτικοποίηση και της ψυχικής υγείας και του τομέα αντιμετώπισης των εξαρτήσεων, είπε ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ και κατήγγειλε ότι εισάγονται μέτρα νεοφιλελεύθερης κοπής υπέρ των ισχυρών οικονομικών συμφερόντων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ψυχικής υγείας.

ΠΑΣΟΚ

Η ειδική αγορήτρια του ΠΑΣΟΚ Ευαγγελία Λιακούλη χαρακτήρισε «ψευδεπίγραφο» τον τίτλο του νομοσχεδίου που οδηγεί στον οριστικό και αμετάκλητο θάνατο της πρόληψης.

«Αντί να κάνετε όσα απαιτούνται για να αναβαθμιστούν δομές και πολιτικές, εσείς αποφασίσατε να ακολουθήσετε μια πολιτική νεοφιλελευθεροποίησης και φέρατε ένα τερατούργημα. Παραδίδετε τον χώρο της ψυχικής υγείας στους ιδιώτες», είπε η βουλευτής και χαρακτήρισε ατυχή την δήλωση του υφυπουργού Υγείας Δημήτρη Βαρτζόπουλου πως η αντιπολίτευση κατέβασε στους δρόμους τους κομματικούς της στρατούς και διαμαρτύρονται για το περιεχόμενο των νέων διατάξεων.

ΚΚΕ

Ο ειδικός αγορητής του ΚΚΕ Γιώργος Λαμπρούλης ζήτησε την απόσυρση του νομοσχεδίου γιατί υπηρετεί καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις στο χώρο της ψυχικής υγείας, οδηγεί σε ελαχιστοποίηση των κρατικών δαπανών στον τομέα της ψυχικής υγείας, μετατοπίζει την ευθύνη στις οικογένειες. Ο βουλευτής του ΚΚΕ είπε ότι αντί το κράτος να ενισχύσει και να αναβαθμίσει τις υπάρχουσες δομές για την ψυχική υγεία, το νομοσχέδιο έρχεται να τις «ενιαιοποιήσει», δρομολογεί το κλείσιμό τους προς όφελος του ιδιωτικού τομέα. «Το νομοσχέδιο βάζει ταφόπλακα στις δημόσιες δομές της ψυχικής υγείας και τις δομές απεξάρτησης, οι οποίες θυσιάζονται στο βωμό του κέρδους, είναι η συνέχεια της πολιτικής υποστέλεχωσης και υποχρηματοδότησης, της υποβάθμισης της πρόληψης», είπε ο ειδικός αγορητής του ΚΚΕ.

Ελληνική Λύση

Η ειδική αγορήτρια της Ελληνικής Λύσης Μαρία Αθανασίου κατηγόρησε την κυβέρνηση για συστηματική υποβάθμιση των δημόσιων δομών υγείας αλλά και των υπηρεσιών υγείας. «Το νομοσχέδιο θα οδηγήσει σε μη αποτελεσματικό συντονισμό των δημόσιων μονάδων ψυχικής υγείας, δεν προβλέπει μέτρα για την αντιμετώπιση της υποστελέχωσης», είπε η βουλευτής της Ελληνικής Λύσης και επισήμανε ότι απουσιάζουν οι προβλέψεις για την πρόληψη από εξαρτήσεις ιδίως για την ευαίσθητη ηλικία των εφήβων.

Νέα Αριστερά

Η ειδική αγορήτρια της Νέας Αριστεράς Θεανώ Φωτίου αναφέρθηκε στην υποχρεωτική εφημέρευση γιατρών και ζήτησε από την κυβέρνηση να ξεκαθαρίσει ποιες είναι οι προθέσεις της, αν προωθεί την επίταξη γιατρών δηλαδή, σε σχέση με το περιεχόμενο του άρθρου 65 του σχεδίου νόμου που αναφέρεται στην ενίσχυση των δημοσίων δομών υγείας από ιδιώτες παρόχους και ιδιώτες ιατρούς «για την αντιμετώπιση αναγκών που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία». Η βουλευτής της Νέας Αριστεράς είπε επίσης πως αντί για ένα σοκ ενίσχυσης στον χώρο της δημόσιας ψυχικής υγείας και της απεξάρτησης, η κυβέρνηση φέρνει ένα σοκ διάλυσης τους, με το νομοσχέδιο που κατέθεσε στη Βουλή.

Νίκη

Ο ειδικός αγορητής της «Νίκης» Νίκος Παπαδόπουλος είπε ότι το νομοσχέδιο θα προκαλέσει πολύ περισσότερα προβλήματα από αυτά που θα λύσει. Ο βουλευτής κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι φέρνει ένα νομοσχέδιο μόνο για το καλό των… φίλων της ιδιωτών και των ΜΚΟ, ένα νομοσχέδιο που υποβαθμίζει τις υπηρεσίες στο χώρο της ψυχικής υγείας, καταργεί την εξατομικευμένη θεραπεία στην απεξάρτηση, διαλύει δομές που έχουν προσφέρει, επί σειρά ετών, στην πρόληψη.

Πλεύση Ελευθερίας

Ο ειδικός αγορητής της Πλεύσης Ελευθερίας Σπύρος Μπιμπίλας αναφέρθηκε στις κινητοποιήσεις και τις αντιδράσεις των εμπλεκομένων στην ψυχική υγεία και την απεξάρτηση και τις προειδοποιήσεις ότι μπαίνει ταφόπλακα στη δημόσια ψυχική υγεία και τις δημόσιες δομές απεξάρτησης προς όφελος ιδιωτών και ΜΚΟ.

Σπαρτιατών

Ο ειδικός αγορητής των «Σπαρτιατών» Πέτρος Δημητριάδης, επισήμανε τη μεγάλη αντίδραση των επιστημονικών φορέων και προέβλεψε ότι οι οικονομικά ασθενέστεροι θα βρεθούν μπροστά σε μεγάλα προβλήματα ενώ όσοι έχουν χρήματα θα προσφεύγουν στις πανάκριβες ιδιωτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Αναφέρθηκε επίσης και στην επίταξη ιδιωτών γιατρών, καλώντας την κυβέρνηση με προσλήψεις να στηρίξει τη δημόσια υγεία και να καλύψει τα οργανικά κενά.